Φάνη Βορεινάκη : Είναι κάποιοι συνειρμοί....

Μικρό παιδί ρούφαγα άπληστα τις αφηγήσεις των γονιών μου, ο πατέρας  κρητικός, η μάνα Ασβεστοχωρίτισσα( το Ασβεστοχώρι απέχει  μόλις 10 χλμ μακρυά από τη Θεσσαλονίκη, σήμερα προάστιο της  πόλης). Ο πατέρας μου στις αφηγήσεις του χρησιμοποιούσε πάντοτε ένα απόλυτο χρονικό προσδιορισμό,» προπολεμικά» και ξανά» προπολεμικά», ερεθίζοντας την παιδική φαντασία μου του τι ακριβώς σήμαινε το «προπολεμικά». Επρεπε να περάσουν τα χρόνια, σπουδές, διαβάσματα, ταξίδια και πάλι σπουδές στο εξωτερικό, πάλι διαβάσματα και συγχρωτισμός με άλλους λαούς. Σταδιακά συνειδητοποίησα το πόσο άλλαξε η χώρα μας εξαιτίας της καταραμένης 10ετίας του» σαράντα». Πόλεμοι, Κατοχή, εμφύλιοι...Όταν οι γονείς μας ήθελαν να μας προβληματίσουν εξαιτίας κάποιων εφηβικών μας απαιτήσεων, μας έδιναν την εξής αποστομωτική απάντηση. Εσείς δεν γνωρίσατε πείνα, δεν γνωρίσατε την Κατοχή....Ναι δεν γνωρίσαμε, αλλά ευτυχώς υπάρχουν και οι αφηγήσεις και κυρίως τα βιβλία.

 Ενα τέτοιο βιβλίο κυκλοφόρησε πρόσφατα με τον τίτλο «το Ασβεστοχώρι στην Κατοχή», καρπός επίπονης και μακροχρόνιας έρευνας του δημοσιογράφου Νίκου Γ. Γιώτη, Ασβεστοχωρίτη. Στον όχι ευκαταφρόνητο τόμο των 330 σελίδων, περιγράφει με γλαφυρότητα την γενικότερη ιστορία του χωριού και ιδιαίτερα αυτή της Κατοχής. Το βιβλίο είναι άριστα τεκμηριωμένο με φωτογραφίες και μαρτυρίες της εποχής, άφθονα πλαισιωμένο με έγγραφα της εποχής γερμανικά και ελληνικά.  Ομως το χωριό δεν υπέστη μόνον τα πάνδεινα από την υπεροπτική συμπεριφορά των κατακτητών Γερμανών( επιτάξεις οικιών, μεταφορικών μέσων, αγγαρείες, κατασχέσεις προιόντων, εξευτελισμούς κλπ.) Αναφέρω χαρακτηριστικό γερμανικό έγγραφο προς την κοινότητα, για την αναγκαστική διάθεση της μισής παραγωγής φράουλας του χωριού υπολογιζόμενης σε 25-30  τόνους, στον γερμανικό στρατό. Με άλλη διαταγή της 9/8/1941, ζητούσαν εντός 24 ωρών την καταγραφή κατά ιδιοκτήτη του αριθμού των αιγοπροβάτων, ώστε να υπολογισθεί η παραγωγή μαλλιού που θα παραδίδονταν στους κατακτητές. Φαίνεται ότι προετοιμαζόντουσαν για το κρύο της Ρωσσίας...Το Ασβεστοχώρι πλήρωσε και βαρύ φόρο αίματος με την ομαδική εκτέλεση 16 πολιτών του.

Οι εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν από την συμμορία των Σουμπεριτικών καθαρμάτων. Ο αρχηγός Φριτς Σούμπερτ, του οποίου η μάνα μου ψέλλιζεμε τρόμο το όνομα, επιλοχίας του γερμανικού στρατού, κοντός, ασουλούπωτος, στραβοκάνης διοπτροφόρος και ελληνομαθής, οργάνωσε την παραστρατιωτική του συμμορία πρώτα στην Κρήτη με αποφυλακισμένους εγκληματίες. Αφού οι συμπατριώτες τους Κρητικοί υπέφεραν τα πάνδεινα ο Σούμπερτ τους απάλλαξε από την παρουσία του μεταφέροντας την εγκληματική-σαδιστική του δράση στην Μακεδονία. Εδώ συνεργάσθηκε με απότακτο του κινήματος του 35, τον αντισυνταγματάρχη Πούλο, ο οποίος είχε συγκροτήσει το γερμανοντυμένο συμμοριακό τάγμα Πούλου (PoulosVerband). Το μεγαλύτερο ανοσιούργημα που διάπραξε ο Σούμπερτ, ήταν η καταστροφή του χωριού Χορτιάτη με 146 θύματα, όχι μακρυά από το Ασβεστοχώρι, όπου τα γυναικόπαιδα κάηκαν στους φουρνους. Μετά ήλθε και η σειρά του γείτονα. Στο Ασβεστοχώρι λειτουργούσε από προπολεμικά το Σανατόριο, την εποχή που θέριζε η φυματίωση. Στην κατοχή περιθάλποντο και πολλοί ασθενείς αντιστασιακοί που τους προσέφερε την όποια δυνατή βοήθεια ιατρικό προσωπικό μυημένο και αυτό στην αντίσταση. Βάσει πληροφοριών ο Σούμπερτ(από ποιούς άραγε;)με τους ταγματασφαλίτες-ταγματαλήτες του και την Βέρμαχτ, περικύκλωσε την περιοχή, συγκέντρωσε ασθενείς, προσωπικό σανατορίου και Ασβεστοχωρίτες στην πλατεία του χωριού και τους έβαλε να ανοίξουν τον λάκκο τους. Εκεί,αφού εκτέλεσε 15,διέταξε ένα ψηλό νεαρό φοιτητή που παραθέριζε για λόγους υγείας, να κατέβει στον λάκκονα μετρήσει τους νεκρούς. Πόσοι είναι; 15η απάντηση. Και ένας εσύ 16 , και τον εκτελεί ! Ο αριθμός των θυμάτων είχε προαποφασισθεί σε 16, ένα υποψήφιο θύμα θεωρήθηκε νεκρό μετά από τα βασανιστήρια και ο άτυχος νεαρός τον αντικατέστησε...

Τύχη αγαθή οι δύο προαναφερθέντες εγκληματίες πολέμου Σούμπερτ και Πούλος, πλήρωσαν για τα εγκλήματά τους. Ο Πούλος εκτελέσθηκε στο Γουδή, αφού τον συνέλαβαν στην Αυστρία. Ο Σούμπερτ διέφυγε στην χώρα του, με τα υποχωρούντα γερμανικά στρατεύματα σέρνοντας μαζύ του και μία ελληνίδα κοπέλλα την οποία παρουσίαζε σαν αρραβωνιαστικιά του. Οταν η Γερμανία συνθηκολόγησε, ο Σούμπερτ δήλωσε  ....Ελληνας, τον επιβίβασαν σε ένα αεροπλανο και τον γύρισαν στην Ελλάδα. Στην Ελευσίνα επειδή δήλωσε «εγώ είμαι Ελληνος» τον υποπτεύθηκαν, ερεύνησαν το παρελθόν του, ομολόγησε η κοπέλα και ήλθε η ώρα της τιμωρίας στο Επταπύργιο της Θεσσαλονίκης (Γεντί κουλέ), αφού πρώτα δικάσθηκε και καταδικάσθηκε για 10δες φόνους από το Ειδικό Δικαστήριο Δωσιλόγων. 

Και τότε εκτυλίσσεται η τελευταία πράξη της τραγωδίας. Ο χαροκαμένος πατέρας του 16^ου θύματος του σαδιστή Σούμπερτ, δήλωσε πρώην στρατιωτικός ικετεύοντας τον επικεφαλής αξιωματικό του εκτελεστικού αποσπάσματος να δώσει αυτός την χαριστική βολή στον Σούμπερτ:  Ετσι για την ψυχή του μοναχογυιού του..... Το αιτημά του δεν ικανοποιήθηκε, αφού εμείς δεν είμαστε βάρβαροι....

Αλλά υπάρχουν και άλλες πτυχές της αντίστασης που ενώνουν το Ασβεστοχώρι, με την Θεσσαλονίκη και μάλιστα με τη συνοικία Ανάληψη όπου γεννήθηκα. Πολύ μικρός, έμαθα ότι ο παπάς της ενορίας μας παρασημοφορήθηκε,διότι στην εκκλησία έκρυβαν ασύρματο με τον οποίο μετέδιδαν πληροφορίες στους συμμάχους στη Μέση Ανατολή. Προσπαθούσα με το μικρό μου το μυαλό να κατανοήσω τι είναι αυτός ο ασύρματος,τι οι πληροφορίες και παρέμενα απορών,έως ότου ανακάλυψα στο βιβλίο ότι ο ηρωικός παπα-Βαγγέλης ήταν Ασβεστοχωρίτης. Οι συμπατριώτες του διακρίθηκαν σαν δυναμιτιστές στις γραμμές του ΕΛΑΣ, αφού λόγω του επαγγέλματος ήξεραν να χρησιμοποιούν τα εκρηκτικά στα λατομεία όπου εξορύσσονταν η πρώτη ύλη ο ασβεστόλιθος, προκειμένου να μετατραπεί σε ασβέστη. Λατόμοι γαρ.

Αλλά ας αφιερώσουμε μερικές λέξεις για τον ρόλο του Ασβεστοχωρίου στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης την τόσο «άγνωστη και παραπεταμένη» σύμφωνα με την εύστοχη διατύπωση του Μιχάλη Τρεμόπουλου. Το χωριό χρησίμευσε σαν προωθημένη βάση του ΕΛΑΣ για τις επιχειρήσεις απελευθέρωσης της πόλης. Ο ΕΛΑΣ με μία αριστουργηματική κίνηση, αποβίβασε δυνάμεις στην Χαλκιδική από την Πιερία και σε συνδυασμό με την κύρια δύναμη που επιχειρούσε από τον Ολυμπο σε κίνηση λαβίδας αιφνιδιάζοντας τους κατακτητές, μπήκε στην Θεσσαλονίκη.

Κλείνω με μία προσωπική διαπίστωση exlibris. Συζητώντας με τον συγγραφέα, ανέφερα ονομαστικά  όσους Ασβεστοχωρίτες θυμόμουν. Με συγκίνηση πληροφορήθηκα ότι ένας μακρινός μου ξάδελφος, συνάδελφος από το ΑΠΘ, ζούσε κοντά μου οικογενειακώς στο Μάτι  - πυρόπληκτος. Ετσι ξανασμίξαμε με τον Σωτήρη , μετά από σχεδόν μισό αιώνα!