Του
Γιάννη Σχίζα
Δρόμος της Αριστεράς, 18.5.2024
Ό,τι είναι ο χρυσός για την μεταλλευτική παραγωγή,
είναι ο καρπός της ελαιόδενδρου για την
φυτική. Η Ευρώπη δεν είναι η μόνη ήπειρος που παράγει ελαιόλαδο, όμως η μεγαλύτερη
Ευρωπαϊκή παραγωγή συγκεντρώνεται στην
λεκάνη της Μεσογείου , με την Ισπανία και την Ιταλία να καταλαμβάνουν τις
δύο πρώτες θέσεις και την Ελλάδα να είναι στην τρίτη . Η χώρα μας κατέχει περίπου το 13% της
ελαιοπαραγωγής σε παγκόσμιο επίπεδο, που
αντιστοιχεί σε 300.000 έως 400.000 τόνους ανάλογα με τις επικρατούσες
συνθήκες της ελαιοκομικής χρονιάς.. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Διεθνούς
Συμβουλίου Ελαιοκομίας (IOC), οι ελληνικές εξαγωγές επιτραπέζιων ελαιών το 2023
ανήλθαν σε 195,5 χιλιάδες τόνους, σημειώνοντας μια αύξηση σε σχέση με το 2022
που ήταν στους 172,8 χιλιάδες τόνους (+13,1%). Από την άλλη οι ισπανικές
εξαγωγές επιτραπέζιων ελαιών το 2023 ανήλθαν σε 281,6 χιλιάδες τόνους,
σημειώνοντας μείωση σε σχέση με το 2022 , που ήταν στους 329,8 χιλιάδες τόνους
(-14,6%). Οι υψηλές τιμές παραγωγού και, κατ’ επέκταση, οι τιμές στην
κατανάλωση ενθαρρύνουν τη στροφή σε φθηνότερα βρώσιμα έλαια ή μειώνουν τις
ποσότητες ή/και τη συχνότητα αγοράς ελαιολάδου. Η κατά κεφαλήν κατανάλωση ελαιολάδου στην
Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται να μειωθεί το
2023/24, πέφτοντας στα 2,6 κιλά, μείωση 19,2% σε σύγκριση με τον μέσο όρο της
πενταετίας, ενώ οι εξαγωγές της ΕΕ εκτιμάται ότι θα μειωθούν το 2023/24, κατά
περίπου 10%.
Την ίδια στιγμή, η ΕΕ θα παραμείνει μια ελκυστική
αγορά για εισαγωγές, τόσο λόγω της χαμηλότερης εγχώριας διαθεσιμότητας όσο και
λόγω των υψηλότερων τιμών. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, οι εισαγωγές
στην ΕΕ αναμένεται να φτάσουν τους 200.000 τόνους στο τέλος του τρέχοντος
καλλιεργητικού έτους (αυξήθηκαν κατά 20% το διάστημα Οκτώβριος 2023 –
Φεβρουάριος 2024).
Η Ελιά
ξεκινάει τη γήϊνη σταδιοδρομία της από τα φτωχά εδάφη και παραμένει σε εκτάσεις
που ,κατά κύριο λόγο, δεν είναι αρδεύσιμες. Στις Κυκλάδες οι αρχαιολογικές έρευνες έφεραν στην
επιφάνεια απολιθωμένα φύλλα ελιάς, ηλικίας 50 έως 60.000 ετών. Στον ελλαδικό
χώρο η ελαιοκαλλιέργεια τοποθετείται ανάμεσα στα 3800 και 2100 πΧ, αλλά η παραγωγή ελαιολάδου θεωρείται
δείγμα ανώτερου πολιτισμού. (1)Πάντως στην Αθήνα των κλασικών χρόνων θεωρούσαν
την ελιά ιερό δένδρο και έπαιρναν ειδικά
μέτρα προστασίας της. Ο Σοφοκλής στον «Οιδίποδα επί Κολωνώ» γράφει :
Το κλωνάρι
της γκρίζας ελιάς τα παιδιά μας τρέφει/
Και αυτή ούτε
νιος ούτε γέρος ούτε κανείς στρατηγός/
Δεν θα γίνει
ποτέ ν’ αφανίσει/
Με το χέρι
του σαν θα την κόψει/
Γιατί το
άγρυπνο μάτι του Δία/
Της ελιάς
που’ ναι τούτος προστάτης/
Την προσέχει
πολύ κι η θεά Αθηνά
Το ελαιόδεντρο
είναι το δέντρο των φτωχών, που βγαίνει κυρίως σε λεπτά, επικλινή και μη
εύφορα εδάφη, στη μυθολογία
δε λέγεται ότι ήταν αποτέλεσμα της νίκης της Θεάς Αθηνάς πάνω στον Θεό
της Θάλασσας Ποσειδώνα. Πάντως οι
Αθηναίοι διακρίθηκαν για την πρώϊμη έκθλιψη των καρπών και την παραγωγή
ελαιολάδου.