Για τον Κώστα Μόντη

του  Άντη Ροδίτη

Έτυχε να δω στην τηλεόραση ένα «ντοκιμαντέρ» για τον Κώστα Μόντη.

Ο Μόντης στη σύγχρονη εποχή είναι ο πιο σημαντικός μας ποιητής, έζησε μια σκληρή ζωή, ίσως και αδυσώπητη, με την έννοια των κτυπημάτων της μοίρας, και αγαπούσε πολύ την Κύπρο και την Ελλάδα.

Στο ντοκιμαντέρ είδα κι άκουσα ένα «μελετητή» του Μόντη να λέει κατά λέξη:

«Ναι, ο Μόντης ήταν ενωτικός, αλλά δεν υπήρχε και τίποτε άλλο εκείνη την εποχή»!!

Στην καθημερινή μας ζωή ακούμε πολλές ανοησίες. Η πιο πάνω δήλωση ισούται με το να λέει κανείς πως ο Μόντης γύρευε με τι ν’ ασχοληθεί κι αφού δεν εύρισκε κάτι άλλο (ο αγώνας για ελευθερία δεν λέει τίποτε στον «μελετητή») έγινε… ενωτικός!! Το γεγονός ότι τότε όλοι μάχονταν για όλους κι όχι ο καθένας για το τομάρι του, όπως σήμερα, δεν λέει τίποτε στον «μελετητή».

Διαβάζοντας τον Μόντη κατάλαβα ότι δεν ήταν απλώς ο ποιητής που έγραψε καίριους στίχους για την παράλογη συμπεριφορά μας, την παράλογη συμπεριφορά των άλλων, δικών μας και ξένων απέναντί μας.

Ο Μόντης δεν ήταν μόνο ο ποιητής που έγραφε στίχους γεμάτους θαυμασμό για τους ήρωες του 55-59. 

Ο Μόντης είναι ο ποιητής ο οποίος εκτός από στιχάκια-αποφθέγματα, στιχάκια-σοφές και έξυπνες κουβέντες, στιχάκια-αγάπη, στιχάκια-θλίψη (όλα «Στιγμές»), έγραψε και μεγάλες ποιητικές συνθέσεις με τίτλο «Γράμματα στη Μητέρα».

Αυτές τις συνθέσεις διάφοροι «μελετητές» έσκισαν τα ιμάτιά τους ν’ αποδείξουν ότι δεν είναι άλλο από συρραφή «στιγμών».

Ο Μόντης, όμως, το ξεκαθάρισε πως τα «Γράμματα», ειδικά το Δεύτερο, δεν είναι καθόλου «Στιγμές», ριγμένες εδώ κι εκεί ως έτυχε, αλλά ποιητικές συνθέσεις με κεντρική ιδέα, αρχή, μέση και τέλος. Η κεντρική ιδέα των «Γραμμάτων» είναι μια «εξήγηση», ένα ποιητικό «χρονικό» τού πώς ο Κύπριος αγωνιστής της ελευθερίας, επί αποικιοκρατίας, ξέπεσε και κατάντησε σε υβριστή του ίδιου του αγώνα του.

Τα «Γράμματα στη Μητέρα» αναζητούν και βρίσκουν τα αίτια, τα αιτιατά και τους αίτιους της σημερινής, απελπιστικής μας κατάστασης.

Αυτό, λίγοι το υποψιάστηκαν, κάπου μέσες-άκρες κάτι κάποιοι έγραψαν κιόλας, αλλά δεν κάθισαν να το αναπτύξουν. Ίσως δεν είχαν τον καιρό.

Ημέρα ποίησης σήμερα.

Η ποίηση δεν είναι αυτό που νομίζει το ΚΥ.Π.Ε. (Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων). Η επικαιρότητα, οι «ειδήσεις» κρύβουν την ποίηση. Στέλνοντας ένα πεθαμένο τριαντάφυλλο πάνω σε ένα ανοικτό βιβλίο, που δεν λέει τίποτε, για να «τιμήσει» την ποίηση, το ΚΥ.Π.Ε. δείχνει αυτό που πιστεύει: Ότι η ποίηση ανήκει στον θάνατο, ότι δεν σημαίνει τίποτε.

       

 

Ημέρα ποίησης σήμερα.

Πάρτε μιαν σάπια, ανθισμένη μυστικά, σημαία του Μποκόρου. Θα μπορούσε να είναι εμπνευσμένη από το Τρίτο Γράμμα στη Μητέρα, του Κώστα Μόντη:

Η ποίηση δεν είναι καθόλου υπόθεση του θανάτου μα της ζωής, της Ζωής που χάσαμε το νόημά της μέσα στις απανωτές, καθημερινές «ειδήσεις». Ας το πάρει είδηση το ΚΥΠΕ, οι Πολιτιστικές και άλλες Υπηρεσίες του θανάτου, ότι η ποίηση είναι Είδηση, Είδηση που μένει παντοτινή.

Μερικοί στίχοι του Μόντη από το Τρίτο Γράμμα στη Μητέρα (1980) θυμίζουν σε ιστορικούς και δημοσιογράφους, ειδικά στη σημερινή Ελλάδα ότι δεν υπήρξε καθόλου… αναίμακτη η αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα:

Αν μας έβλεπες, μητέρα, όταν ήρθε το κακό,

αν μας έβλεπες πώς περιμέναμε την Ελλάδα!

Ποτέ φρυγμένη γη Αυγούστου

δεν περίμενε έτσι τα πρωτοβρόχια,

ποτέ πνιγμένος δεν ψηλάφισε έτσι για ένα σανίδι,

ποτέ ετοιμοθάνατο παιδί δεν αναζητούσε έτσι το χέρι της μάνας του.

Οι πηγές σταμάτησαν ν’ αφουγκραστούν τα βήματά της,

το Τρόοδος στάθηκε στις μύτες των ποδιών του να τη δη στον ορίζοντα.

Την περιμέναμε μέσα απ’ τους καπνούς και τις φλόγες της Κοιλάδας των Κέδρων,

την περιμέναμε απ’ το ξάγναντο του Τρίπυλου,

την περιμέναμε βουτηγμένοι ως τον λαιμό

στη θάλασσα της Κερύνειας,

συγκρατούσαμε το ξεψύχισμά μας να μας προφτάξει.

Φυλλομετρούσαμε την Ιστορία της,

φυλλομετρούσαμε σαν ευαγγέλιο την Ιστορία της,

-να εδώ,  κι εδώ,  κι εδώ-

και την περιμέναμε,

κι «όχι, δεν μπορεί να μην έρθη», λέγαμε,

κι «όχι, δεν γίνεται να μην έρθη», λέγαμε

κι όπου νά ’ναι άκου την με τους Σπαρτιάτες της

και τα «Υπό σκιάν» και τα «Μολών λαβέ» και τον «Αέρα»,

κι όπου νά ’ναι άκου την!...

Ώσπου την άλλη μέρα πέσαμε ως τον βυθό,

ώσπου την άλλη μέρα πέσαμε πέρα απ’ τον βυθό,

ώσπου την άλλη μέρα βούλιαξε το Τρίπυλο, ώσπου την άλλη μέρα πισωπάτησε

σιωπηλό το Τρόοδος να βρη βράχο να καθήση,

ώσπου την άλλη μέρα γούρλωσε τα μάτια η Αίπεια,

ώσπου την άλλη μέρα γούρλωσαν τα μάτια οι Σόλοι και το Κούριο

κι οι αγχόνες της Λευκωσίας

γιατί η Ελλάδα δεν ήρθε,

γιατί ήταν ψεύτικο το μήνυμα,

ψέμα η ελληνική μεραρχία στην Πάφο,

γιατί μας είπαν ψέμα οι ουρανοί και ψέμα οι θάλασσες

και ψέμα τα χελιδόνια και ψέμα η καρδιά

και ψέμα οι Ιστορίες μας, ψέμα, όλα ψέμα.

Είχε, λέει, άλλη δουλειά η Ελλάδα,

είχε κάτι γιορτές, λέει, η Ελλάδα,

κάτι πανηγυρισμούς…

(γιατί…αναίμακτα αποκαθιστούσε τη δημοκρατία… λες κι η δημοκρατία είναι το άπαν, λες και δεν υπάρχει τίποτε πέρα από τη δημοκρατία, αφού τόσο φτώχυνε η Ελλάς…)

ΑΡ