Υδάτινος Κόσμος

Του Γιάννη Σχίζα

ΑΥΓΗ 18.11.17

Ο Κέβιν Κόσνερ σκηνοθέτησε  το 1995 τον «Υδάτινο κόσμο»- μια ταινία άκρως δυστοπική, με σενάριο  την  ολική  τήξη των πάγων από την υπερθέρμανση  του πλανήτη. Ο Φερνάν Μπρωντέλ αναφέρθηκε στον επίμονο αγώνα των ανθρώπων της Μεσογείου για την αποστράγγιση των γεωργικών εκτάσεων. Πριν από αυτούς   ήταν  η βιβλική αφήγηση για την «Κιβωτό του Νώε»(!),  κι ακόμη πιο πριν  η  αφήγηση για την τρίτη ημέρα της δημιουργίας-  με το διαχωρισμό του στερεού από το υγρό μέρος της γης- που απηχούσε  την αγωνία του προϊστορικού ανθρώπου μπροστά στις καταστρεπτικές  πλημμυρικές  συνθήκες.

Οι πλημμύρες ήταν πάντοτε παρούσες και η προστασία από αυτές ήταν διαχρονικό ζήτημα. Ο όρος «πλωτές πόλεις» χρησιμοποιήθηκε σαρκαστικά στα μέσα της δεκαετίας του 90 σε μια σειρά από ευρωπαϊκές χώρες – Ολλανδία, Αγγλία, Γερμανία κ.ά – για να δείξει την ένταση του φαινομένου. Όλες οι  ιστορικές αλλά και οι σύγχρονες εμπειρίες, στην τοπική,  εθνική και διεθνή κλίμακα, συγκλίναν στο να δημιουργήσουν έναν  σταθερό «προϊδεασμό» και να εισφέρουν  ένα «ασφαλιστικό κεφάλαιο»  τεχνογνωσίας.

Δυστυχώς η τυχαία και ασυνεχής εμφάνιση των πλημμυρικών φαινομένων , σε συνδυασμό με την αβάστακτη ελαφρότητα  προσέγγισης (ή μάλλον διέλευσης…) από σοβαρότατα θέματα-  εμπόδισαν την ανάπτυξη ενός «ολιστικού» λόγου για την αντιμετώπιση του ζητήματος.  Στην Ελλάδα η  έμφαση στις επίμαχες  διαδρομές του νερού  μέσω των ρεμάτων του αστικού χώρου,  εμπόδισε την προβληματική για τις επιφανειακές οδεύσεις του υγρού στοιχείου στον περιαστικό χώρο , καθώς επίσης και για τη διείσδυσή του στο έδαφος.

Η διαλεκτική του νερού σημαίνει ότι πλημμυρικό φαινόμενο δεν υπάρχει κάτω από μια ορισμένη ποσότητα νερού – επομένως μια συστηματική δημιουργία φραγμάτων στον περιαστικό χώρο(όπως αυτά που υπάρχουν  στον Υμηττό, στην Πεντέλη, στο Πάνειο κ.ά  από τη Δασική Υπηρεσία) θα μπορούσε  να αποτρέψει τη σώρευση  μιας κρίσιμης «πλημμυροφόρας» μάζας.  Σημαντική όμως θα ήταν και η ανάλυση του επιφανειακού εδάφους (δαπεδοτοπίο) στον αστικό χώρο , όπου είναι χαρακτηριστική η διαφορά στην απορροή των νερών μεταξύ  υπερδομημένων  και   ανοιχτών περιοχών : Κάθε τετραγωνικό δομημένου χώρου και ασφάλτου συνιστά  μείωση  της «απορροφητικής ικανότητας» του εδάφους, και σαν τέτοιο θα έπρεπε να ισοφαρίζεται από άλλες επεμβάσεις στον μείζονα  χώρο.

«Η πόλη είναι κατάσχεση της φύσης από τον άνθρωπο» - έλεγε ο Λε Κορμπυζιέ. Τα καταπατημένα ρέματα είναι κάτι παραπάνω- ως  κατάσχεση κρίσιμου αστικού χώρου ! Κι αυτό τουλάχιστον θα έπρεπε να κάνει την εξουσία πιο διαλλακτική με τις συλλογικότητες, που ασχολούνται με την προστασία τους …