[Κυκλοφόρησε
στὶς ἀρχὲς Σεπτεμβρίου 2017 ἀπὸ τὶς ἐκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη ὁ τόμος
83 Ἱστορίες Μπονζάι
γιὰ τὸ Σημεῖο Μηδέν (σελ. 288), μὲ ἀφορμὴ τὴν δεκαπενταετία
ἀπὸ τὴν τρομοκρατικὴ ἐπίθεση στοὺς Δίδυμους Πύργους τῆς Νέας Ὑόρκης:
μιὰ ἀνθολογία ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ καὶ παγκόσμια διηγηματογραφία
γιὰ τὸ γεγονός, προϊὸν συνεργασίας τοῦ Ἱστολογίου μας μὲ τὴν μηνιαία
ἐπιθεώρηση γιὰ τὸ βιβλίο The
Books’ Journal.
Τὸν τόμο μπορεῖτε νὰ τὸν ἀναζητήσετε στὰ κεντρικὰ βιβλιοπωλεῖα
καθὼς καὶ ἀπὸ τὸ βιβλιοπωλεῖο τῶν ἐκδόσεων Μιχάλη Σιδέρη (Ἀνδρέα
Μεταξᾶ 28 & Θεμιστοκλέους, Ἐξάρχεια) (δεῖτε καὶ «Ἡμερολόγιο
Καταστρώματος», ἐγγραφὴ 26-11-2017). Ἐδῶ, πρὸς ἐνημέρωση τῶν ἀναγνωστῶν
μας, ἀναδημοσιεύουμε τὸ «Εἰσαγωγικὸ σημείωμα» τῶν ἀνθολόγων:]
83
Ἱστορίες Μπονζάι γιὰ τὸ Σημεῖο Μηδέν
[«...Ὁ
βομβιστὴς γίνεται κομμάτια, στὴν κυριολεξία κομματάκια, καὶ
θραύσματα τῆς σάρκας καὶ τῶν ὀστῶν του ἐκτοξεύονται μὲ τέτοια δύναμη
καὶ ταχύτητα ποὺ σφηνώνονται, παγιδεύονται στὸ σῶμα ὅποιου βρίσκεται
σὲ ἀκτίνα βολῆς... Αὐτὰ ὀνομάζονται ὀργανικὰ θραύσματα.»]
Ντὸν
ΝτεΛίλλο, Ἄνθρωπος
σὲ πτώση (μτφ. Ἔφη Φρυδᾶ)
Οἱ «83 Ἱστορίες Μπονζάι
γιὰ τὸ Σημεῖο Μηδὲν» εἶναι ἡ πρώτη ἀνθολογία λογοτεχνικῶν κειμένων
στὰ ἑλληνικὰ ποὺ πραγματοποιήθηκε μὲ θέμα ἢ ἀφορμὴ τὴν ἐπέτειο
τῶν δεκαπέντε χρόνων ἀπὸ τὴν μοιραία 11/09/2001 καὶ τὴν πτώση τῶν
Δίδυμων Πύργων τῆς Νέας Ὑόρκης
. Οἱ ἐπιπτώσεις ἐκείνης τῆς ἐπίθεσης
ξετυλίγονται ἀκόμα ἀλλάζοντας τὸν τρόπο ποὺ βλέπουμε καὶ ἀντιλαμβανόμαστε
τὰ πράγματα, δίνοντας νέες ὀπτικὲς γωνίες στὸν κόσμο. Ἡ εἰκόνα
τοῦ ἀσφαλοῦς καὶ ἄτρωτου δυτικοῦ πολιτισμοῦ ἀμφισβητήθηκε, ἡ ἀμφιβολία
τρύπωσε γιὰ τὰ καλά, δίνοντας τὸν τόνο της, στὶς σκέψεις καὶ στὰ συναισθήματα
πολλῶν.
Ὁ ἀφιερωματικὸς αὐτὸς τόμος, προϊὸν συνεργασίας τοῦ ἱστολογίου
Πλανόδιον – Ἱστορίες
Μπονζάι καὶ τῆς ἐπιθεώρησης γιὰ τὸ βιβλίο Books’ Journal, περιλαμβάνει,
ἐκτὸς ἀπὸ τὶς μεταφράσεις ξένων διηγημάτων, συνεργασίες γνωστῶν
Ἑλλήνων συγγραφέων ποὺ κλήθηκαν νὰ λάβουν μέρος στὸ ἀφιέρωμα, ἀλλὰ
καὶ συμμετοχὲς νέων συγγραφέων καὶ φίλων ἀναγνωστῶν τοῦ ἱστολογίου
καὶ τῆς ἐπιθεώρησης, ποὺ κατόπιν πρόσκλησης ὑπέβαλαν μικροδιηγήματά
τους καὶ ἐπιλέχθηκαν ἀπὸ κριτικὴ ἐπιτροπή. Ἡ κριτικὴ ἐπιτροπὴ
συγκροτήθηκε ἀπὸ τὸν Βασίλη Μανουσάκη, τὴν Ἡρὼ Νικοπούλου καὶ
τὴν Ἔλενα Σταγκουράκη. Τὸ σύνολο τῶν ἑλληνικῶν διηγημάτων τοῦ
τόμου εἶναι πενήντα ἕξι.
Τὸ ἱστολόγιο Πλανόδιον
– Ἱστορίες Μπονζάι ἀσχολεῖται μὲ ἀφοσίωση τὰ τελευταῖα
ἕξι χρόνια ἀποκλειστικὰ μὲ τὸ μικρὸ διήγημα. Μένοντας, λοιπόν,
πιστοὶ στὴν ἄποψη ὅτι πρόκειται γιὰ μιὰ πολὺ ἐνδιαφέρουσα καὶ ἀπαιτητικὴ
φόρμα ποὺ ἀξίζει τὸν κόπο νὰ καλλιεργεῖται, ζητήσαμε ἀπὸ τοὺς ἕλληνες
συγγραφεῖς νὰ στείλουν συνεργασίες καὶ συμμετοχὲς μὲ ἀνώτατο ὅριο
τὶς τριακόσιες λέξεις. Αὐτὸ φυσικὰ δὲν γινόταν νὰ ἰσχύσει γιὰ τὰ
διηγήματα ποὺ ἐπιλέξαμε νὰ μεταφράσουμε ἀπὸ ἄλλες γλῶσσες.
Στόχος μας εἶναι νὰ παρουσιάσουμε ἕνα καλὸ δεῖγμα καὶ ἀπὸ
τὴν διεθνῆ μυθοπλαστικὴ παραγωγὴ μὲ ἀφορμὴ ἢ θέμα ἐμπνευσμένο
ἀπὸ τὰ γεγονότα τῆς 11ης Σεπτεμβρίου, γι’ αὐτὸ ἐπιλέξαμε καὶ
συμπεριλάβαμε διηγήματα, ποὺ μετέφρασαν εἰδικὰ γιὰ τὸν ἀφιερωματικὸ
αὐτὸ τόμο συνεργάτες μεταφραστές, τὰ ὁποῖα δημοσιεύονται γιὰ
πρώτη φορὰ στὴν Ἑλλάδα. Ἡ πηγὴ ἀπὸ τὴν ὁποία ἀντλήσαμε τὰ περισσότερα
ἀπὸ τὰ ἀγγλικὰ κείμενα —μεταξὺ τῶν ὁποίων τοῦ σημαντικοῦ συγγραφέα
καὶ σκηνοθέτη Ντάρεν Ἀρανόφσκι, τοῦ Πίτερ Κάρεϋ, τῆς Τζόις Κάρολ
Ὄουτς— εἶναι ἡ ἀμερικανικὴ ἀνθολογία μὲ τίτλο 110 Stories. New York Writes
after September 11 μὲ ἐπιμέλεια τοῦ Urlich Baer, ποὺ ἐκδόθηκε
τὸ 2002 ἀπὸ τὸ New York University Press. Ἐπίσης ἔχουμε συμπεριλάβει
κάποια ἀπὸ τὰ διηγήματα ποὺ εἶχε δημοσιεύσει ἡ ἐφημερίδα Guardian στὰ δεκάχρονα
τῆς ἐπίθεσης, τὸ 2011. Ἡ μεταφραστικὴ παλέτα τοῦ ἀφιερώματος
πέραν τῆς ἀγγλικῆς γλώσσας εἶναι ἐμπλουτισμένη μὲ ἕνα ἐκτενὲς
διήγημα τοῦ σημαντικοῦ Ρώσου συγγραφέα Βλαντιμὶρ Βλαντμέλι, μὲ
ἕνα του γνωστοῦ πολυμεταφρασμένου σύγχρονου Βούλγαρου συγγραφέα
Γκεόργκι Γκοσποντίνωφ, μεταφρασμένο ἀπὸ τὸν συνεργάτη μας Σπύρο
Παππᾶ —ποὺ εἶχε καὶ τὴν ἀρχικὴ ἰδέα γιὰ τὸ σχετικὸ ἀφιέρωμα—,
καθὼς καὶ μὲ ἕξι ἰσπανόφωνα διηγήματα (ἀπὸ Ἰσπανία, Μαρόκο, Ἀργεντινή,
Μεξικὸ καὶ Πουέρτο Ρίκο), ποὺ κάνουν τὴν πρώτη τους ἐμφάνιση στὸν
ἔντυπο κόσμο μὲ τὸν τόμο αὐτό.
Αὐτὴ ἡ συναγωγὴ διηγημάτων ἀπὸ διαφορετικὲς χῶρες καὶ
γλῶσσες μᾶς δίνει ἀρκετὰ πλούσια εἰκόνα γιὰ τὸν ἀντίκτυπο ποὺ εἶχε
διεθνῶς τὸ καθοριστικὸ γεγονὸς τῆς 11ης Σεπτεμβρίου. Ἀναμφισβήτητα,
σὲ κάθε θεματικὴ συνάθροιση λογοτεχνικῶν κειμένων πάντα ἔχει
ἐνδιαφέρον ἡ ποικιλία τῶν προσεγγίσεων καθὼς καὶ οἱ συγκλίσεις/συμπτώσεις
ὅπου καὶ ἂν ὑπάρχουν. Παραδείγματος χάριν, στὸν παρόντα τόμο ἀνθολογοῦνται
διηγήματα ποὺ ἀξιοποίησαν ἔννοιες καὶ ὅρους τοῦ σκακιοῦ: ὁ Δημήτρης
Καλοκύρης μὲ τὸ «Ροκέ» του – εἰδικὴ κίνηση στὸ σκάκι ὅπου συμμετέχουν
ὁ βασιλιὰς καὶ ἕνας ἀπὸ τοὺς δύο πύργους, ἡ Ἄννα Βερροιοπούλου μὲ
τὸ «Σάχ», ὁ Ἀλέξανδρος Βαναργιώτης μὲ τὸν ὅρο «Γκαμπί» – θυσιάζεις
κάτι σημαντικὸ γιὰ νὰ πετύχεις μακροπρόθεσμα «Μάτ»· ἢ ἀλλοῦ, στὰ
διηγήματα τοῦ Γιάννη Εὐσταθιάδη καὶ τῆς Ἀγγελικῆς Στρατηγοπούλου
ὅπου ἡ ἔννοια τῆς πτώσης στὸ κενὸ προσεγγίζεται μὲ μουσικοὺς ὅρους.
Ὁ Βασίλης Καραγιάννης καὶ ὁ Δημήτρης Καλοκύρης, πάλι, ἐπισημαίνουν
τὴν εἰρωνικὴ σύμπτωση τοῦ ἑορτασμοῦ τοῦ Ἁγίου Διδύμου τὴν ἡμέρα
τῆς πτώσης τῶν Δίδυμων Πύργων! Ἐνῶ τὰ διηγήματα τῆς Μαρίας Κουγιουμτζῆ,
τῆς Ἰωάννας Ἀμπατζῆ, καὶ τοῦ Γιώργου Λυκοτραφίτη πιάνοντας τὴν
ἄλλη ἄκρη τοῦ νήματος καὶ δίνοντας φωνὴ στὸν τρομοκράτη, φωτίζουν
τὴν ἀπένταντι πλευρά. Σημαντικὸ ρόλο διαδραματίζει, στὰ διηγήματα
τοῦ Νίκου Κατσαλίδα καὶ τοῦ Νίκου Νικολάου-Χατζημιχαήλ, ὡς συμβολικὸς
τόπος καὶ τὸ γραφικὸ ἐκκλησάκι τοῦ Ἁγίου Νικολάου, ποὺ βρισκόταν
στὴ βάση τῶν Πύργων καὶ καταστράφηκε ὁλοσχερῶς. Ἡ Ἀγγελικὴ Σιδηρᾶ,
ἡ Χρυσοξένη Προκοπάκη καὶ ὁ Δημήτρης Τούλιος λειτουργώντας ἀντιστικτικὰ
συνδέουν ὑπαρξιακὰ τὴν πτώση τῶν Διδύμων μὲ τὸν τοκετὸ καὶ νέα
ζωή. Τέλος, ὁ Δημήτρης Φύσσας παραθέτει τὶς δύο ἐκ διαμέτρου ἀντίθετες
ἐκδοχὲς τοῦ ἴδιου γεγονότος ταυτόχρονα, ἐπιλέγοντας νὰ φανεῖ
αὐτὸ καὶ ὡς εἰκόνα μέσῳ τῆς διαμόρφωσης τοῦ κειμένου του σὲ ὁριζόντια
διάταξη καὶ χωρίζοντάς το στὸ πρῶτο μέρος στὴ μέση.
Ὁ Ντὸν ΝτεΛίλλο στὸ βιβλίο
του Ἄνθρωπος σὲ πτώση
—ποὺ ἐκδόθηκε τὸ 2010 ἀπὸ τὸ Βιβλιοπωλεῖον τῆς Ἑστίας σὲ μετάφραση
τῆς Ἔφης Φρυδᾶ—, καὶ ἀποτελεῖ τὴν πλέον συζητημένη μέχρι στιγμῆς
σχετικὴ συγγραφικὴ κατάθεση, προσεγγίζει τὸ θέμα μέσα ἀπὸ τὸν
διαρκῆ ὑπαρξιακὸ καὶ συναισθηματικὸ ἀναπροσδιορισμὸ τῶν ἡρώων
του ποὺ μοιάζει νὰ ἔχουν χάσει τὰ σαφῆ γνωστά τους περιγράμματα καὶ
ἐπιχειροῦν διαρκῶς νὰ ξαναταυτιστοῦν μὲ αὐτά. Ἐνδιαμέσως ὅμως
ἐναλλάσσει τὶς ἐνδόμυχες σκέψεις ἢ τοὺς διαλόγους τῶν χαρακτήρων
παρεμβάλλοντας κάθε τόσο σπαρακτικὲς περιγραφὲς ὅπως αὐτὴ ποὺ
φιλοξενοῦμε ὡς ἐπιγραφὴ στὴν ἀρχὴ τοῦ παρόντος εἰσαγωγικοῦ σημειώματος,
ποὺ λειτουργοῦν σὰν ἐνισχυτὲς τῆς χαμηλόφωνης ἀφήγησής του καὶ
σὰν νέα φίλτρα ἀντίληψης καὶ θέασης τοῦ κόσμου. Ἡ τρομακτικὴ δύναμη
τῆς συγκεκριμένης περιγραφῆς εἶναι τέτοιας ὑφῆς ποὺ τελικὰ μετατρέπεται
σὲ δύναμη μεταμορφωτική των συνειδήσεων ποὺ τὴν διαβάζουν.
Μὲ παρόμοια πρόθεση καὶ ἐλπίδα ἐπιχειρήσαμε τὸ ἀνὰ χείρας
ἀφιέρωμα ἐλπίζοντας στὴ μεταμορφωτική του δράση. Ὅπως τὰ μικροσκοπικὰ
«ὀργανικὰ θραύσματα» τῆς σάρκας καὶ τῶν ὀστῶν τοῦ βομβιστῆ κατὰ τὶς
ἐκρήξεις τῶν τρομοκρατικῶν ἐπιθέσεων σφηνώνονται, κάποτε γιὰ
πάντα, στὰ σώματα ὅσων βρίσκονται σὲ ἀκτίνα βολῆς, συγχωνεύοντας
δράστη καὶ θύμα σὲ μιὰ νέα ἔμβια μνήμη τοῦ τραγικοῦ συμβάντος, ἔτσι
καὶ τὰ μικροκείμενα τοῦ τόμου καθὼς ἔρχονται νὰ ἐνσφηνωθοῦν μὲ τὸν
δραστικό τους τρόπο καὶ λόγο στὸ σῶμα τῆς ἴδιας τῆς λογοτεχνίας,
συναιρώντας ἐρέθισμα καὶ ἀπόκριση σὲ ἕνα, ἀξιώνουν τὴν δική
τους νέα καὶ μοναδικὴ κάθε φορὰ λογοτεχνικὴ κατανόηση καὶ μνήμη
τῆς μεγάλης ἱστορικῆς τραγωδίας, ποὺ σκιάζει καὶ θὰ σκιάζει τὶς
μέρες μας.
Πηγή:
Βασίλης Μανουσάκης – Ἡρὼ Νικοπούλου – Ἕλενα Σταγκουράκη (ἐπιμέλεια),
83 Ἱστορίες Μπονζάι
γιὰ τὸ Σημεῖο Μηδέν. Ἀνθολογία (ἐκδ. Μιχάλη Σιδέρη,
Ἀθήνα, 2017, σελ. 288), «Εἰσαγωγικὸ σημείωμα», σσ. 11-16.
Μανουσάκης,
Βασίλης. (Ἀθήνα, 1972). Ποίηση, διήγημα,
μετάφραση. Ἔχει διδακτορικὸ στὴν Ἀμερικανικὴ ποίηση. Διδάσκει
λογοτεχνία καὶ μετάφραση στὸ Hellenic American College. Βιβλία
του: Μιᾶς σταγόνας
χρόνος (ποίηση, 2009), Ἀνθρώπων ὄνειρα (διηγήματα,
2010), Movie Stills
(ποίηση στὴν ἀγγλικὴ γλώσσα, 2013), Εὔθραυστο
ὅριο (ποίηση, 2014). Συμμετεῖχε στὴν ἐπιμέλεια
τῶν τριῶν ἀφιερωμάτων τοῦ περιοδικοῦ Πλανόδιον γιὰ
τὸ ἑλληνικὸ καὶ τὸ ἀμερικανικὸ μικροδιήγημα/μπονζάι. Ἔχει
μεταφράσει πάνω ἀπὸ 20 λογοτεχνικὰ βιβλία καὶ δεκάδες διηγήματα
καὶ ποιήματα. Ἔχει ἐπιμεληθεῖ λογοτεχνικὰ ἀφιερώματα στὸ ἐξωτερικό,
ἐνῶ μεταφράσεις καὶ ἄρθρα του ἔχουν δημοσιευτεῖ σὲ περιοδικὰ
τῆς Ἑλλάδας καὶ τοῦ ἐξωτερικοῦ.
Νικοπούλου,
Ἡρώ. (Ἀθήνα, 1958). Σπούδασε ζωγραφικὴ
καὶ σκηνογραφία στὴν Ἀνωτάτη Σχολὴ Καλῶν Τεχνῶν. Ἔχει κάνει πολλὲς
ἀτομικὲς καὶ ὁμαδικὲς ἐκθέσεις στὴν Ἑλλάδα καὶ τὸ ἐξωτερικό.
Ἔχει ἐκδώσει τρεῖς ποιητικὲς συλλογές, ἕνα μυθιστόρημα καὶ
τρεῖς συλλογὲς διηγημάτων. Τελευταῖο της βιβλίο: Ἀσφαλὴς πόλη (διηγήματα,
Γαβριηλίδης, 2015). Συνδιευθύνει μὲ τὸν Γιάννη Πατίλη τὴν ἱστοσελίδα
γιὰ τὸ μικρὸ διήγημα Πλανόδιον-Ἱστορίες
Μπονζάι καὶ ἐπιμελήθηκε μαζί του τὶς ἀνθολογίες μικροῦ
διηγήματος Ἱστορίες
Μπονζάι ’14, Ἱστορίες
Μπονζάι ’15 καὶ Ἱστορίες
Μπονζάι ’16 (Γαβριηλίδης). Ποιήματα, διηγήματα καὶ
ἄρθρα της ἔχουν δημοσιευθεῖ στὸν περιοδικὸ καὶ ἡμερήσιο τύπο
στὰ ἑλληνικά, ἀγγλικά, ρωσικά, τουρκικὰ καὶ σέρβικα. Εἶναι μέλος
τοῦ Εἰκαστικοῦ Ἐπιμελητηρίου Ἑλλάδας, τῆς Ἑταιρείας Συγγραφέων
καὶ τοῦ Κύκλου Ποιητῶν. Ἐπίσης διατηρεῖ τὴν ἱστοσελίδα: www.ironikopoulou.gr
Σταγκουράκη,
Ἕλενα (Χανιά, 1984). Μετάφραση.
Μεταφράζει ἀπὸ καὶ πρὸς τὰ γερμανικά, τὰ ἱσπανικά, τὰ ἀγγλικὰ
καὶ τὰ ἑλληνικά. Σπούδασε μετάφραση στὸ Ἰόνιο Πανεπιστήμιο κι
ἔχει ὁλοκληρώσει μεταπτυχιακὲς σπουδὲς μὲ ὑποτροφία τοῦ γερμανικοῦ
κράτους στὴ Χαϊδελβέργη. Ἀσχολεῖται μὲ τὰ ἀνθρώπινα δικαιώματα
ὡς ἐκπρόσωπος τοῦ Διεθνοῦς Κινήματος Ποιητριῶν (MPI) στὴν Ἑλλάδα,
διοργανώνοντας τὴν ἑλληνικὴ συμμετοχὴ στὸ ἐτήσιο διεθνὲς φεστιβὰλ
«Κραυγὴ γυναικῶν» («Grito de Mujer»). Συνεργάζεται μὲ λογοτεχνικὰ
περιοδικὰ καὶ εἶναι μέλος τῆς συντακτικῆς ὁμάδας τοῦ Νέου Πλανόδιου. Ἔχει
ἀνθολογήσει καὶ μεταφράσει τὴν ποίηση τῆς Οὐρουγουανῆς ποιήτριας
Ἰδέα Βιλαρίνιο στὸ βιβλίο Τὸ
ἄνθος τῆς στάχτης (Gutenberg, 2015).
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου