Land Art, μια τέχνη χωρίς συμβατικό κάδρο

Το κάδρο στη ζωγραφική- όπως  το πλαίσιο στη περφόρμανς- οριοθετεί την τέχνη  από την μη-τέχνη :  Όμως  και αυτό  συνιστά περίγυρο του έργου τέχνης και   βρίσκεται σε αλληλεπίδραση μαζί του . Η Χάρτα της Βενετίας του 1964 μιλάει  για το ευρύτερο «κάδρο» μιας  συγκεκριμένης τέχνης όπως  η αρχιτεκτονική, για έναν περίγυρο οιονεί καλλιτεχνικό και προστατευτικό της δημιουργίας . Σήμερα η τέχνη υπόκειται στην προστασία  των  γκαλερύ, των μουσείων, των ιδιωτικών συλλογών , των εποπτευόμενων ή φυλασσόμενων σημείων στον ανοιχτό χώρο, όμως όλα αυτά έχουν μια παράπλευρη απώλεια : Η τέχνη εμπορευματοποιείται, διαμεσολαβείται,  αποκλείεται από το ευρύτερο  κοινό. Το προστατευτικό πλαίσιο αποδεικνύεται συχνά κλουβί, όπου δεσπόζει ο Μαικήνας, ο χορηγός, ο επιμελητής, ο «ανιδιοτελής» κριτικός, ο κονφορμιστής  φιλότεχνος, ο κυνηγός επενδυτικών ευκαιριών…

Σ’ αυτή την εποχή των μεγάλων μετακινήσεων, των απεξαρτήσεων από τα στενά εδαφικά όρια  , των διαστημικών ενοράσεων, κάποιοι θεωρούν  χαμένη υπόθεση τη ζεύξη της τέχνης με την εδαφικότητα, την αναζήτηση συναρτήσεων μεταξύ καλλιτεχνικής δημιουργίας, υπαίθρου και περιβάλλοντος. Όμως ο άπειρος χαρακτήρας της εδαφικότητας σε συνδυασμό με την άπειρη ευρηματικότητα του καλλιτέχνη δίνουν τρομερές ευκαιρίες για μια δημιουργία in situ, ενδεχομένως ευάλωτη στους καιρούς αλλά πάντοτε αναπαράξιμη , φωτογραφίσιμη, βιντεοσκοπίσιμη.

 25 χρόνια μετά τη Παγκόσμια Συνδιάσκεψη του Ρίο, 15.000 επιστήμονες σε  πρόσφατη διακήρυξή τους κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για μια περιβαλλοντική εξέλιξη καταστροφική και πιθανόν αναντίστρεπτη. Κι αυτό σημαίνει ότι περισσότερο από κάθε άλλη φορά, χρειαζόμαστε «κάτι» περισσότερο  από μια οικολογία γραφείου  και εγκεφαλικής  πολυπληροφόρησης :  «Κάτι»  που θα εμπεριέχει όχι την τυφλή στράτευση αλλά την   εμπνευσμένη καλλιτεχνική συνάντηση με  το συγκεκριμένο που συνιστούν οι τόποι - οι παραλίες, οι ουρανομήκεις ορίζοντες, το ανάγλυφο των βουνών, τα φυτά ,  τα ζώα, το τοπίο .

Στα πλαίσια της  ευρύτερης  κίνησης του «Ορίζοντα Γεγονότων», η Land Art δεν ενδιαφέρεται για  μορφές απλά έκκεντρες ή για καλλιτεχνικά καμουφλάζ του χώρου. Δεν σχεδιάζει  εικαστικώς ορθούς θύλακες  εντός της υπαίθρου. Δεν προσχωρεί σε   καλλιτεχνικές μόδες που φαινομενικά νεωτερίζουν αλλά απέχουν από τη ζωή.

 Με τις μέχρι τώρα δράσεις της – στη Σύρο, στο Λουτράκι – προσδοκά τη λειτουργία της ως τέχνης που  δημιουργεί νέες διαστάσεις στο χώρο : Εκεί που αυτός καταναλώνεται από  συμβατικούς τουρίστες και ψιλοεξερευνητές, η Land Art εισφέρει αντιστάσεις  στην περιβαλλοντική εντροπία και στην απομάγευση.

Γιάννης Σχίζας