συζήτηση με τον Κώστα Σακκαλή
Ο κιθαρίστας και συνθέτης ενός από τα ιστορικότερα συγκροτήματα μιλάει όχι μόνο για το δίσκο που σημάδεψε τους Σπυριδούλα αλλά και ολόκληρη την ελληνική rock
Παρότι η αρχική μου ανακοίνωση ότι η συνέντευξη έχει σκοπό να καλύψει την ιστορία του συγκροτήματος που συνεισέφερε στον ιστορικότερο, ίσως, ελληνόφωνο (αμιγώς) rock δίσκο συνάντησε μία κάποια αντίσταση στη λογική ότι πρόκειται για «Λεπτομέρειες που δεν ενδιαφέρουν με την έννοια ότι σε αυτούς που γνωρίζουν την μπάντα είναι ήδη γνωστές και σε αυτούς που δεν τη γνωρίζουν δεν τους ενδιαφέρει», τελικά ο Νίκος Σπυρόπουλος, ιδρυτής και ψυχή των Σπυριδούλα, μαζί φυσικά με τον αδερφό του, μας έκανε την τιμή για μία αναλυτική συζήτηση. Μία συζήτηση που η ραχοκοκαλιά της είναι η πορεία των Σπυριδούλα στα ελληνικά μουσικά δρώμενα όχι μόνο φυσικά στη συνεργασία τους με τον Παύλο Σιδηρόπουλο, αλλά και στα πολλά καλά που μας προσέφεραν μετά. Με αυτή τη βάση όμως μας δίνεται και η αφορμή να ξεφύγουμε επίτηδες και προς άλλα πεδία που αποκαλύπτουν είτε ιστορικά γεγονότα, είτε απόψεις του τιμώμενου προσώπου, είτε μία διεισδυτική ματιά στον «άρρωστο» κόσμο της ελληνική δισκογραφίας. Ό,τι δηλαδή πρέπει να έχει μία πλούσια συνέντευξη.
Υπό αυτές τις προϋποθέσεις μην αναρωτηθείτε γιατί οι ερωτήσεις ξεκινούν κάπως έτσι:
Υπάρχει μονίμως μία νέα γενιά ακροατών που μπαίνουν στο rock και το ελληνικό rock και οι πηγές τους είναι πλέον διαδικτυακές.
Αυτό είναι μία πληγή. Όχι γιατί έχω τίποτα με το διαδίκτυο, ίσα ίσα είμαι προγραμματιστής από τη δεκαετία του 80, δεν μου είναι ξένο, το περίμενα να έρθει, δεν με αιφνιδίασε. Απλά είναι κάτι σαν τηλεόραση με άλλον τρόπο. Προσφέρει έναν καταιγισμό από πληροφορίες πιο ύπουλο. Έχει την εικόνα ότι προσφέρει γνώση ενώ στην πραγματικότητα προσφέρει κατακερματισμένη πληροφορία. Δεν έχει καμμία σχέση με τη γνώση αυτό. Πρέπει να ξέρεις πώς ερευνάς στο διαδίκτυο.
Το θέμα είναι ότι ειδικά στο κομμάτι που μας αφορά, στη rock μουσική, δεν υπάρχει εκτός λίγων εξαιρέσεων και πρωτογενής έρευνα και δεν υπάρχουν και ούτε δευτερογενείς πηγές πληροφοριών για να μάθει κανείς ποιος είναι ο Σπυρόπουλος, για παράδειγμα, και καταλήγουμε να ξέρουμε πολύ περισσότερα για τους ξένους μουσικούς από ότι για τους Έλληνες.
Αφού δεν έχει γίνει το πρώτο κομμάτι, όπως λες, όλα τα άλλα είναι στον αέρα, ο καθένας λέει το μακρύ του και το κοντό του. Στο εξωτερικό έχουν πιο αξιόπιστες πηγές.
Οι πρώτες ερωτήσεις λοιπόν είναι για να ξεκαθαρίσουμε κάποια πράγματα τα οποία πολύ λογικά σε νέα παιδιά μπορεί να έχουν γίνει, χρονικά, λίγο «χυλός». Δηλαδή για κάποιους μπορεί ο Πουλικάκος, η Σπυριδούλα και οι Τρύπες να είναι στο μυαλό τους ίδια γενιά. Οπότε πες μου όταν οι αδερφοί Σπυρόπουλοι αρχίζουν να ασχολούνται με τη μουσική, ποια είναι τα πρώτα ακούσματα;
Όταν εμείς ξεκινάμε το '75, πριν ακόμα δημιουργηθεί η Σπυριδούλα, μόλις έχω τελειώσει το εξατάξιο, τότε, γυμνάσιο, τους ξέραμε ήδη όλους αυτούς (σ.σ. τη συγκεκριμένη γενιά). Ένα μικρό διάστημα ας πούμε, πέρασα από τον Νικόλα τον Άσιμο και μετά κατευθείαν πήγα κι έπαιξα με το Βασίλη (σ.σ. τον αδερφό του) στο ονομαζόμενο «Σούσουρο» που είχε ως πρόγραμμα τον μακαρίτη τον Μπουλά, τον μακαρίτη τον Χαρβά, τον Ζουγανέλη, τη Σιδέρη και τον Θάνο ΑΝδριανό αν δεν ξεχνάω κανέναν. Πριν πάω εγώ εκεί ήταν και ο Άσιμος μαζί τους, μετά τσακώθηκαν και έφυγε και πήγα εγώ στους «ανταγωνιστές» του, για να λέμε και τα πράγματα όπως ήταν τότε και όχι όπως τα εξωραΐζουμε τώρα. Ξέχασα και την αείμνηστη Φλέρυ (σ.σ. Νταντωνάκη) που πέρασε για ένα φεγγάρι από εκείνο το υπόγειο. Η ορχήστρα ήμασταν ο Βασίλης που έπαιζε μπάσο, εγώ που έπαιζα κιθάρα, ο μακαρίτης ο Γιώργος Γαβαλάς που έπαιζε φλάουτο και δε θυμάμαι τώρα τα ονόματα του drummer και του λυράρη που είχαμε. Ακριβώς στον από πάνω όροφο ήταν η μπουάτ «Αρχόντισσα» που ήταν το βαρύ πυροβολικό της εποχής, ο Θάνος Μικρούτσικος που μόλις είχε βγάλει τα “Πολιτικά Τραγούδια” και ήταν εντελώς καταξιωμένος, μαζί με την αείμνηστη τη Μαρία Δημητριάδη, την Αφροδίτη Μάνου, τον Ρασούλη και τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου να τραγουδάνε και μία ορχήστρα από εξαιρετικούς μουσικούς. Και ο Ανδρέας Μικρούτσικος ήταν τότε στην παρέα γιατί ήταν ακόμα παντρεμένος με τη Μαρία. Όλα αυτά 1976, δεν υπάρχει Σπυριδούλα ακόμα, ψαχνόμαστε να βρούμε ταυτότητα.
Μουσικά ποια είναι η ταυτότητα της εποχής;
Το rock το ψάχνεις σε υπόγεια πραγματικά. Το Κύτταρο έχει σβήσει στα τέλη της δικτατορίας και μετά το ’74 δεν ακούς τίποτα άλλο από Θοδωράκη, κόντρα Θοδωράκη, αντάρτικο και κόντρα αντάρτικο το οποίο εντάξει, φυσιολογική ανάγκη ήταν μετά από 7 χρόνια στο γύψο αλλά υπάρχουν και μερίδες κόσμου που ειδικά σε αισθητικό επίπεδο θέλουν και κάτι διαφορετικό.
Είπαμε πριν για «χυλό» αλλά όπως έχω στο μυαλό μου και την Ελλάδα του τότε, ίσως παρόμοιος χυλός να επικρατούσε και τότε για το ξένο rock με την έννοια ότι οι πληροφορίες φτάνουν με καθυστέρηση και δυσκολία. Δηλαδή μπορεί ο Hendrix (ας πούμε) και οι Sex Pistols το 1976 μπορεί και να μοιάζουν ίδιας εποχής.
Όχι, όχι ήταν αρκετά πιο ξεκάθαρα τα πράγματα τότε. Αρχικά όσοι άκουγαν disco δεν είχαν καμμία σχέση με τους ροκάδες ούτε και σε αισθητικό επίπεδο. Ο χυλός που λες τώρα καθρεφτίζεται από το «είμαστε όλοι ροκάδες αλλά το βράδυ θα περάσουμε και μία βόλτα από την πίστα να ανοίξουμε ένα μπουκάλι γιατί κέφι χωρίς 'ζημιά' γίνεται;». Και είναι πολύ δύσκολο να βρεις κάποιον στην ηλικία μας που να ακούσει rock. Δεν ξέρω τι έγιναν όλοι εκείνοι οι τύποι που όταν ήμασταν νέοι δεν άκουγαν τίποτα άλλο.
Περίεργο, έστω και ως σύνδεση με την εφηβεία τους. Γιατί η σημερινοί έφηβοι πιστεύω δεν είναι τόσο στενά δεμένοι με την έννοια του rock όσο οι τότε έφηβοι.
Είμαι βέβαιος ότι συμβαίνει αυτό που λες. Γιατί δε σημαίνει το ίδιο πράγμα το rock από το 90 και μετά με το τι σήμαινε το 60 και το 70. Το 80 είχε πάρει κεφάλι η pop, είχε ανασυνταχθεί η βιομηχανία της μουσικής-διασκέδασης και έκαναν μία ωραία απόπειρα να εξαφανίσουν την κιθάρα από τον ήχο αλλά δεν τα κατάφεραν.
Ξεκινώντας λοιπόν το συγκρότημα με όλες αυτές τις προσλαμβάνουσες, έχετε στο μυαλό σας να παίξετε τι;
Αμερικάνικη rock. Είχαμε μεγάλη αγάπη στη Δυτική Ακτή της Αμερικής. Και εντάξει και οι Rolling Stones «Αμερικάνοι» είναι. Όταν έπαιξε η Σπυριδούλα το 77 για πρώτη φορά συναυλία έπαιζε Velvet Underground, Doors… Τέτοια πράγματα που δεν είχαν παίξει άλλοι πιο πριν. Στην αρχή είχαμε δύο κιθάρες και πλήκτρα, μετά το γυρίσαμε στις κιθάρες αμιγώς. Στους δίσκους πάντα υπάρχουν πλήκτρα. Η πρώτη απόπειρα είναι όπως πάντα παίζοντας διασκευές αυτών που σε έχουν επηρεάσει. Όλοι αυτοί που αναφέραμε με επηρέασαν, το πρώτο κύμα της ελληνικής rock σκηνής όπως τους ονομάζω εγώ, όχι τις ασυναρτησίες που λέει ο Νταλούκας. Δηλαδή συγκροτήματα όπως οι MGC και οι Socrates φυσικά αλλά κυρίως τα ελληνόφωνα, οι Εξαδάκτυλος, τα Μπουρμπούλια, οι Πελόμα Μποκιού που είναι πιο pop αλλά ανήκουν σίγουρα σε αυτή τη σκηνή.
Εξαρχής η λογική είναι λοιπόν να φτιαχτεί ένα ελληνόφωνο συγκρότημα.
Ναι. Η άποψή μου ήταν, και ακόμα είναι, ότι πρέπει να γράφεις τα τραγούδια στη γλώσσα που ψωνίζεις στο σουπερμάρκετ. Όταν είχα πάει στη Γαλλία δηλαδή, για δύο χρόνια για συμπληρωματικές μουσικές σπουδές, το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να προσπαθήσω να βρω έναν Γάλλο στιχουργό. Δε με ενδιέφερε τι θα γινόταν όταν θα επέστρεφα στην Ελλάδα αυτό θα το έβλεπα τότε. Μου αρέσει ο αγγλικός στίχος, διαβάζω και πολύ στα Αγγλικά και στα Γαλλικά, αλλά πάντα πίστευα ότι ο στίχος πρέπει να απευθύνεται άμεσα στον ακροατή.
Άρα θέλουμε ελληνικό στίχο κυρίως ως προσλαμβάνουσα του ακροατή και όχι ως έκφραση του δημιουργού;
Και τα δύο. Αμφίδρομη είναι η σχέση. Θέλω να έχω το καλύτερο «όπλο» ως προς την επικοινωνία. Η μουσική δεν έχει τέτοια προβλήματα γιατί σε όποιο γεωγραφικό μήκος και πλάτος, τουλάχιστον στη Δύση, παίξω αυτόν τον ήχο, θα βρει την απεύθυνσή του. Ο στίχος δεν είναι το ίδιο. Αν ακούω γλώσσα που δεν είναι η μητρική μου, που δεν είναι έστω σχεδόν στο ίδιο επίπεδο με τη μητρική μου, έχω χάσει ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της πληροφορίας που δίνουν, όχι άμεσα αλλά έμμεσα, οι λέξεις.
Το όνομα Σπυριδούλα, με τη γνωστή ιστορία που έχει πίσω του, είναι το πρώτο όνομα ελληνικού συγκροτήματος που έχει σκοπό να σοκάρει;
Αυτός ήταν ο στόχος και νομίζω το πετύχαμε. Πριν ακόμα κάνουμε την πρώτη συναυλία, σε ένα σπίτι που μέναμε διάφοροι, ζωντανοί και μη πλέον, είχαμε βάλει στο κουδούνι «Σπυριδούλα» γιατί ήταν ένας πρώτος πυρήνας της μπάντας που παίζαμε και θεωρήσαμε καλή ιδέα να βάλουμε στο κουδούνι το όνομα Σπυριδούλα. Ήταν πολύ καλή ιδέα, έτσι δειγματίσαμε, γιατί ήρθε μία γειτόνισσα του ίδιου κτιρίου με την ποδιά της κουζίνας και μας έκανε παρατήρηση για το θόρυβο, μας έκαναν πολλοί εκείνη την εποχή, δεν είχαμε μάθει ακόμα να παίζουμε καλά, να μας πει «τι άντρες είστε εσείς που βάζετε στο κουδούνι σας Σπυριδούλα!». [οπότε λέμε:] «Εντάξει! Τα καταφέραμε». Είδαμε ότι σοκάρει τη μικροαστική νοοτροπία της εποχής που ήταν και πολύ καλά ανεπτυγμένη μετά από ολόκληρη δικτατορία.
Ξεκινώντας λοιπόν η Σπυριδούλα γίνεται μία γνωριμία με τον Δημήτρη Πουλικάκο;
Όπως σου είπα, αυτούς τους γνωρίζαμε ήδη απ΄έξω και ανακατωτά. Πήγαινα και τους έβλεπα και όσο ήμουν στο Γυμνάσιο ακόμα. Δεν υπήρχε κλαμπ χωρίς ζωντανή μουσική τότε, οι disco ήρθαν μετά. Το dj-λίκι ήταν άγνωστη λέξη, μόνο κάτι κωλόμπαρα της παρακμής είχαν κασετόφωνο να παίζει, ακόμα και τα καμπαρέ είχαν ορχήστρα. Η Καζάμπρα που ήταν στην Πλάκα και ήταν σχολείο για πολλούς μουσικούς που έμαθαν να παίζουν εκεί, ήταν καμπαρέ. Καμπαρέ καμπαρέ. Με γυναίκες, κανονικά. Και ορχήστρα. Πως αλλιώς θα έκανες νταραβέρι. Όλο το ‘76 προσπαθούμε να φτιάξουμε ένα σχήμα το οποίο εμφανίζεται τελικά το ’77 στο «Κνωσός». Κινηματογράφος τότε. Κυριακή πρωί, γιατί άντε να το πάρεις βράδυ, οι προβολές πήγαιναν καλά. Μόνο ίσως Δευτέρα ή Τρίτη όπως έκανε λίγες μέρες μετά ο Λογαρίδης στο Λουζιτάνια. Μία εξαιρετική συναυλία, με εξαιρετικά επεισόδια και διάφορες ατραξιόν. Είχε γράψει και ο Ίκαρος Μπαμπασάκης ένα βιβλίο πρόπερσι νομίζω για αυτήν.
Και ξεκινάτε με διασκευές;
Ναι, δεν έχουμε ακόμα δικά μας κομμάτια. Έγιναν όλα πολύ γρήγορα. Σε αυτή τη συναυλία δεν υπάρχει καμμία διαφήμιση, είναι όλα από στόμα σε στόμα πραγματικά. Αλλά είναι η εποχή τέτοια. Το μόνο διαφημιστικό που έχουμε τυπώσει είναι είκοσι αφίσες Α4 σε φωτογραφικό χαρτί γιατί ο ένας της παρέας ήταν φωτογράφος. Γι αυτό και είκοσι ακριβώς. Μία νοικιασμένη μικροφωνική και μία δεύτερη back-up ενός φίλου. Με αυτά κι εκείνα γέμισε με 700 άτομα. Ήταν και ο Μήτσος φυσικά γιατί είχε μία γνωριμία χαλαρή με τον Βασίλη (σ.σ. Σπυρόπουλο, τον αδερφό του). Ο Παύλος δεν ήταν, δε θυμάμαι τώρα γιατί, δούλευε ίσως το προηγούμενο βράδυ με τον Μαρκόπουλο και δεν ξύπνησε ποτέ. Ο Βλάσης Μπονάτσος είχε περάσει και από το στούντιο όσο κάναμε πρόβες γιατί είχε γνωριστεί με διάφορους σε προσωπικό επίπεδο. Και διάφοροι άλλοι γνωστοί και μη εξαιρετέοι εντιμότατοι φίλοι. Του δε Παύλου του είχε πει μία κοινή φίλη τραγουδίστρια, η Μαρία Ρωμανού που ήταν στους “Αχαρνής” του Σαββόπουλου, ότι υπάρχει μία καλή μπάντα επειδή έψαχνε για συγκρότημα. Στο ίδιο πρόγραμμα ήταν και ο Πάνος Κατσιμίχας και ο Νίκος Ζιώγαλας που μετά τον είχαμε τραγουδιστή για ένα διάστημα μετά τον Πάυλο, θα είναι και στο Gagarin ως εκ τούτου, ενώ τον Πάνο τον είχαμε στη φυσαρμόνικα με το μοναδικό deal που έχει γίνει σε ελληνικό κατάστημα, το Σούσουρο που μετά έγινε Tiffany’s και παίξαμε τέσσερεις σεζόν.. Η συμφωνία που κάναμε ήταν ότι επειδή ο Πάνος ήταν φαντάρος και εμείς πηγαίναμε πολύ καλά, παίζαμε πέντε ημέρες την εβδομάδα, έτσι μάθαμε και να παίζουμε, ο Πάνος όποτε είχε άδεια και ήταν έξω πληρωνόταν κανονικά, όπως όλοι. Ήταν μία περίοδος που δεν έχουμε ηχογραφήσει τίποτα, μόνο φωτογραφίες υπάρχουν. Ειδικά από τη συναυλία στο Gloria όπου ο είναι ο Ζιώγαλας στη φωνή, η Μελίνα Καρακώστα στο μπάσο, ο Bees (σ.σ. Παντελής Καραχισαρίδης) που μετά έκανε τους Sharp Ties drummer, o Πάνος φυσαρμόνικα και στο τέλος της συναυλίας έχει ανέβει στο μικρόφωνο και ο Μήτσος που μου κάνει φωνητικά στο ίδιο μικρόφωνο ενώ ο Ζιώγαλας με τον Πάυλο παίζουν κρουστά. Κάπου εκεί ήταν και Τζιμόπουλος και ο Μαστρόκαλος...
Έχουμε πάει τώρα όμως στο μετά το "Φλου".
Ναι, βέβαια, ο Παύλος έχει άλλο σχήμα εκείνη την εποχή, την Εταιρία Καλλιτεχνών. Αλλά όπου παίζει κάποιος πάμε όλοι και τζαμάρουμε κανονικότατα. Μια παρέα ήμασταν στην πραγματικότητα. Την ίδια χρονιά παίζουμε μαζί τα δύο σχήματα, Σπυριδούλα και Εταιρία Καλλιτεχνών, σε ένα υπόγειο στην Πανεπιστημίου που λεγόταν Αρχιτεκτονική. Καμμία σχέση με τις Αρχιτεκτονικές τις επόμενες.
Κάναμε όμως ένα άλμα στο χρόνο, οπότε ας γυρίσουμε στο ταίριασμα με το Σιδηρόπουλο.
Στο καπάκι έγινε. Έγινε η πρώτη συναυλία και μετά από δύο εβδομάδες μας έρχεται συστημένος. Εμείς ξέραμε βέβαια ποιος είναι. Τα Μπουρμπούλια ήταν από τα πρότυπά μας. Ακόμα και σήμερα είναι από τις πιο ωραίες μπάντες που έχω ακούσει στην ελληνική σκηνή.
Ψάχνατε τραγουδιστή εσείς;
Είχαμε ήδη δύο. Ο ένας έφυγε εκείνη την περίοδο για άλλους λόγους, καμμία σχέση με τον Παύλο και ο άλλος, έφυγε μερικούς μήνες αργότερα. Εκεί έπαιξε ρόλο και ο Πάυλος, όχι ότι έγινε κάτι άσχημο, απλά αισθάνθηκε ότι δεν είχε δουλειά να κάνει όταν παίζαμε τα κομμάτια του Παύλου. Ξεκινάμε λοιπόν στο πολύ χαλαρό, φοβόμαστε και ως νεαροί το καπέλωμα του έμπειρου και ήδη καταξιωμένου μουσικού, να παίζει στις συναυλίες μας δύο τραγούδια. Ένα μπλουζ του Buddy Guy και το “Wild Horses” των Rolling Stones. Και μετά βγάλαμε και το “Heartbreak Hotel”. Κι αυτό γίνεται για μήνες για να δούμε πώς ταιριάζει η χημεία μας. Το καλοκαίρι του 78 είχαμε αποχωρήσεις από την μπάντα, πήγε Ολλανδία ο μπασίστας, οπότε εκεί αποφασίζουμε να ασχοληθούμε με το υλικό του Παύλου και ξεκινάμε πρόβες.
Υπάρχει πάντως ένα κενό στην ελληνική rock δισκογραφία μέχρι το 1978, αν εξαιρέσουμε το "Μεταφοραί-Εκδρομαί" που είναι άλλο πράγμα.
Ο δίσκος κυκλοφόρησε το '79. Το εξώφυλλο λέει 78 από την «αρρώστια» του μακαρίτη του Ξυδούς που ήταν τότε σε χαμηλή θέση στην ΕΜΙ. Ήταν πολύ συνηθισμένο να είναι έτοιμος ο δίσκος και να περιμένουν τα εξώφυλλα από το εξωτερικό. Οπότε είχε κινήσει θεούς και δαίμονες να είναι τα εξώφυλλα στην ώρα τους αλλά εμείς είχαμε κατασκηνώσει στο στούντιο και δε βγαίναμε με τίποτα. Μας είχαν διαθέσει 50-60 ώρες για την παραγωγή όλη και στις 175 περίπου έρχεται ο Θοδωρής ο Σαραντής να μας πει ότι του βάζουν χέρι από την εταιρία.
Πάντως δεν είναι κάτι που κάνουν γενικά όλα τα συγκροτήματα της εποχής. Δεν είστε «άλλο ένα rock συγκρότημα που βγάζει δίσκο». Προέρχεται από μία παρατεταμένη ανομβρία. Υπήρχε η προσδοκία ότι θα βγάλετε δίσκο;
Ναι, από τη στιγμή που ξεκινήσαμε τις πρόβες με τον Παύλο πάνω στο υλικό του που μας είχε ήδη παρουσιάσει από τις αρχές του '78. Τα εννιά τραγούδια δηλαδή γιατί το δέκατο, το "Ξέσπασμα" είναι παλιότερο και μάλιστα το προτείναμε εμείς πάνω που μας έλεγε ο Παύλος να φτιάξουμε και άλλο ένα για να είναι η διάρκεια του δίσκου σωστή. Και ο Παύλος μας είπε «πού το θυμηθήκατε αυτό το κομμάτι!».
Πόσο αλλάζει ο ήχος στο κάθε κομμάτι όταν το δουλεύατε μαζί. Το "Ξέσπασμα" είναι ένα καλό παράδειγμα πώς ήταν και πώς έγινε. Δηλαδή απέκτησαν υπόσταση όντως μαζί τα τραγούδια κι ας υπήρχε ας πούμε μία βάση;
Θα σου δώσω κι άλλο παράδειγμα. "Η Ώρα Του Stuff" στο "Φλου" και πώς είναι στη συλλογή "Στον Π.". Δεν έχει καμμία σχέση και για μένα είναι και οι δύο εξαιρετικές. Υπήρχε μία βάση στα τραγούδια και εννοούμε ότι τα κομμάτια τα είχε ο Παύλος σε μορφή: μία ακουστική κιθάρα και μία φωνή. Και όταν λέμε κιθάρα εννοούμε περιορισμένων δυνατοτήτων γιατί δεν ήταν και κιθαρίστας ο μακαρίτης, ήταν τραγουδοποιός, μην τα ισοπεδώνουμε όλα.
Από ό,τι έχω καταλάβει ο δίσκος βγαίνει και δεν έχει την επιτυχία που νομίζουμε σήμερα ότι έχει.
Μην μπερδεύουμε την περίοδο προ '90 με μετά '90. Δε θα μάθουμε ποτέ τι θα είχε συμβεί αν ο Παύλος ζούσε μέχρι σήμερα. Δεν κάνει καμμία έκρηξη το “Φλου” όταν βγαίνει, αλλά έχει μία σταθερή πορεία συνεχόμενα. Γιατί είναι αντικειμενικά ένας καλός δίσκος και υπάρχουν και δύο συγκροτήματα που τον υποστηρίζουν, αρχικά ένα και μετά δύο. Γιατί με την Εταιρία Καλλιτεχνών ο Παύλος δεν έπαιζε κανένα τραγούδι από το “Φλου”. Με τους Απροσάρμοστους έπαιξε ξανά.
Και γιατί σταμάτησε η συνεργασία;
Σταμάτησε να υπάρχει χημεία. Να σου το πω περιγραφικά, δεν υπήρχε καμμία ρήξη, απλά ο καθένας με τον τρόπο του και από τη μεριά του είχε πάει σε διαφορετικούς κόσμους και χάσαμε την επαφή μας. Δε συνέβη τίποτα δυσάρεστο. Για να καταλάβεις πριν φτιαχτούν οι Απροσάρμοστοι και όταν ψαχνόταν με διάφορους μουσικούς, το καλοκαίρι του ’81, κάναμε ακόμα παρέα, όχι στενή πλέον τότε, αλλά ήμασταν περιβάλλον. Είχε απευθυνθεί αρχικά στους Sharp Ties για να κάνουν το "Εν Λευκώ"...
Δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα ήταν αν το είχε ηχογραφήσει με αυτούς!
Το ίδιο είπε και ο Παύλος όταν το πρότεινε μετά σε εμάς. Μια χαρά μουσικοί, λέει, αλλά δε γίνεται να κάνω το δίσκο με αυτούς. Είναι άλλο πράγμα. Και απευθύνθηκε σε εμάς που ήμασταν κουαρτέτο τότε με τον Βασίλη, τη Μελίνα και το Θάνο Παπαποστόλου στα τύμπανα. Είπαμε κι εμείς «βεβαίως» και είχαμε κλείσει δουλειά να παίξουμε στο «Αίνιγμα» στη Σαντορίνη και ήρθε και ο Παύλος εκεί να κάνουμε πρόβες. Δεν τράβηξαν οι πρόβες.
Μουσικά ή σε επίπεδο σχέσεων;
Σε επίπεδο σχέσεων. Και βαρέθηκε κι αυτός και βαρεθήκαμε κι εμείς και το είπαμε όλοι.
Είχε αναφέρει και κάποια στιγμή ότι υπήρχε και διαφορά πολιτική ιδεολογίας και πρακτικής ανάμεσά σας.
Ναι, το είχε πει νομίζω και αφορούσε την πιο ενεργή συμμετοχή κάποιων εξ ημών σε πολιτικά δρώμενα. Παίζαμε συνέχεια σε συναυλίες συμπαράστασης. Για το Γιάννη Σερίφη συγκεκριμένα, που είναι και φίλος, από το '76 συνέχεια. Το 2006 κλείναμε 30 χρόνια συμπαράστασης στον Γιάννη Σερίφη! (γέλια)
Περνάει ένα σχετικά μεγάλο διάστημα μέχρι να κυκλοφορήσουν τα "Νάυλον Ντέφια Και Ψόφια Κέφια", για τα τότε δεδομένα και ειδικά αναλογιζόμενοι ότι είναι ένας δίσκος που ακολουθεί έναν επιτυχημένο δίσκο.
Δεν ήταν τότε τόσο επιτυχημένο όσο φαίνεται σήμερα το "Φλου".
Το "Νάυλον Ντέφια Και Ψόφια Κέφια" είναι πιο επιτυχημένο εμπορικά στην πρώτη του κυκλοφορία από ό,τι το "Φλου".
Χονδρικά την ίδια διαδρομή έκανε θα έλεγα. Ξεκίνησε καλά και συνέχισε να πηγαίνει καλά. Εκεί επιστρέφει ο άλλος Παύλος (σ.σ. Βακατάτσης) από την Αμερική με τον οποίο είμαστε φίλοι από παιδιά. Μας ψήνει το ψάρι στα χείλη γιατί δε θέλει ούτε να γράψει ούτε να τραγουδήσει στα ελληνικά και εμείς δε θέλουμε να κάνουμε κάτι στα αγγλικά. Τελικά έγινε το δικό μας.
Εδώ τα τραγούδια γράφονται πλέον από κοινού;
Όχι, οι μουσικές είναι έτοιμες των περισσότερων. Δηλαδή τα "Νάυλον Ντέφια Και Ψόφια Κέφια" που έχω γράψει εγώ τη μουσική είναι γραμμένα ήδη από πολύ παλιά με άλλους στίχους του Ανδρέα του Μουζακίτη που τους είχαμε για πλάκα. Έβαλε τους [τελικούς] στίχους από πάνω ο Παύλος. Το "Ούτε Δυο Λέξεις" που είναι μουσική και στίχοι δικοί μου είναι από την εποχή που είχαμε στο σχήμα τον Ζιώγαλα και τον Κατσιμίχα. Δυστυχώς δεν υπάρχουν ηχογραφήματα από εκείνη την περίοδο.
Το ομώνυμο τραγούδι είχε κάποιο συγκεκριμένο στόχο;
Ένα συγκεκριμένο μαγαζί της εποχής στο Κολωνάκι που έκανε ακριβώς αυτό που λέει ο στίχος. Είχε πάει ο Παύλος στο μαγαζί λιώμα εντελώς και έφυγε ακόμα περισσότερο και το πρωί στο στούντιο που ηχογραφούσαμε μου έφτιαξε τους στίχους. Τη μουσική την είχαμε ηχογραφήσει και οι στίχοι μου ήρθαν στο στούντιο. Ο Παύλος ξέρει να γράφει στίχους με μέτρο. Όπως εγώ ξέρω να γράφω μουσική, είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα. Αν μου δώσεις στίχους με μέτρο μπορώ να σου φτιάξω μουσική με 10 διαφορετικούς τρόπους. Rock, το θέλετε, νησιώτικο το θέλετε, αναγεννησιακό το θέλετε;
Μετά από λίγο το συγκρότημα σταματάει παρά τις δύο επιτυχίες του. Γιατί; Οι προσωπικές ζωές του καθένα; Η ηλικία; Μουσικό αδιέξοδο;
Κολλήσαμε στην κίνηση (γέλια). Όλα αυτά μαζί. Η δισκογραφία εκείνη την εποχή έχει γίνει σαλάτα. Ό,τι είχαν στα αζήτητα των συρταριών τους τα βαφτίζουν rock και τα κυκλοφορούν με νέα ενδυμασία. Σε αυτό το διάστημα εγώ πάω και στο Παρίσι για κάποιον καιρό.
Και φτάνουμε στο 1994 όπου κυκλοφορείτε έναν δίσκο που είναι κατ’εμέ από τους καλύτερους της δεκαετίας αυτής στο ελληνικό rock.
Αυτό δεν έχει πάει καλά από όσο ξέρω.
Πώς προκύπτει η συνεργασία με τον Σωτήρη Θεοχάρη που σε σχέση με το τι έκανε με τους Αδιέξοδο δεν έχει καμμία σχέση φωνητικά.
Ο Βασίλης τον βρήκε και τον έφερε ένα μεσημέρι να τα πούμε. Το σχήμα το υπόλοιπο υπήρχε ήδη. Είναι και αυτό που είχε τη μεγαλύτερη διάρκεια. Τα τραγούδια είναι του μακαρίτη του Δόικα, ο οποίος ήταν σπουδαίος μπασίστας, του Βασίλη και δικά μου. Ο Σωτήρης έχει βάλει τους στίχους. Πολύ καλοί στίχοι, προσωπικά θεωρώ ότι είναι από τις καλύτερες στιγμές του. Ξέρω όλη του τη δισκογραφία γιατί είμαστε στενοί φίλοι ακόμα. Με τους No Mind τους βοήθησα να φτιάξουν μία ηχογράφηση.
Το "Ταξίδι Στο Κέντρο Της Πόλης" κυκλοφορεί σε μία περίοδο μεγάλης έκρηξης για το ελληνόφωνο rock. Έχοντας ήδη τόσα χρόνια παρουσίας πώς το βιώνετε εσείς;
Το big bang που λέει και ακατανόμαστος. Αστειεύομαι βέβαια για το θέμα που πήγαν να δημιουργήσουν με τα λεγόμενα του Αγγελάκα ο Νταλούκας και κάποιοι άλλοι. Κοίταξε να δεις το "Ταξίδι Στο Κέντρο Της Πόλης", που σου λέω ότι δεν πήγε καλά, είχε πουλήσει μέσα σε τρία χρόνια 5.000-5.500 αντίτυπα, χαμηλό νούμερο για τότε. Καλά για τώρα δε συζητάω, θα ανοίγαμε σαμπάνιες. Όταν πάμε να συζητήσουμε και την κυκλοφορία του επόμενου “Σε Τροχιά με Απόκλιση” ο τότε μανατζαρέος πήρε το χαρτί με τις πωλήσεις του προηγούμενου και λέει «λύστε τους το συμβόλαιο, δε μας ενδιαφέρουν».
Εγώ περίμενα ότι οι εταιρίες ψάχνουν μανιωδώς να υπογράψουν οτιδήποτε είναι rock.
Στην Ελλάδα η δισκογραφία είναι βαριά αρρώστια, όπως το ποδόσφαιρο ακριβώς. Να σου εξηγήσω γιατί. Χέστηκε ο παραγωγός ενός δίσκου πόσο θα πουλήσει. Ο μόνος λόγος που τον χρειάζεται είναι για να έχει ένα καλό διαπραγματευτικό χαρτί για το μεροκάματο στην πίστα που θα τον βάλει μέσα σε πρόγραμμα. Από εκεί θα πάρει τα πολλά λεφτά. Αν στήσω ένα πρόγραμμα σε ένα μαγαζί το οποίο κοστίζει 15.000 τη βραδιά κι εγώ παίρνω το 2% δε με νοιάζει πόσο πουλάνε οι δίσκοι. Κάποιοι καλλιτέχνες-ατραξιόν το δίσκο τον χρειάζονται για να πάρουν μεγαλύτερο μεροκάματο. Να σου πω μερικές εικόνες από την ελληνική δισκογραφία - τομέας παραγωγής, όλα αυτά τη δεκαετία του 90. Minos-EMI, εκείνη την εποχή έχει το 30% της ελληνικής αγοράς, σχεδόν ο ένας στους τρεις δίσκους που κυκλοφορεί είναι δικός της. Ο ένας από τους chief παραγωγούς, ο επονομαζόμενος «Νονός» στήνει τα προγράμματα της παραλιακής όλα. Ο άλλος, μπαίνω σε στούντιο που πάω να τραγουδήσω ένα τραγούδι για τους Πυξ Λαξ και βρίσκω τον κύριο παραγωγό μαζί με την καλλιτέχνιδά του, την Κούκα, να παίζουν τάβλι στο μπαρ του στούντιο. Ο δε ηχολήπτης πάνω στο στούντιο να μιξάρει το κομμάτι. Το σημαντικότερο δηλαδή μέρος της ηχογράφησης το έκανε ο ηχολήπτης μόνος του. Αυτή είναι η παραγωγή στην ελληνική δισκογραφία.
Φαντάζομαι ότι για όλους αυτούς τους λόγους η έκρηξη της τεχνολογίας πρέπει να ήρθε σα βάλσαμο σε όλους αυτούς που είχαν υποφέρει...
...και τα ισοπέδωσε όλα. Γιατί ξαφνικά βρέθηκε η δυνατότητα να εκδίδουν οι εταιρίες ένα σωρό σκουπίδια πάμφθηνα. Να γεμίζουν τους καταλόγους τους με πράγματα άχρηστα. Αυτό γιγαντώθηκε από το 2000 και μετά που η τεχνολογία επέτρεψε να έχεις σε κάθε γραφείο και ένα στουντιάκι. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη πειρατεία από αυτό που έχουν κάνει στη μουσική οι δισκογραφικές και οι εταιρίες πνευματικής ιδιοκτησίας. Εκεί είναι ο κανιβαλισμός ο μεγάλος. Τα λέω τέσσερεις δεκαετίες, ε τώρα φάνηκαν, πάρτε τα και σε φωτογραφία για να δείτε για τι πράγμα μιλούσα τόσα χρόνια. Έχουμε ίσως παγκόσμια πρωτοτυπία η εταιρία πνευματικής ιδιοκτησίας να είναι Α.Ε.
Για να κλείσουμε με το δισκογραφικό ταξίδι της Σπυριδούλας, το 2005 κυκλοφορεί "Το Βλέμμα Των Ανθρώπων".
Κυκλοφορεί με πολλά βάσανα, τρώει ένα φοβερό σαμποτάζ από την ΕΜΙ γιατί εκνευρίστηκε ο μανατζαρέος που δεν του το δώσαμε κοψοχρονιά και πήγε χάλια.
Η Σπυριδούλα συνεχίζει έκτοτε να υπάρχει σποραδικά αλλά και σε προσωπικό επίπεδο έχεις μία εκτεταμένη συνεργασία με τον Δημήτρη Πουλικάκο. Υπάρχει περίπτωση να ακούσουμε ηχογραφημένο υλικό από αυτή τη συνεργασία ή και από Σπυριδούλα ξανά;
Παίζουμε συνέχεια μαζί με τον Μήτσο, κατά βάση μόνο μαζί. Ναι, υπάρχει περίπτωση να ακούσουμε διάφορα πράγματα. Ηχογραφούμε εδώ όπως βλέπεις (σ.σ. η συνέντευξη έγινε στο στούντιο) συνέχεια.
Οι δυο σας ή με συγκρότημα;
Για φουλ σχήμα είναι αυτά όλα. Μη με ρωτάς τι και πότε. Ήδη έχουμε κάνει αρκετούς πιλότους η επόμενη περίοδος θα είναι βασικά ηχογράφηση. Έχει ο Μήτσος πολλά, έχω κι εγώ μαζεμένα άλλα τόσα και είναι και διάφορες διασκευές που κάνουμε.
Να πούμε λίγο και για τη συναυλία που είναι η αφορμή, τι να περιμένει κάποιος;
Είναι αυτό που έχει ανακοινωθεί. Όλοι μας οι φίλοι παρέα, που όπως πάντα μας στηρίζουν, για να περάσουμε μία ωραία βραδιά. Μπορεί να έχουμε και εκπλήξεις. Δε θέλω να πω τίποτα άλλο. Πάντα παίζουν τα σενάρια με τύπους σαν κι εμάς να εμφανιστεί κάποιος τελευταία στιγμή.
Υπό αυτές τις προϋποθέσεις μην αναρωτηθείτε γιατί οι ερωτήσεις ξεκινούν κάπως έτσι:
Υπάρχει μονίμως μία νέα γενιά ακροατών που μπαίνουν στο rock και το ελληνικό rock και οι πηγές τους είναι πλέον διαδικτυακές.
Αυτό είναι μία πληγή. Όχι γιατί έχω τίποτα με το διαδίκτυο, ίσα ίσα είμαι προγραμματιστής από τη δεκαετία του 80, δεν μου είναι ξένο, το περίμενα να έρθει, δεν με αιφνιδίασε. Απλά είναι κάτι σαν τηλεόραση με άλλον τρόπο. Προσφέρει έναν καταιγισμό από πληροφορίες πιο ύπουλο. Έχει την εικόνα ότι προσφέρει γνώση ενώ στην πραγματικότητα προσφέρει κατακερματισμένη πληροφορία. Δεν έχει καμμία σχέση με τη γνώση αυτό. Πρέπει να ξέρεις πώς ερευνάς στο διαδίκτυο.
Το θέμα είναι ότι ειδικά στο κομμάτι που μας αφορά, στη rock μουσική, δεν υπάρχει εκτός λίγων εξαιρέσεων και πρωτογενής έρευνα και δεν υπάρχουν και ούτε δευτερογενείς πηγές πληροφοριών για να μάθει κανείς ποιος είναι ο Σπυρόπουλος, για παράδειγμα, και καταλήγουμε να ξέρουμε πολύ περισσότερα για τους ξένους μουσικούς από ότι για τους Έλληνες.
Αφού δεν έχει γίνει το πρώτο κομμάτι, όπως λες, όλα τα άλλα είναι στον αέρα, ο καθένας λέει το μακρύ του και το κοντό του. Στο εξωτερικό έχουν πιο αξιόπιστες πηγές.
Οι πρώτες ερωτήσεις λοιπόν είναι για να ξεκαθαρίσουμε κάποια πράγματα τα οποία πολύ λογικά σε νέα παιδιά μπορεί να έχουν γίνει, χρονικά, λίγο «χυλός». Δηλαδή για κάποιους μπορεί ο Πουλικάκος, η Σπυριδούλα και οι Τρύπες να είναι στο μυαλό τους ίδια γενιά. Οπότε πες μου όταν οι αδερφοί Σπυρόπουλοι αρχίζουν να ασχολούνται με τη μουσική, ποια είναι τα πρώτα ακούσματα;
Όταν εμείς ξεκινάμε το '75, πριν ακόμα δημιουργηθεί η Σπυριδούλα, μόλις έχω τελειώσει το εξατάξιο, τότε, γυμνάσιο, τους ξέραμε ήδη όλους αυτούς (σ.σ. τη συγκεκριμένη γενιά). Ένα μικρό διάστημα ας πούμε, πέρασα από τον Νικόλα τον Άσιμο και μετά κατευθείαν πήγα κι έπαιξα με το Βασίλη (σ.σ. τον αδερφό του) στο ονομαζόμενο «Σούσουρο» που είχε ως πρόγραμμα τον μακαρίτη τον Μπουλά, τον μακαρίτη τον Χαρβά, τον Ζουγανέλη, τη Σιδέρη και τον Θάνο ΑΝδριανό αν δεν ξεχνάω κανέναν. Πριν πάω εγώ εκεί ήταν και ο Άσιμος μαζί τους, μετά τσακώθηκαν και έφυγε και πήγα εγώ στους «ανταγωνιστές» του, για να λέμε και τα πράγματα όπως ήταν τότε και όχι όπως τα εξωραΐζουμε τώρα. Ξέχασα και την αείμνηστη Φλέρυ (σ.σ. Νταντωνάκη) που πέρασε για ένα φεγγάρι από εκείνο το υπόγειο. Η ορχήστρα ήμασταν ο Βασίλης που έπαιζε μπάσο, εγώ που έπαιζα κιθάρα, ο μακαρίτης ο Γιώργος Γαβαλάς που έπαιζε φλάουτο και δε θυμάμαι τώρα τα ονόματα του drummer και του λυράρη που είχαμε. Ακριβώς στον από πάνω όροφο ήταν η μπουάτ «Αρχόντισσα» που ήταν το βαρύ πυροβολικό της εποχής, ο Θάνος Μικρούτσικος που μόλις είχε βγάλει τα “Πολιτικά Τραγούδια” και ήταν εντελώς καταξιωμένος, μαζί με την αείμνηστη τη Μαρία Δημητριάδη, την Αφροδίτη Μάνου, τον Ρασούλη και τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου να τραγουδάνε και μία ορχήστρα από εξαιρετικούς μουσικούς. Και ο Ανδρέας Μικρούτσικος ήταν τότε στην παρέα γιατί ήταν ακόμα παντρεμένος με τη Μαρία. Όλα αυτά 1976, δεν υπάρχει Σπυριδούλα ακόμα, ψαχνόμαστε να βρούμε ταυτότητα.
Μουσικά ποια είναι η ταυτότητα της εποχής;
Το rock το ψάχνεις σε υπόγεια πραγματικά. Το Κύτταρο έχει σβήσει στα τέλη της δικτατορίας και μετά το ’74 δεν ακούς τίποτα άλλο από Θοδωράκη, κόντρα Θοδωράκη, αντάρτικο και κόντρα αντάρτικο το οποίο εντάξει, φυσιολογική ανάγκη ήταν μετά από 7 χρόνια στο γύψο αλλά υπάρχουν και μερίδες κόσμου που ειδικά σε αισθητικό επίπεδο θέλουν και κάτι διαφορετικό.
Είπαμε πριν για «χυλό» αλλά όπως έχω στο μυαλό μου και την Ελλάδα του τότε, ίσως παρόμοιος χυλός να επικρατούσε και τότε για το ξένο rock με την έννοια ότι οι πληροφορίες φτάνουν με καθυστέρηση και δυσκολία. Δηλαδή μπορεί ο Hendrix (ας πούμε) και οι Sex Pistols το 1976 μπορεί και να μοιάζουν ίδιας εποχής.
Όχι, όχι ήταν αρκετά πιο ξεκάθαρα τα πράγματα τότε. Αρχικά όσοι άκουγαν disco δεν είχαν καμμία σχέση με τους ροκάδες ούτε και σε αισθητικό επίπεδο. Ο χυλός που λες τώρα καθρεφτίζεται από το «είμαστε όλοι ροκάδες αλλά το βράδυ θα περάσουμε και μία βόλτα από την πίστα να ανοίξουμε ένα μπουκάλι γιατί κέφι χωρίς 'ζημιά' γίνεται;». Και είναι πολύ δύσκολο να βρεις κάποιον στην ηλικία μας που να ακούσει rock. Δεν ξέρω τι έγιναν όλοι εκείνοι οι τύποι που όταν ήμασταν νέοι δεν άκουγαν τίποτα άλλο.
Περίεργο, έστω και ως σύνδεση με την εφηβεία τους. Γιατί η σημερινοί έφηβοι πιστεύω δεν είναι τόσο στενά δεμένοι με την έννοια του rock όσο οι τότε έφηβοι.
Είμαι βέβαιος ότι συμβαίνει αυτό που λες. Γιατί δε σημαίνει το ίδιο πράγμα το rock από το 90 και μετά με το τι σήμαινε το 60 και το 70. Το 80 είχε πάρει κεφάλι η pop, είχε ανασυνταχθεί η βιομηχανία της μουσικής-διασκέδασης και έκαναν μία ωραία απόπειρα να εξαφανίσουν την κιθάρα από τον ήχο αλλά δεν τα κατάφεραν.
Ξεκινώντας λοιπόν το συγκρότημα με όλες αυτές τις προσλαμβάνουσες, έχετε στο μυαλό σας να παίξετε τι;
Αμερικάνικη rock. Είχαμε μεγάλη αγάπη στη Δυτική Ακτή της Αμερικής. Και εντάξει και οι Rolling Stones «Αμερικάνοι» είναι. Όταν έπαιξε η Σπυριδούλα το 77 για πρώτη φορά συναυλία έπαιζε Velvet Underground, Doors… Τέτοια πράγματα που δεν είχαν παίξει άλλοι πιο πριν. Στην αρχή είχαμε δύο κιθάρες και πλήκτρα, μετά το γυρίσαμε στις κιθάρες αμιγώς. Στους δίσκους πάντα υπάρχουν πλήκτρα. Η πρώτη απόπειρα είναι όπως πάντα παίζοντας διασκευές αυτών που σε έχουν επηρεάσει. Όλοι αυτοί που αναφέραμε με επηρέασαν, το πρώτο κύμα της ελληνικής rock σκηνής όπως τους ονομάζω εγώ, όχι τις ασυναρτησίες που λέει ο Νταλούκας. Δηλαδή συγκροτήματα όπως οι MGC και οι Socrates φυσικά αλλά κυρίως τα ελληνόφωνα, οι Εξαδάκτυλος, τα Μπουρμπούλια, οι Πελόμα Μποκιού που είναι πιο pop αλλά ανήκουν σίγουρα σε αυτή τη σκηνή.
Εξαρχής η λογική είναι λοιπόν να φτιαχτεί ένα ελληνόφωνο συγκρότημα.
Ναι. Η άποψή μου ήταν, και ακόμα είναι, ότι πρέπει να γράφεις τα τραγούδια στη γλώσσα που ψωνίζεις στο σουπερμάρκετ. Όταν είχα πάει στη Γαλλία δηλαδή, για δύο χρόνια για συμπληρωματικές μουσικές σπουδές, το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να προσπαθήσω να βρω έναν Γάλλο στιχουργό. Δε με ενδιέφερε τι θα γινόταν όταν θα επέστρεφα στην Ελλάδα αυτό θα το έβλεπα τότε. Μου αρέσει ο αγγλικός στίχος, διαβάζω και πολύ στα Αγγλικά και στα Γαλλικά, αλλά πάντα πίστευα ότι ο στίχος πρέπει να απευθύνεται άμεσα στον ακροατή.
Άρα θέλουμε ελληνικό στίχο κυρίως ως προσλαμβάνουσα του ακροατή και όχι ως έκφραση του δημιουργού;
Και τα δύο. Αμφίδρομη είναι η σχέση. Θέλω να έχω το καλύτερο «όπλο» ως προς την επικοινωνία. Η μουσική δεν έχει τέτοια προβλήματα γιατί σε όποιο γεωγραφικό μήκος και πλάτος, τουλάχιστον στη Δύση, παίξω αυτόν τον ήχο, θα βρει την απεύθυνσή του. Ο στίχος δεν είναι το ίδιο. Αν ακούω γλώσσα που δεν είναι η μητρική μου, που δεν είναι έστω σχεδόν στο ίδιο επίπεδο με τη μητρική μου, έχω χάσει ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της πληροφορίας που δίνουν, όχι άμεσα αλλά έμμεσα, οι λέξεις.
Το όνομα Σπυριδούλα, με τη γνωστή ιστορία που έχει πίσω του, είναι το πρώτο όνομα ελληνικού συγκροτήματος που έχει σκοπό να σοκάρει;
Αυτός ήταν ο στόχος και νομίζω το πετύχαμε. Πριν ακόμα κάνουμε την πρώτη συναυλία, σε ένα σπίτι που μέναμε διάφοροι, ζωντανοί και μη πλέον, είχαμε βάλει στο κουδούνι «Σπυριδούλα» γιατί ήταν ένας πρώτος πυρήνας της μπάντας που παίζαμε και θεωρήσαμε καλή ιδέα να βάλουμε στο κουδούνι το όνομα Σπυριδούλα. Ήταν πολύ καλή ιδέα, έτσι δειγματίσαμε, γιατί ήρθε μία γειτόνισσα του ίδιου κτιρίου με την ποδιά της κουζίνας και μας έκανε παρατήρηση για το θόρυβο, μας έκαναν πολλοί εκείνη την εποχή, δεν είχαμε μάθει ακόμα να παίζουμε καλά, να μας πει «τι άντρες είστε εσείς που βάζετε στο κουδούνι σας Σπυριδούλα!». [οπότε λέμε:] «Εντάξει! Τα καταφέραμε». Είδαμε ότι σοκάρει τη μικροαστική νοοτροπία της εποχής που ήταν και πολύ καλά ανεπτυγμένη μετά από ολόκληρη δικτατορία.
Ξεκινώντας λοιπόν η Σπυριδούλα γίνεται μία γνωριμία με τον Δημήτρη Πουλικάκο;
Όπως σου είπα, αυτούς τους γνωρίζαμε ήδη απ΄έξω και ανακατωτά. Πήγαινα και τους έβλεπα και όσο ήμουν στο Γυμνάσιο ακόμα. Δεν υπήρχε κλαμπ χωρίς ζωντανή μουσική τότε, οι disco ήρθαν μετά. Το dj-λίκι ήταν άγνωστη λέξη, μόνο κάτι κωλόμπαρα της παρακμής είχαν κασετόφωνο να παίζει, ακόμα και τα καμπαρέ είχαν ορχήστρα. Η Καζάμπρα που ήταν στην Πλάκα και ήταν σχολείο για πολλούς μουσικούς που έμαθαν να παίζουν εκεί, ήταν καμπαρέ. Καμπαρέ καμπαρέ. Με γυναίκες, κανονικά. Και ορχήστρα. Πως αλλιώς θα έκανες νταραβέρι. Όλο το ‘76 προσπαθούμε να φτιάξουμε ένα σχήμα το οποίο εμφανίζεται τελικά το ’77 στο «Κνωσός». Κινηματογράφος τότε. Κυριακή πρωί, γιατί άντε να το πάρεις βράδυ, οι προβολές πήγαιναν καλά. Μόνο ίσως Δευτέρα ή Τρίτη όπως έκανε λίγες μέρες μετά ο Λογαρίδης στο Λουζιτάνια. Μία εξαιρετική συναυλία, με εξαιρετικά επεισόδια και διάφορες ατραξιόν. Είχε γράψει και ο Ίκαρος Μπαμπασάκης ένα βιβλίο πρόπερσι νομίζω για αυτήν.
Και ξεκινάτε με διασκευές;
Ναι, δεν έχουμε ακόμα δικά μας κομμάτια. Έγιναν όλα πολύ γρήγορα. Σε αυτή τη συναυλία δεν υπάρχει καμμία διαφήμιση, είναι όλα από στόμα σε στόμα πραγματικά. Αλλά είναι η εποχή τέτοια. Το μόνο διαφημιστικό που έχουμε τυπώσει είναι είκοσι αφίσες Α4 σε φωτογραφικό χαρτί γιατί ο ένας της παρέας ήταν φωτογράφος. Γι αυτό και είκοσι ακριβώς. Μία νοικιασμένη μικροφωνική και μία δεύτερη back-up ενός φίλου. Με αυτά κι εκείνα γέμισε με 700 άτομα. Ήταν και ο Μήτσος φυσικά γιατί είχε μία γνωριμία χαλαρή με τον Βασίλη (σ.σ. Σπυρόπουλο, τον αδερφό του). Ο Παύλος δεν ήταν, δε θυμάμαι τώρα γιατί, δούλευε ίσως το προηγούμενο βράδυ με τον Μαρκόπουλο και δεν ξύπνησε ποτέ. Ο Βλάσης Μπονάτσος είχε περάσει και από το στούντιο όσο κάναμε πρόβες γιατί είχε γνωριστεί με διάφορους σε προσωπικό επίπεδο. Και διάφοροι άλλοι γνωστοί και μη εξαιρετέοι εντιμότατοι φίλοι. Του δε Παύλου του είχε πει μία κοινή φίλη τραγουδίστρια, η Μαρία Ρωμανού που ήταν στους “Αχαρνής” του Σαββόπουλου, ότι υπάρχει μία καλή μπάντα επειδή έψαχνε για συγκρότημα. Στο ίδιο πρόγραμμα ήταν και ο Πάνος Κατσιμίχας και ο Νίκος Ζιώγαλας που μετά τον είχαμε τραγουδιστή για ένα διάστημα μετά τον Πάυλο, θα είναι και στο Gagarin ως εκ τούτου, ενώ τον Πάνο τον είχαμε στη φυσαρμόνικα με το μοναδικό deal που έχει γίνει σε ελληνικό κατάστημα, το Σούσουρο που μετά έγινε Tiffany’s και παίξαμε τέσσερεις σεζόν.. Η συμφωνία που κάναμε ήταν ότι επειδή ο Πάνος ήταν φαντάρος και εμείς πηγαίναμε πολύ καλά, παίζαμε πέντε ημέρες την εβδομάδα, έτσι μάθαμε και να παίζουμε, ο Πάνος όποτε είχε άδεια και ήταν έξω πληρωνόταν κανονικά, όπως όλοι. Ήταν μία περίοδος που δεν έχουμε ηχογραφήσει τίποτα, μόνο φωτογραφίες υπάρχουν. Ειδικά από τη συναυλία στο Gloria όπου ο είναι ο Ζιώγαλας στη φωνή, η Μελίνα Καρακώστα στο μπάσο, ο Bees (σ.σ. Παντελής Καραχισαρίδης) που μετά έκανε τους Sharp Ties drummer, o Πάνος φυσαρμόνικα και στο τέλος της συναυλίας έχει ανέβει στο μικρόφωνο και ο Μήτσος που μου κάνει φωνητικά στο ίδιο μικρόφωνο ενώ ο Ζιώγαλας με τον Πάυλο παίζουν κρουστά. Κάπου εκεί ήταν και Τζιμόπουλος και ο Μαστρόκαλος...
Έχουμε πάει τώρα όμως στο μετά το "Φλου".
Ναι, βέβαια, ο Παύλος έχει άλλο σχήμα εκείνη την εποχή, την Εταιρία Καλλιτεχνών. Αλλά όπου παίζει κάποιος πάμε όλοι και τζαμάρουμε κανονικότατα. Μια παρέα ήμασταν στην πραγματικότητα. Την ίδια χρονιά παίζουμε μαζί τα δύο σχήματα, Σπυριδούλα και Εταιρία Καλλιτεχνών, σε ένα υπόγειο στην Πανεπιστημίου που λεγόταν Αρχιτεκτονική. Καμμία σχέση με τις Αρχιτεκτονικές τις επόμενες.
Κάναμε όμως ένα άλμα στο χρόνο, οπότε ας γυρίσουμε στο ταίριασμα με το Σιδηρόπουλο.
Στο καπάκι έγινε. Έγινε η πρώτη συναυλία και μετά από δύο εβδομάδες μας έρχεται συστημένος. Εμείς ξέραμε βέβαια ποιος είναι. Τα Μπουρμπούλια ήταν από τα πρότυπά μας. Ακόμα και σήμερα είναι από τις πιο ωραίες μπάντες που έχω ακούσει στην ελληνική σκηνή.
Ψάχνατε τραγουδιστή εσείς;
Είχαμε ήδη δύο. Ο ένας έφυγε εκείνη την περίοδο για άλλους λόγους, καμμία σχέση με τον Παύλο και ο άλλος, έφυγε μερικούς μήνες αργότερα. Εκεί έπαιξε ρόλο και ο Πάυλος, όχι ότι έγινε κάτι άσχημο, απλά αισθάνθηκε ότι δεν είχε δουλειά να κάνει όταν παίζαμε τα κομμάτια του Παύλου. Ξεκινάμε λοιπόν στο πολύ χαλαρό, φοβόμαστε και ως νεαροί το καπέλωμα του έμπειρου και ήδη καταξιωμένου μουσικού, να παίζει στις συναυλίες μας δύο τραγούδια. Ένα μπλουζ του Buddy Guy και το “Wild Horses” των Rolling Stones. Και μετά βγάλαμε και το “Heartbreak Hotel”. Κι αυτό γίνεται για μήνες για να δούμε πώς ταιριάζει η χημεία μας. Το καλοκαίρι του 78 είχαμε αποχωρήσεις από την μπάντα, πήγε Ολλανδία ο μπασίστας, οπότε εκεί αποφασίζουμε να ασχοληθούμε με το υλικό του Παύλου και ξεκινάμε πρόβες.
Υπάρχει πάντως ένα κενό στην ελληνική rock δισκογραφία μέχρι το 1978, αν εξαιρέσουμε το "Μεταφοραί-Εκδρομαί" που είναι άλλο πράγμα.
Ο δίσκος κυκλοφόρησε το '79. Το εξώφυλλο λέει 78 από την «αρρώστια» του μακαρίτη του Ξυδούς που ήταν τότε σε χαμηλή θέση στην ΕΜΙ. Ήταν πολύ συνηθισμένο να είναι έτοιμος ο δίσκος και να περιμένουν τα εξώφυλλα από το εξωτερικό. Οπότε είχε κινήσει θεούς και δαίμονες να είναι τα εξώφυλλα στην ώρα τους αλλά εμείς είχαμε κατασκηνώσει στο στούντιο και δε βγαίναμε με τίποτα. Μας είχαν διαθέσει 50-60 ώρες για την παραγωγή όλη και στις 175 περίπου έρχεται ο Θοδωρής ο Σαραντής να μας πει ότι του βάζουν χέρι από την εταιρία.
Πάντως δεν είναι κάτι που κάνουν γενικά όλα τα συγκροτήματα της εποχής. Δεν είστε «άλλο ένα rock συγκρότημα που βγάζει δίσκο». Προέρχεται από μία παρατεταμένη ανομβρία. Υπήρχε η προσδοκία ότι θα βγάλετε δίσκο;
Ναι, από τη στιγμή που ξεκινήσαμε τις πρόβες με τον Παύλο πάνω στο υλικό του που μας είχε ήδη παρουσιάσει από τις αρχές του '78. Τα εννιά τραγούδια δηλαδή γιατί το δέκατο, το "Ξέσπασμα" είναι παλιότερο και μάλιστα το προτείναμε εμείς πάνω που μας έλεγε ο Παύλος να φτιάξουμε και άλλο ένα για να είναι η διάρκεια του δίσκου σωστή. Και ο Παύλος μας είπε «πού το θυμηθήκατε αυτό το κομμάτι!».
Πόσο αλλάζει ο ήχος στο κάθε κομμάτι όταν το δουλεύατε μαζί. Το "Ξέσπασμα" είναι ένα καλό παράδειγμα πώς ήταν και πώς έγινε. Δηλαδή απέκτησαν υπόσταση όντως μαζί τα τραγούδια κι ας υπήρχε ας πούμε μία βάση;
Θα σου δώσω κι άλλο παράδειγμα. "Η Ώρα Του Stuff" στο "Φλου" και πώς είναι στη συλλογή "Στον Π.". Δεν έχει καμμία σχέση και για μένα είναι και οι δύο εξαιρετικές. Υπήρχε μία βάση στα τραγούδια και εννοούμε ότι τα κομμάτια τα είχε ο Παύλος σε μορφή: μία ακουστική κιθάρα και μία φωνή. Και όταν λέμε κιθάρα εννοούμε περιορισμένων δυνατοτήτων γιατί δεν ήταν και κιθαρίστας ο μακαρίτης, ήταν τραγουδοποιός, μην τα ισοπεδώνουμε όλα.
Από ό,τι έχω καταλάβει ο δίσκος βγαίνει και δεν έχει την επιτυχία που νομίζουμε σήμερα ότι έχει.
Μην μπερδεύουμε την περίοδο προ '90 με μετά '90. Δε θα μάθουμε ποτέ τι θα είχε συμβεί αν ο Παύλος ζούσε μέχρι σήμερα. Δεν κάνει καμμία έκρηξη το “Φλου” όταν βγαίνει, αλλά έχει μία σταθερή πορεία συνεχόμενα. Γιατί είναι αντικειμενικά ένας καλός δίσκος και υπάρχουν και δύο συγκροτήματα που τον υποστηρίζουν, αρχικά ένα και μετά δύο. Γιατί με την Εταιρία Καλλιτεχνών ο Παύλος δεν έπαιζε κανένα τραγούδι από το “Φλου”. Με τους Απροσάρμοστους έπαιξε ξανά.
Και γιατί σταμάτησε η συνεργασία;
Σταμάτησε να υπάρχει χημεία. Να σου το πω περιγραφικά, δεν υπήρχε καμμία ρήξη, απλά ο καθένας με τον τρόπο του και από τη μεριά του είχε πάει σε διαφορετικούς κόσμους και χάσαμε την επαφή μας. Δε συνέβη τίποτα δυσάρεστο. Για να καταλάβεις πριν φτιαχτούν οι Απροσάρμοστοι και όταν ψαχνόταν με διάφορους μουσικούς, το καλοκαίρι του ’81, κάναμε ακόμα παρέα, όχι στενή πλέον τότε, αλλά ήμασταν περιβάλλον. Είχε απευθυνθεί αρχικά στους Sharp Ties για να κάνουν το "Εν Λευκώ"...
Δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα ήταν αν το είχε ηχογραφήσει με αυτούς!
Το ίδιο είπε και ο Παύλος όταν το πρότεινε μετά σε εμάς. Μια χαρά μουσικοί, λέει, αλλά δε γίνεται να κάνω το δίσκο με αυτούς. Είναι άλλο πράγμα. Και απευθύνθηκε σε εμάς που ήμασταν κουαρτέτο τότε με τον Βασίλη, τη Μελίνα και το Θάνο Παπαποστόλου στα τύμπανα. Είπαμε κι εμείς «βεβαίως» και είχαμε κλείσει δουλειά να παίξουμε στο «Αίνιγμα» στη Σαντορίνη και ήρθε και ο Παύλος εκεί να κάνουμε πρόβες. Δεν τράβηξαν οι πρόβες.
Μουσικά ή σε επίπεδο σχέσεων;
Σε επίπεδο σχέσεων. Και βαρέθηκε κι αυτός και βαρεθήκαμε κι εμείς και το είπαμε όλοι.
Είχε αναφέρει και κάποια στιγμή ότι υπήρχε και διαφορά πολιτική ιδεολογίας και πρακτικής ανάμεσά σας.
Ναι, το είχε πει νομίζω και αφορούσε την πιο ενεργή συμμετοχή κάποιων εξ ημών σε πολιτικά δρώμενα. Παίζαμε συνέχεια σε συναυλίες συμπαράστασης. Για το Γιάννη Σερίφη συγκεκριμένα, που είναι και φίλος, από το '76 συνέχεια. Το 2006 κλείναμε 30 χρόνια συμπαράστασης στον Γιάννη Σερίφη! (γέλια)
Περνάει ένα σχετικά μεγάλο διάστημα μέχρι να κυκλοφορήσουν τα "Νάυλον Ντέφια Και Ψόφια Κέφια", για τα τότε δεδομένα και ειδικά αναλογιζόμενοι ότι είναι ένας δίσκος που ακολουθεί έναν επιτυχημένο δίσκο.
Δεν ήταν τότε τόσο επιτυχημένο όσο φαίνεται σήμερα το "Φλου".
Το "Νάυλον Ντέφια Και Ψόφια Κέφια" είναι πιο επιτυχημένο εμπορικά στην πρώτη του κυκλοφορία από ό,τι το "Φλου".
Χονδρικά την ίδια διαδρομή έκανε θα έλεγα. Ξεκίνησε καλά και συνέχισε να πηγαίνει καλά. Εκεί επιστρέφει ο άλλος Παύλος (σ.σ. Βακατάτσης) από την Αμερική με τον οποίο είμαστε φίλοι από παιδιά. Μας ψήνει το ψάρι στα χείλη γιατί δε θέλει ούτε να γράψει ούτε να τραγουδήσει στα ελληνικά και εμείς δε θέλουμε να κάνουμε κάτι στα αγγλικά. Τελικά έγινε το δικό μας.
Εδώ τα τραγούδια γράφονται πλέον από κοινού;
Όχι, οι μουσικές είναι έτοιμες των περισσότερων. Δηλαδή τα "Νάυλον Ντέφια Και Ψόφια Κέφια" που έχω γράψει εγώ τη μουσική είναι γραμμένα ήδη από πολύ παλιά με άλλους στίχους του Ανδρέα του Μουζακίτη που τους είχαμε για πλάκα. Έβαλε τους [τελικούς] στίχους από πάνω ο Παύλος. Το "Ούτε Δυο Λέξεις" που είναι μουσική και στίχοι δικοί μου είναι από την εποχή που είχαμε στο σχήμα τον Ζιώγαλα και τον Κατσιμίχα. Δυστυχώς δεν υπάρχουν ηχογραφήματα από εκείνη την περίοδο.
Το ομώνυμο τραγούδι είχε κάποιο συγκεκριμένο στόχο;
Ένα συγκεκριμένο μαγαζί της εποχής στο Κολωνάκι που έκανε ακριβώς αυτό που λέει ο στίχος. Είχε πάει ο Παύλος στο μαγαζί λιώμα εντελώς και έφυγε ακόμα περισσότερο και το πρωί στο στούντιο που ηχογραφούσαμε μου έφτιαξε τους στίχους. Τη μουσική την είχαμε ηχογραφήσει και οι στίχοι μου ήρθαν στο στούντιο. Ο Παύλος ξέρει να γράφει στίχους με μέτρο. Όπως εγώ ξέρω να γράφω μουσική, είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα. Αν μου δώσεις στίχους με μέτρο μπορώ να σου φτιάξω μουσική με 10 διαφορετικούς τρόπους. Rock, το θέλετε, νησιώτικο το θέλετε, αναγεννησιακό το θέλετε;
Μετά από λίγο το συγκρότημα σταματάει παρά τις δύο επιτυχίες του. Γιατί; Οι προσωπικές ζωές του καθένα; Η ηλικία; Μουσικό αδιέξοδο;
Κολλήσαμε στην κίνηση (γέλια). Όλα αυτά μαζί. Η δισκογραφία εκείνη την εποχή έχει γίνει σαλάτα. Ό,τι είχαν στα αζήτητα των συρταριών τους τα βαφτίζουν rock και τα κυκλοφορούν με νέα ενδυμασία. Σε αυτό το διάστημα εγώ πάω και στο Παρίσι για κάποιον καιρό.
Και φτάνουμε στο 1994 όπου κυκλοφορείτε έναν δίσκο που είναι κατ’εμέ από τους καλύτερους της δεκαετίας αυτής στο ελληνικό rock.
Αυτό δεν έχει πάει καλά από όσο ξέρω.
Πώς προκύπτει η συνεργασία με τον Σωτήρη Θεοχάρη που σε σχέση με το τι έκανε με τους Αδιέξοδο δεν έχει καμμία σχέση φωνητικά.
Ο Βασίλης τον βρήκε και τον έφερε ένα μεσημέρι να τα πούμε. Το σχήμα το υπόλοιπο υπήρχε ήδη. Είναι και αυτό που είχε τη μεγαλύτερη διάρκεια. Τα τραγούδια είναι του μακαρίτη του Δόικα, ο οποίος ήταν σπουδαίος μπασίστας, του Βασίλη και δικά μου. Ο Σωτήρης έχει βάλει τους στίχους. Πολύ καλοί στίχοι, προσωπικά θεωρώ ότι είναι από τις καλύτερες στιγμές του. Ξέρω όλη του τη δισκογραφία γιατί είμαστε στενοί φίλοι ακόμα. Με τους No Mind τους βοήθησα να φτιάξουν μία ηχογράφηση.
Το "Ταξίδι Στο Κέντρο Της Πόλης" κυκλοφορεί σε μία περίοδο μεγάλης έκρηξης για το ελληνόφωνο rock. Έχοντας ήδη τόσα χρόνια παρουσίας πώς το βιώνετε εσείς;
Το big bang που λέει και ακατανόμαστος. Αστειεύομαι βέβαια για το θέμα που πήγαν να δημιουργήσουν με τα λεγόμενα του Αγγελάκα ο Νταλούκας και κάποιοι άλλοι. Κοίταξε να δεις το "Ταξίδι Στο Κέντρο Της Πόλης", που σου λέω ότι δεν πήγε καλά, είχε πουλήσει μέσα σε τρία χρόνια 5.000-5.500 αντίτυπα, χαμηλό νούμερο για τότε. Καλά για τώρα δε συζητάω, θα ανοίγαμε σαμπάνιες. Όταν πάμε να συζητήσουμε και την κυκλοφορία του επόμενου “Σε Τροχιά με Απόκλιση” ο τότε μανατζαρέος πήρε το χαρτί με τις πωλήσεις του προηγούμενου και λέει «λύστε τους το συμβόλαιο, δε μας ενδιαφέρουν».
Εγώ περίμενα ότι οι εταιρίες ψάχνουν μανιωδώς να υπογράψουν οτιδήποτε είναι rock.
Στην Ελλάδα η δισκογραφία είναι βαριά αρρώστια, όπως το ποδόσφαιρο ακριβώς. Να σου εξηγήσω γιατί. Χέστηκε ο παραγωγός ενός δίσκου πόσο θα πουλήσει. Ο μόνος λόγος που τον χρειάζεται είναι για να έχει ένα καλό διαπραγματευτικό χαρτί για το μεροκάματο στην πίστα που θα τον βάλει μέσα σε πρόγραμμα. Από εκεί θα πάρει τα πολλά λεφτά. Αν στήσω ένα πρόγραμμα σε ένα μαγαζί το οποίο κοστίζει 15.000 τη βραδιά κι εγώ παίρνω το 2% δε με νοιάζει πόσο πουλάνε οι δίσκοι. Κάποιοι καλλιτέχνες-ατραξιόν το δίσκο τον χρειάζονται για να πάρουν μεγαλύτερο μεροκάματο. Να σου πω μερικές εικόνες από την ελληνική δισκογραφία - τομέας παραγωγής, όλα αυτά τη δεκαετία του 90. Minos-EMI, εκείνη την εποχή έχει το 30% της ελληνικής αγοράς, σχεδόν ο ένας στους τρεις δίσκους που κυκλοφορεί είναι δικός της. Ο ένας από τους chief παραγωγούς, ο επονομαζόμενος «Νονός» στήνει τα προγράμματα της παραλιακής όλα. Ο άλλος, μπαίνω σε στούντιο που πάω να τραγουδήσω ένα τραγούδι για τους Πυξ Λαξ και βρίσκω τον κύριο παραγωγό μαζί με την καλλιτέχνιδά του, την Κούκα, να παίζουν τάβλι στο μπαρ του στούντιο. Ο δε ηχολήπτης πάνω στο στούντιο να μιξάρει το κομμάτι. Το σημαντικότερο δηλαδή μέρος της ηχογράφησης το έκανε ο ηχολήπτης μόνος του. Αυτή είναι η παραγωγή στην ελληνική δισκογραφία.
Φαντάζομαι ότι για όλους αυτούς τους λόγους η έκρηξη της τεχνολογίας πρέπει να ήρθε σα βάλσαμο σε όλους αυτούς που είχαν υποφέρει...
...και τα ισοπέδωσε όλα. Γιατί ξαφνικά βρέθηκε η δυνατότητα να εκδίδουν οι εταιρίες ένα σωρό σκουπίδια πάμφθηνα. Να γεμίζουν τους καταλόγους τους με πράγματα άχρηστα. Αυτό γιγαντώθηκε από το 2000 και μετά που η τεχνολογία επέτρεψε να έχεις σε κάθε γραφείο και ένα στουντιάκι. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη πειρατεία από αυτό που έχουν κάνει στη μουσική οι δισκογραφικές και οι εταιρίες πνευματικής ιδιοκτησίας. Εκεί είναι ο κανιβαλισμός ο μεγάλος. Τα λέω τέσσερεις δεκαετίες, ε τώρα φάνηκαν, πάρτε τα και σε φωτογραφία για να δείτε για τι πράγμα μιλούσα τόσα χρόνια. Έχουμε ίσως παγκόσμια πρωτοτυπία η εταιρία πνευματικής ιδιοκτησίας να είναι Α.Ε.
Για να κλείσουμε με το δισκογραφικό ταξίδι της Σπυριδούλας, το 2005 κυκλοφορεί "Το Βλέμμα Των Ανθρώπων".
Κυκλοφορεί με πολλά βάσανα, τρώει ένα φοβερό σαμποτάζ από την ΕΜΙ γιατί εκνευρίστηκε ο μανατζαρέος που δεν του το δώσαμε κοψοχρονιά και πήγε χάλια.
Η Σπυριδούλα συνεχίζει έκτοτε να υπάρχει σποραδικά αλλά και σε προσωπικό επίπεδο έχεις μία εκτεταμένη συνεργασία με τον Δημήτρη Πουλικάκο. Υπάρχει περίπτωση να ακούσουμε ηχογραφημένο υλικό από αυτή τη συνεργασία ή και από Σπυριδούλα ξανά;
Παίζουμε συνέχεια μαζί με τον Μήτσο, κατά βάση μόνο μαζί. Ναι, υπάρχει περίπτωση να ακούσουμε διάφορα πράγματα. Ηχογραφούμε εδώ όπως βλέπεις (σ.σ. η συνέντευξη έγινε στο στούντιο) συνέχεια.
Οι δυο σας ή με συγκρότημα;
Για φουλ σχήμα είναι αυτά όλα. Μη με ρωτάς τι και πότε. Ήδη έχουμε κάνει αρκετούς πιλότους η επόμενη περίοδος θα είναι βασικά ηχογράφηση. Έχει ο Μήτσος πολλά, έχω κι εγώ μαζεμένα άλλα τόσα και είναι και διάφορες διασκευές που κάνουμε.
Να πούμε λίγο και για τη συναυλία που είναι η αφορμή, τι να περιμένει κάποιος;
Είναι αυτό που έχει ανακοινωθεί. Όλοι μας οι φίλοι παρέα, που όπως πάντα μας στηρίζουν, για να περάσουμε μία ωραία βραδιά. Μπορεί να έχουμε και εκπλήξεις. Δε θέλω να πω τίποτα άλλο. Πάντα παίζουν τα σενάρια με τύπους σαν κι εμάς να εμφανιστεί κάποιος τελευταία στιγμή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου