Τα αντιπλημμυρικά στο Σπερχειό: Ανάγκη για μια συνολική αποτίμηση και επανεκτίμηση των δεδομένων

 

Του Στέφανου Σταμέλλου*

 

   Διαβάζουμε στο σημερινό ρεπορτάζ των τοπικών ΜΜΕ: «Ξεκινούν αντιπλημμυρικά έργα στο Σπερχειό», «Φθιώτιδα: Πλημμύρισε η εθνική οδός Λαμίας – Καρπενησίου» κλπ. Στο μεταξύ από το λιώσιμο του μεγάλου όγκου του χιονιού, που καλύπτει τα ορεινά, μπορεί το επόμενο διάστημα να φουσκώσει ο Σπερχειός και να έχουμε τα γνωστά πλημμυρικά φαινόμενα.

 

   Όλα αυτά μας οδηγούν στο να φέρουμε στο μυαλό και στη μνήμη τις αιτίες. Να αναλογιστούμε επίσης ποιο θα είναι το μέλλον της εύφορης κοιλάδας, που έχει όλες τις προϋποθέσεις να συμβάλει σε σημαντικό βαθμό στις διατροφικές ανάγκες των κατοίκων της περιοχής∙ και μάλιστα στη δύσκολη συγκυρία, όπως διαμορφώνεται. Είναι ευκαιρία να τονίσουμε ότι η ιστορία πρέπει να διαβάζεται από το τέλος προς την αρχή και καλό είναι όλοι μας να μελετήσουμε το πώς οδηγήθηκε εδώ ο Σπερχειός και η Κοιλάδα, με τις πολιτικές και τις πρακτικές, που εφαρμόστηκαν τα τελευταία χρόνια.

 

   Το πρόβλημα των πλημμυρών του Σπερχειού δεν είναι σημερινό. Όταν είχαμε παλιότερα τη φυσική πλημμύρα, αραιά και πού, ήταν ευλογία για τους αγρότες. Αυξάνονταν η γονιμότητα του εδάφους και κάποιοι παρακαλούσαν να πλημμυρίσει το ποτάμι. Όμως οι ανθρώπινες επεμβάσεις είναι τόσες και τέτοιες τα τελευταία χρόνια, που δεν μιλάμε πια για φυσικές πλημμύρες, όπως τις ξέραμε.

 

   Το οικολογικό κίνημα, πολλά χρόνια τώρα, μίλησε για τις συνέπειες της κακοδιαχείρισης του Σπερχειού και της κοιλάδας. Μίλησε για τις παράνομες αμμοληψίες, τις χωματερές κατά μήκος του ποταμού, τις εκχερσώσεις του παραποτάμιου δάσους, την ευθυγράμμιση της κοίτης. Μίλησε για τους οικολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, που αφορούν στη σκοπιμότητα της χάραξης και της κατασκευής των οδικών αξόνων και της σιδηροδρομικής γραμμής μέσα στην κοιλάδα του Σπερχειού, σε γη υψηλής παραγωγικότητας και κατά μήκος της ροής του ποταμού και σε προστατευόμενη περιοχή του Δικτύου NATURA 2000. Παράγοντες που αφορούν στον τρόπο διαχείρισης των οικοσυστημάτων και ανατρέπουν εντελώς τη φυσιολογία της περιοχής. Λέγαμε ότι υπάρχει απόλυτη ανάγκη να δούμε τα πράγματα και κάτω από μια άλλη οπτική γωνία. Δεν είναι όλα τσιμέντο, άσφαλτος και έργα. Είπαμε ότι δεν είναι μόνο η υδραυλική επιστήμη, που δεν εφαρμόζεται σωστά. Είναι και οι επιστήμες της βιολογίας, της δασοπονίας, της οικολογίας των συστημάτων.

 

   Αναφερθήκαμε κατά κόρο, με παρεμβάσεις και ανακοινώσεις μας, στην ανάγκη να γίνει η χάραξη του Ε-65 έξω από τον κάμπο του Σπερχειού· να πάει βόρεια της Λαμίας στο ύψος της Αγίας Παρασκευής και να οδηγηθεί με σήραγγες και κοιλαδογέφυρες πάνω από τη Στύρφακα, εκεί που οδηγείται και σήμερα. Ζητήσαμε να αλλάξει η μελέτη χάραξης του αυτοκινητόδρομου ΒΟΛΟΥ-ΑΝΤΙΡΡΙΟΥ – η οποία παρεμπιπτόντως αναφέρεται και στην καινούργια αναθεώρηση του Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου της Στερεάς – που προβλέπεται επίσης να διασχίσει διαγώνια την κοιλάδα κι από το ύψος της Ροδίτσας και το Κόμμα, να οδηγηθεί στη γέφυρα του Ασωπού, με μεγαλύτερες συνέπειες για την περιοχή. Αναφερθήκαμε στη λειτουργία του Μεριστή μόνο ως υπερχειλιστή και στη λαθεμένη ευθυγράμμιση και διαπλάτυνση της λεγόμενης «Νέας Κοίτης» - και γιατί άραγε τη λένε «Νέα Κοίτη» και όχι «Τεχνητή Κοίτη»; - από τον ΠΑΘΕ και κάτω, που μας φέρνει τη θάλασσα στην Ανθήλη.

 

   Τέλος μιλήσαμε για τις αιτίες της πλημμυρογένεσης και την ανάγκη για έργα ορεινής υδρονομίας, που είναι απαραίτητα για τη μείωση του όγκου της στερεοπαροχής. Τονίζουμε και σήμερα ότι αυτά τα έργα, που κάθε χρόνο εξαγγέλλονται και γίνονται, είναι η χαρά των εργολάβων, ναι, αλλά είναι έργα «σισύφεια». Για όλα αυτά είχαμε το «Φωνή βοώντος εν τη ερήμω».

 

   Πέρα από τις καθυστερήσεις, τις προβληματικές μελέτες και κατασκευές, την αποσπασματική εκτέλεση των έργων του Ε65 και της ΕΡΓΟΣΕ, για μας τα προβλήματα δυστυχώς δεν αντιμετωπίζονται. Ακόμα κι αν τελειώσουν αυτά τα έργα, είναι τέτοιες οι ανατροπές που θα επηρεάσουν σημαντικά τη συμπεριφορά της περιοχής και του οικοσυστήματος Σπερχειού – Μαλιακού. Ένα από τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, που είναι ο κάμπος του Σπερχειού, απειλείται άμεσα.

 

   Στη σημερινή συγκυρία και στις μελλοντικές απειλές της κρίσης, αυτό που πρέπει κυρίως να έχουμε στο μυαλό μας είναι οι παραγωγικές δυνατότητες της περιοχής, κυρίως ο πρωτογενής τομέας, αλλά και η προστασία και η βιωσιμότητα των οικοσυστημάτων. Πιστεύουμε ότι η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη και το Σχέδιο Διαχείρισης, που πρέπει άμεσα να εκπονηθεί στα πλαίσια των Προστατευόμενων Περιοχών NATURA και του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Οίτης, Κοιλάδας Σπερχειού και Μαλιακού Κόλπου, θα πρέπει να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα και στις αγωνίες αυτές.

 

Λαμία, 10.1.2019

* Στέφανος Σταμέλλος

Μέλος της Οικολογίας Αλληλεγγύης Στερεάς

http://www.e-ecology.gr

https://www.facebook.com/stefanos.stamellos

 

Υ.Γ Οι συνημμένες φωτογραφίες είναι από εφημερίδες της 16/9/1958 και αναφέρονται στις μεγάλες πλημμύρες της εποχής, πριν 60 χρόνια