ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ

Του Γιάννη Σχίζα

Η Ιστορία βρίθει από παραδείγματα ανθρώπων      που ασχολήθηκαν με την οριοθέτηση και το «άριστο  μέγεθος» της πόλης, ή ακόμη  που αντιτάχθηκαν   στην αστικοποίηση  υποστηρίζοντας  μια κοινωνία «διανεμημένη» σε μικρές κοινότητες .  Στην  αρχαία Αθήνα ο Πεισίστρατος    προσπάθησε  να αναχαιτίσει την αστυφιλία στέλνοντας τους αγρότες στα χωριά τους, ενώ ο  Αριστοτέλης  πίστευε  ότι  το «άριστο μέγεθος» ενός οικισμού  πρέπει να προσδιορίζεται από την εμβέλεια της φωνής του κήρυκα. Οι «Απολεοδομιστές» στη Σοβιετική Ένωση της δεκαετίας του 1920  άφηναν κατάπληκτο τον  Λε Κορμπυζιέ καθώς υποστήριζαν   τη διάσπαση των πόλεων και τη διάχυσή τους κατά μήκος των μεγάλων οδικών αξόνων. Και η Ελλάδα  είχε να παρουσιάσει μια αντίσταση στην αστικοποίηση υπό τη μορφή του "Αγροτισμού" : Προπομπός αυτής ήταν ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου, που με το  έργο του "Ψηλά βουνά" (1918) επιχειρούσε να δείξει την ανωτερότητα της αγροτοκτηνοτροφικής  τάξης πραγμάτων... 

      Από την άλλη  πλευρά  οι ιδεολόγοι  της  αστικής  μεγέθυνσης ανέπτυξαν σημαντικότατη δράση, είτε ως απολογητές είτε ως απλοί  ρεαλιστές . «Ο αέρας των πόλεων απελευθερώνει», υποστήριζε  ένα γερμανικό αναγεννησιακό γνωμικό, που  πολλοί επικαλέσθηκαν για να τεκμηριώσουν τον  ελευθεριακό χαρακτήρα των πόλεων  σε σχέση με τη συντηρητική ύπαιθρο. Ο Ιάκωβος ο Α΄ της Αγγλίας,  στα τέλη του 17^ου αιώνα, θαμπωμένος από την επεκτεινόμενη πρωτεύουσα της χώρας του έλεγε φουτουριστικότατα: «σύντομα, το Λονδίνο θα είναι όλη η Αγγλία». Τρεις αιώνες αργότερα ο Δοξιάδης με την προβληματική του περί Οικουμενούπολης», ευαγγελιζόταν  την ολική κατάληψη της  ωφέλιμης επιφάνειας  του πλανήτη από αστικούς σχηματισμούς.

      Οι πόλεις  κατακρεουργήθηκαν κάποτε  από «πολεοδόμους» όπως ο  Πολ Ποτ στην Καμπότζη που έστειλε τους αστούς στα χωριά τους, καταπολεμήθηκαν ως υδροκεφαλικά σχήματα  και ενέπνευσαν σχεδιασμούς  «σχάσης» όπως η δική μας του 1979 επί υπουργίας Μάνου- με το  σχέδιο περί  των 10 αντίπαλων πόλεων στην Αθήνα....Με όλα αυτά όμως , με πολιτικές  και άλλα  «ηχηρά παρόμοια»  υπέρ της αποκέντρωσης  και της  υπαίθρου, οι πόλεις  έγιναν αυτό που έγιναν :  Δηλαδή  σχεδόν «μαύρες τρύπες» του κοινωνικοοικονομικού διαστήματος, ικανές να έλκουν    εισοδήματα και πληθυσμούς.

Τι πρόκειται να γίνει στο μέλλον; Θα έχουμε μια ψυχαγωγική χρήση της υπαίθρου, οι επαφές μας με την περιβάλλουσα  φύση θα είναι καθαρά εκδρομικές , θα αναπτυχθεί η παραγωγή τροφής με βιομηχανικές δραστηριότητες ; Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι πόλεις του κόσμου θα γίνουν ψηλότερες και πυκνότερες, η γεωργία των πόλεων θα έλθει στο προσκήνιο, η προαστιοποίηση ως ιδανική σύνθεση πόλης και υπαίθρου θα μειωθεί....

ΑΥΓΗ  26.1.2019