του Άντυ Ροδίτη
Στο «ζάππινγκ» απάνω χθες το απόγευμα έπεσα πάνω στο Art Cafe της Μαρίνας Μαλένη (ΡΙΚ TV), όπου φιλοξενούνταν δύο από τους βραβευθέντες με τα πρόσφατα κρατικά λογοτεχνικά βραβεία. Διάβαζα μεν Λέμμυ Κώσιον και «Μάσκα» στα πολυβολημένα παιδικά μας χρόνια της δεκαετίας του ’50, αλλά κάπου νωρίς έχασα το ενδιαφέρον μου για το «αστυνομικό» μυθιστόρημα. Έτσι έδωσα σημασία μόνο στον παλιό συνάδελφο και φίλο («φίλο; καλά, φίλο», όπως θα έλεγε κι ο Κώστας Μόντης) Κυριάκο Χαραλαμπίδη, που βραβεύτηκε στον τομέα «παιδική λογοτεχνία» για το βιβλίο του Σαλιγκάρι και φεγγάρι!
Πρέπει να το παραδεχτούμε κι εγώ κι εκείνος πως την τελευταία φορά που βρεθήκαμε, πριν λίγες μέρες, δεν ήταν τόσο διαχυτικός όπως ήταν πάντα μαζί μου, αλλά μ’ έβλεπε μάλλον με το μισό του! Εγώ, πάντως, του μίλησα, και μου μίλησε κι εκείνος, κάπως εν ψυχρώ! Ο λόγος; Ο λόγος -νομίζω- είναι ότι του άσκησα κριτική στο τελευταίο μου βιβλίο (Εγκώμια στην παρακμή των Ελλήνων του πνεύματος, Αρμός 2018) για τη στάση του απέναντι στον Κώστα Μόντη.
Θα πρέπει πρώτα να δώσω μια απάντηση σ’ εκείνους που πιθανόν να νομίζουν -έχει τόσο πια απλοϊκευτεί η σκέψη ακόμα και των «διανοούμενων»- ότι η απασχόληση του Art Cafe με τους βραβευθέντες από το κράτος μού δίνει μια «πληρωμένη απάντηση» για το χθεσινό μου σημείωμα (πιο κάτω), όπου τα βάζω με το ΡΙΚ, κυρίως, που δεν δίνει την αναμενόμενη από τις δεσμεύσεις και τις υποχρεώσεις του σημασία σε λογοτεχνικά θέματα. Κρίμα, αν νομίζουν ότι συμβαίνει αυτό!
Οι ετήσιες κρατικές λογοτεχνικές βραβεύσεις (το ξαναλέω) πρέπει να είναι στους τίτλους των ειδήσεων (headlines) κι όχι στα γρήγορα-γρήγορα στο τέλος του Δελτίου
, όπως γίνεται, επίσης λανθασμένα, με το Δελτίο Καιρού, και τα βραβεία να δίνονται από τον εκάστοτε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, αν πράγματι αναγνωρίζουμε την αξία της λογοτεχνίας στην ανάπτυξη του τόπου και του… νου μας! Το Art Cafe, όπως και το «πολιτιστικό δελτίο» του ΡΙΚ, νωρίς το απόγευμα το ένα και μετά το Δελτίο Ειδήσεων το άλλο (όταν όλοι φεύγουν από μπροστά στην τηλεόραση για διάλειμμα), λειτουργούν μόνο σαν άλλοθι για το Ίδρυμα! Ότι παράγει και «πολιτιστικά» προγράμματα! Η αλήθεια είναι ότι τα εκπέμπουν σε ώρες που δύσκολα τα βλέπουν οι πολλοί, και τα κάνουν για να είναι απλώς καλυμμένοι. Πρόκειται για στάχτη στα μάτια. Αν πίστευαν στη λογοτεχνία, ως όφειλαν, δεν θα την πετούσαν στα σκοτεινά σημεία της τηλεθέασης.
Αυτά ως προκαταρτικά. Ακολουθούν τα πιο δύσκολα:
Ανάμεσα στα πολλά που είπε ο Κυριάκος στη Μαρίνα Μαλένη, είπε κι ότι, ως κριτικός της τέχνης, της δικής του και των άλλων, έχει «δυο Θεούς». Ο ένας είναι του Ελέους και ο άλλος της Αισθητικής. Ο πρώτος είναι Εκείνος που τον βοηθά να κάνει παραχωρήσεις και συμβιβασμούς όσον αφορά τα έργα των άλλων (των μικρότερων άλλων;), αλλά για τα δικά του έργα είναι αυστηρότατα πιστός στον Θεό της Αισθητικής, ο οποίος δεν του επιτρέπει κανένα συμβιβασμό, καμιά «έκπτωση» στον δικό του (ανώτερο των άλλων) ποιητικό λόγο.
Θα μου πείτε τηλεόραση είναι αυτή, δεν είναι ακριβώς ένα σοβαρό μέσο, όσο σοβαρά κι αν επηρεάζει τον τρόπο της ζωής μας, και δεν πρέπει ακριβώς να μετράμε τα όσα ακούγονται από την τηλεόραση με τη ζυγαριά της χρυσόσκονης. Αν, όμως, θέλουμε (που θέλουμε) τους ποιητές σε στενότερη επαφή με τον μέσο πολίτη, πράγμα που μπορεί να το κάνει η τηλεόραση, ας μαζεύουν τα λόγια τους οι ποιητές για να μη δίνουν την ευκαιρία στους ιθύνοντες και στην Πολιτεία να τους πετούν στα σκοτεινά σημεία της τηλεθέασης, όπως τώρα ΓΙΝΕΤΑΙ!
Μπορεί να με εχθρευτεί ο Κυριάκος, μπορεί κι όποιος άλλος θέλει να με εχθρευτεί, το συνήθισα πια, αλλά αν πρόκειται να ξεβαλτώσουμε «από τη διάλυση του τόπου» (όπως το λέει κι ο ίδιος ο Χαραλαμπίδης), αν πρόκειται να πάψουμε να «υπνώττουμε» και ν’ αποκτήσουμε τη «συνείδηση πολίτη της αρχαίας Αθήνας» (όπως το λέει και ο Χαραλαμπίδης και δεν μπορεί αυτό να μην είναι μέσα στους στόχους μας), ας είμαστε έτοιμοι να μας εχθρευτούν τόσο οι φίλοι όσο και οι «φίλοι» μας, ας απαρνηθούμε και γονείς και αδέλφια ακόμα, όπως ο ίδιος ο Ιησούς το διακήρυξε και το έκαμε, για τον οποίο Ιησού ο Έλλην και Ορθόδοξος χριστιανός Χαραλαμπίδης δεν άρθρωσε ούτε λέξη στο βιβλίο του για τα παιδιά, ΓΙΑ ΝΑ ΒΡΟΥΜΕ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΜΑΣ!
Δείτε στο Σαλιγκάρι και φεγγάρι το ποίημα «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ», σ. 32-33, που ο τίτλος του καταλαβαίνουμε όλοι πού πρέπει να παραπέμπει και πείτε ΑΝ όντως παραπέμπει και βρείτε (αν βρείτε) ΠΟỲ τελικά παραπέμπει!
ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ
Όταν
η Χαρά
στάζει
κόμπο
κόμπο
μάλλον
η Χαρά
όταν
μ’ ένα
σπάγκο
δένει
και ξεδένει τον ήλιο
π’ όλη νύχτα
κρυμμένος στων δέντρων
τις φυλλωσιές ξαγρυπνά
για ν’ ακούει του γρύλου
το κουπί στ’ ανοιχτά
μ’ αστροκέντητες
ξάφνω φωνές
νοτερά πετεινά
γέρνουν
(αθώα παιδιά)
προς τη μεριά των αθανάτων
με των φτερών τους τ’ αλαφρό ακροπάτημα
ξοπίσω τους αφήνοντας
του αέρα τον αφρό
και μ’ ένα
μ’ ένα τρέμουλο γλυκό
(πάντα σκιρτώντας τρέμουλο γλυκό)
της Άνοιξης
ραμφίζουνε
τον όρθρο.
Όχι το ποίημα δεν έχει ούτε ένα λάθος. Το διάβασα και το ξαναδιάβασα για να σιγουρευτώ ότι το αντέγραψα χωρίς λάθη. Εγώ (συγγνώμη που μιλώ για μένα), ετών 73 σήμερα, ασκημένος στην ποίηση για δεκαετίες, ναι, καταλαβαίνω ότι ο ποιητής μάχεται εδώ να πει το ανείπωτο -το άρρητον- κυρίως χωρίς να τα καταφέρνει και καταφέρνοντας μόνο κάποιες άκρες του ν’ αγγίξει (αν τις αγγίζει) ο ίδιος και δεν ξέρω πόσοι άλλοι μαζί του μπορούν να τον νιώσουν να μην αγγίζει εκείνο που θέλει ν’ αγγίξει, που όντως παράγει ένα μόλις «ποιητικό» αποτέλεσμα. Είναι, όμως, λογοτεχνία για παιδιά αυτό; Η κυρία Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου, του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών, μας πληροφορεί στο επίμετρο του βιβλίου ότι με τη χρήση του υπερρεαλισμού ο Χαραλαμπίδης «δίνει άλλη διάσταση στην καθημερινότητα τού παιδιού και ανοίγει τους ορίζοντες τού νου του και της φαντασίας». Φοβερός και τρομερός στόχος. Με λανθασμένα μέσα, μπορεί να πει κανείς. Κι εγώ, παιδί, πίστευα ή μαχόμουν να πείσω τον εαυτό μου και τους φίλους μου πως αν καθόμουν μέσα σε μια κάσα (αυτή την είχαμε) και κατορθώναμε ν’ ανυψωθούμε (με κάποιο τεχνικό τρόπο) ένα μέτρο πάνω από τη γη θα τη βλέπαμε να φεύγει κάτω από τα πόδια μας, αφού η γη… γυρίζει! Κάπως έτσι λειτουργεί η «εκπαιδευτική» σκέψη των Χαραλαμπίδη/Άντας Γκίβαλου, αν και αλλιώς νομίζουν κι οι δυο ότι την παρουσιάζουν. Κι αυτό το λέω γιατί σε επόμενο στάδιο των απαντήσεων Χαραλαμπίδη προς Μαρίνα, ο πρώτος εκθέτει τη «φιλοσοφία» του που δεν δείχνει να είναι και πολύ χριστιανική, όσο κι αν ο χριστιανισμός και ειδικά ο ορθόδοξος δεν είναι καθόλου φιλοσοφία. Είναι γνωστή η απάντηση του Ιησού στην ερώτηση «ποια είναι η αλήθεια»: «Εγώ, είμαι η αλήθεια», δηλαδή ο Χριστός-άνθρωπος ως πρότυπο, στο οποίο προσβλέπουμε και πιστεύουμε και όχι καμιά «φιλοσοφία», αποτελεί τη μόνη αλήθεια.
Σε αντίθεση με αυτή την πίστη στον Χριστό (που δεν εμφανίζεται καθόλου στο βιβλίο για παιδιά Σαλιγκάρι και Φεγγάρι), ο Κυριάκος στη συνέντευξή του στο Art Cafe λέει πως αυτό που πρέπει να επιδιώκουμε σαν άνθρωποι, που είναι και πρέπει ν’ αποτελεί τη σκόπευση της παιδείας μας (και λείπει από την κυπριακή κοινωνία μας, όπως σωστά λέει) είναι η πνευματική αναζήτηση. Αυτή, όμως, την αναζήτηση τού ανθρώπου-πολίτη την καθορίζει ως αναζήτηση «της αρχής των πραγμάτων, της υπόστασής τους και τις έννοιές τους»! Θα απαντούσα και είμαι βέβαιος ότι δεν θα διαφωνούσε μαζί μου ούτε ο ίδιος ότι αυτά τείνουν μάλλον προς αμερικανικές και δυτικότροπες «αναζητήσεις» της «αλήθειας» (όπως ξεκάθαρα τις διευκρίνισε κάποτε και ο Μπιλ Κλίντον λέγοντας, «είμαστε έτοιμοι να μπούμε στο νου του Θεού) [!!!].
Αυτές οι «αναζητήσεις» δεν συνάδουν πλέον (εδώ και πολλούς αιώνες) με τις ορθόδοξες ελληνικές, οι οποίες έχοντας φάει με το κουτάλι τις αναποτελεσματικές «φιλοσοφίες» του αρχαίου κόσμου έφτασαν στον σημείο να καταλάβουν ότι το μοναδικό εν ου έστι χρεία είναι η δια της πίστεως στον Χριστό απαλλαγή μας από τη ροπή να σφάζουμε εν ψυχρώ ο ένας τον άλλο (δείτε στο διαδίκτυο κανέναν τέτοιο ζωντανό αποκεφαλισμό ανθρώπου από άνθρωπο, για να θυμηθείτε τι είμαστε) για να μπορέσουμε ν’ αφήσουμε στη μπάντα τις θεωρίες και τις φιλοσοφίες περί του σύμπαντος, που ΠΑΝΤΑ θα είναι για μας απροσέγγιστο, για να δούμε πῶς θα κάνουμε τη ζωή μας βιώσιμη ΕΔΩ, πάνω σ’ αυτόν τον πλανήτη, που όπως πάμε ή θα τον ανατινάξουμε ή θα τον καταστήσουμε νεκρό κι εμάς όλους εξίσου νεκρούς μαζί του.
Προς επίρρωση των πιο πάνω καταφεύγω πάλι στο επίμετρο της κας Γκίβαλου (του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών) για να της πω ότι αυτά που λέει ο Κυριάκος για το εξώφυλλο του βιβλίου του και με τα οποία συμφωνεί κι η ίδια, δυστυχώς, αφού τα παραθέτει, δεν σημαίνουν απολύτως τίποτε, ούτε καν «υπερρεαλισμός» δεν είναι. Νά τι λέει ο Κυριάκος:
«Στην εικόνα του εξωφύλλου το φεγγάρι φαίνεται ν’ αποτελεί το κέλυφος του σαλιγκαριού και να εξαρτά την ύπαρξή του από το μαλακό γαστερόποδο, που το σέρνει μαζί του και το πάει όπου θέλει αυτό. Φανταστείτε ένα ολόγιομο φεγγάρι να το σηκώνει απάνω του ένα σαλιγκάρι! Αυτό το ταπεινό ζωντανό που σέρνεται στο χώμα και που δεν παύει στη συγκεκριμένη περίπτωση ν’ αποτελεί με την ευπάθειά του εκείνο που δίνει και στο φεγγάρι ψυχή. Σαλιγκάρι και φεγγάρι μάς χαρίζουν τη διάσταση ενός κόσμου που ξεκινά από τη γη για να καταλήξει στον ουρανό. Και τα δυο αυτά μαζί, το ταπεινό και το υψηλό, χαράζουν μια κοινή πορεία».
Πιστεύω ειλικρινά πως είναι καιρός ν’ αφήσουν οι ποιητές στη μπάντα τους ρομαντισμούς των «ολόγιομων φεγγαριών» και τη «ψυχή του φεγγαριού»! Το φεγγάρι, η σελήνη, είναι ό,τι πιο νεκρό ουράνιο σώμα υπάρχει σε προσιτή σε μας απόσταση για ένα και μόνο λόγο: Για να το βλέπουμε με τα μάτια μας και να το αγγίζουμε ακόμα και με τα πόδια και με τα χέρια μας όταν πηγαίνουμε εκεί για να συνειδητοποιούμε πόσο κοντά είμαστε στο να καταντήσουμε και τη γη μας νεκρή και άψυχη όπως τη σελήνη. Είναι θεόσταλτη, με Πρόνοια θεϊκή βαλμένη εκεί η σελήνη, ως προειδοποίηση και σήμα συναγερμού, κώδωνας κινδύνου: Ξυπνήστε πριν νεκρωθεί απόλυτα και η γη όπως απόλυτα νεκρωμένο είναι το «ολόγιομο» φεγγάρι.
Αυτό είναι πολύ πιο σημαντικό να το λεν τα βιβλία για παιδιά στα παιδιά κι όχι να επιδίδονται σε «εντυπωσιακούς» υπερρεαλιστικούς ακκισμούς και λογοπαίγνια που στο τέλος-τέλος δεν μεταδίδουν κανένα ουσιώδες μήνυμα στα παιδιά.
Έτσι έχουν τα πράγματα όσον αφορά τη λογοτεχνία, τον ρόλο της και την αξία της κι αν γι’ αυτό με θεωρήσει «εχθρικό» ο Κυριάκος ή όποιος άλλος δεν είναι πολλά αυτά που μπορώ να κάμω. Θα συνεχίσω να λέω την αλήθεια όπως την καταλαβαίνω κι ας στοιχίζει όσα στοιχίζει. Εκεί που την παθαίνω, όπως την έπαθαν κι άλλοι καλύτεροι από μένα -πλην του Ιησού που ήταν ο καλύτερος όλων- είναι στο σημείο που παίρνω κι άλλους στον λαιμό μου. Τότε μόνο σταματώ να λέω την αλήθεια.
Πολλούς χαιρετισμούς σε όλους, ιδιαίτερα σε όσους νομίζουν ότι με εχθρεύονται.
ΑΡ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου