ΚΩΣΤΑΣ ΑΞΕΛΟΣ : ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗ

Το παιχνίδι του κόσμου παίζεται διαμέσου των μεγάλων εξουσιών που συνδέουν τον άνθρωπο με τον κόσμο –μύθοι και θρησκεία, ποίηση και τέχνη, πολιτική, φιλοσοφία, επιστήμες και τεχνικές–, οι οποίες κινητοποιούνται από τις στοιχειώδεις δυνάμεις: τη γλώσσα και τη σκέψη, την εργασία και την πάλη, τον έρωτα και τον θάνατο, καθώς και από το παιχνίδι του ανθρώπου που είναι παίκτης, παίγνιο και εμπαιγμένος. Το παιχνίδι «είναι» το παιχνίδι του είναι εν τω γίγνεσθαι της αποσπασματικής και διασπασμένης ολότητας του πολυδιάστατου και ανοιχτού κόσμου. Ξετυλίγεται ως Θεός-πρόβλημα, κοσμικός κόσμος, άνθρωπος μέσα στον κόσμο, παγκόσμια ιστορία, είναι-μηδέν, όλον-τίποτα, κόσμος-άκοσμος. Το παιχνίδι του κόσμου –ως ορίζοντας χωρίς θεμέλιο– περιλαμβάνει και ξεπερνάει κάθε παιχνίδι μέσα στον κόσμο, συντρίβει και αγκαλιάζει όλα τα παιχνίδια και όλους τους κανόνες, όλες τις υπερβάσεις και όλους τους υπολογισμούς, όλες τις σημασίες και όλες τις ερμηνείες, όλες τις αλήθειες – μορφές θριαμβικές της περιπλάνησης. Παιχνίδι του χρόνου, ανέχεται όλες τις μαζικές ή τμηματικές αναγνώσεις που προσφέρονται γι’ αυτό, ακόμη κι εκείνες που το αποκρύπτουν, και καθιστά επαναστατικές όλες τις ονομασίες. Προκειμένου να ειπωθεί, «αυτό» μοιάζει ν’ απαιτεί μια σκέψη ερωτηματική και πλανητική, μια γλώσσα εγκυκλοπαιδική και συγχρόνως αφοριστική, μια γραφή συστηματική και αποσπασματική.

Το παιχνίδι του κόσμου, μείζον έργο του Κώστα Αξελού,

κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στη Γαλλία από τις Éditions de Minuit (1969, 1994) και επανεκδόθηκε, τον Ιανουάριο του 2018, από τις Éditions Les Belles Lettres, collection «encre-marine». Μαζί με τα βιβλία Συμβολή στη λογική (1977, αμετάφραστο στα ελληνικά) και Προς την πλανητική σκέψη (1972), ελληνική μετάφραση από τις Εκδόσεις του Βιβλιοπωλείου της Εστίας (1985), περιλαμβάνεται στην τριλογία Το ξετύλιγμα του παιχνιδιού.

Ο Κώστας Αξελός γεννήθηκε στις 26 Ιουνίου 1924 στην Αθήνα. Παράλληλα με τις ελληνικές γυμνασιακές σπουδές του παρακολούθησε μαθήματα στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών και στη Γερμανική Σχολή. Κατά τη διάρκεια της γερμανο-ιταλικής κατοχής πήρε ενεργό μέρος στην Αντίσταση και ακολούθως στα Δεκεμβριανά, ως οργανωτής, δημοσιογράφος και θεωρητικός του κομμουνιστικού κινήματος (1941-1945). Αργότερα διαγράφηκε από τις τάξεις του ΚΚΕ και καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο από ένα στρατοδικείο. Εγκαταστάθηκε στο Παρίσι στα τέλη του 1945. Σπούδασε φιλοσοφία στη Σορβόννη, όπου υποστήριξε τις δύο διδακτορικές του διατριβές (Ο Μαρξ στοχαστής της τεχνικής και Ο Ηράκλειτος και η φιλοσοφία) και εδίδαξε από το 1962 ώς το 1973. Αρχισυντάκτης του περίφημου θεωρητικού περιοδικού Arguments (1956-1962), ίδρυσε  και διηύθηνε την ομώνυμη σειρά στις Éditions de Minuit, στην οποία εκδόθηκαν και τα περισσότερα από τα δικά του έργα. Δημοσίευσε (ελληνικά στην αρχή και ακολούθως γαλλικά κατά κύριο λόγο, αλλά και γερμανικά) σειρά βιβλίων που έχουν μεταφραστεί σε δεκαέξι γλώσσες. Το παρόν βιβλίο, Το παιχνίδι του κόσμου, κυκλοφόρησε στη Γαλλία το 1969 και εκδίδεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Ο Κώστας Αξελός πέθανε στο Παρίσι στις 4 Φεβρουαρίου 2010.