“Ομορφαίνουμε το τοπίο και θωρακίζουμε την πόλη"

"διαχειριζόμενοι την πλημμύρα με τις αρχές του οικολογικού σχεδιασμού”

Μετά το καλωσόρισμα της προέδρου της Κι.Π.Η. Πηνελόπης Σταμάτη, ακολούθησε η εισηγητική ομιλία της Ευαγγελίας Δημητρίου, γραμματέως της Κι.Π.Η., με τίτλο «Οι πόλεις μας κι εμείς».

Εστιάστηκε στην αλόγιστη οικιστική επέκταση των σύγχρονων πόλεων με ανυπολόγιστες καταστροφές στη φύση, στην ευθύνη πολιτών και πολιτικών, στις μεγάλες πληγές της Αττικής και στους σχεδιασμούς της Περιφέρειας Αττικής, της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και πολλών Δήμων, που συνεχίζουν την ίδια καταστρεπτική πολιτική……………………………………………………………………………………

Ζούμε σε πόλεις που κάποτε είχαν σπίτια με πρασιές, καταπράσινους κήπους και αυλές, ελεύθερους κοινόχρηστους χώρους και πλατείες με πολλά και πυκνόφυλλα δέντρα. Πόλεις που τις διέσχιζαν ποτάμια και ρεματιές, που δεν εμπόδιζαν το νερό να πάρει το δρόμο του μέσα από αυτά, αλλά και να απορροφηθεί από τις χωμάτινες επιφάνειες και το ριζικό σύστημα της βλάστησης που υπήρχε.

Όμως σιγά-σιγά σκαρφάλωσαν στα βουνά, εξαφανίζοντας τη βλάστηση. Απλώθηκαν μπαζώνοντας ποτάμια και ρέματα, έχτισαν παραρεμάτιες περιοχές και ελεύθερους χώρους. Αποψίλωσαν πλατείες για να χωράνε τραπεζοκαθίσματα, εξαφάνισαν τις πράσινες αυλές και τους κήπους για να χτιστούν περισσότερα τετραγωνικά και έκλεισαν τις πρασιές των πολυκατοικιών για να γίνουν περισσότερα και μεγαλύτερα μαγαζιά!

Αναπτύχθηκαν καταβροχθίζοντας λαίμαργα ό,τι ελεύθερο κομμάτι γης υπήρχε, κατέστρεψαν αλόγιστα το φυσικό τους πλούτο και αγνόησαν τους βασικούς κανόνες που διέπουν τη λειτουργία της φύσης! Το τσιμέντο τις ασχήμυνε, το οξυγόνο μειώθηκε στον ατμοσφαιρικό αέρα, που γεμίζει με ρύπους, η θερμοκρασία χρόνο με το χρόνο ανεβαίνει, οι πόλεις μας γίνονται όλο και πιο ζεστές, θορυβώδεις, ρυπαρές και άσχημες και οι πλημμύρες πνίγουν στο διάβα τους περιουσίες και ανθρώπους, όλο και πιο συχνά….

Κι εμείς? Εμείς πρωταγωνιστές αλλά ταυτόχρονα και απλοί θεατές, υποφέρουμε, δυσανασχετούμε, λυπόμαστε, προβληματιζόμαστε, αλλά στην πλειοψηφία μας δεν κάνουμε τίποτα! Δεχόμαστε τα όσα συμβαίνουν μοιρολατρικά, σα να μην είναι στο χέρι μας μια διαφορετική βούληση, απόφαση, κοινωνική συμπεριφορά, πολιτικός σχεδιασμός….

Οι πολίτες φέρονται σαν να μην είναι αυτοί που καταπάτησαν, μπάζωσαν, έχτισαν αυθαίρετα, άλλαξαν και εξακολουθούν να αλλάζουν παράνομα τη χρήση γης και οι πολιτικοί σα να μην είναι αυτοί που έκλεισαν τα μάτια στις αυθαιρεσίες και στις παρανομίες και στη συνέχεια νομιμοποίησαν και προστάτεψαν παράνομες κατασκευές και εξακολουθούν να προστατεύουν!

Δυστυχώς τα αποτελέσματα αυτών των επιλογών τα υφιστάμεθα όλοι. Πολίτες και πολιτικοί, είτε ευθυνόμαστε, είτε όχι. Η πραγματικότητα είναι σκληρή και κοινή για όλους.……………………………………………………………………………………………..

Αν λοιπόν, αναλογιστούμε τα παραπάνω, θα μπορέσουμε να καταλάβουμε τι σημαίνει η απόφαση να κοπούν 2350 ψηλά, εύρωστα, υγιή δέντρα με όλη την ενδιάμεση βλάστηση μόνο στο ρέμα της Πικροδάφνης και στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, εφ’ όσον υλοποιηθούν οι εγκεκριμένες μελέτες. Αυτά, χωρίς να υπολογίσουμε τις απώλειες σε όλα τα υπόλοιπα ρέματα, για τα οποία υπάρχουν παρόμοιοι σχεδιασμοί (στον Ποδονίφτη, στο ρέμα Προφήτη Δανιήλ κλπ).

Τι μπορούμε να κάνουμε και πως? Θα το μάθουμε από τις πολύ ενδιαφέρουσες εισηγήσεις που θα ακούσουμε αμέσως μετά.

Πάνω απ’ όλα όμως, πιστεύουμε ότι, πρέπει να πάψουμε να παραμένουμε άπραγοι, απαθείς, αμέτοχοι και ανεκτικοί! Για μας η αλλαγή σχεδιασμών και πολιτικών αποφάσεων, είναι επιτακτική! Αλλά και η αλλαγή νοοτροπίας και κοινωνικής συμπεριφοράς επιβάλλεται, γιατί είμαστε αναπόσπαστο μέρος των πόλεών μας και οι όποιες δυσάρεστες επιπτώσεις των επιλογών μας, είναι υπόθεση ΟΛΩΝ, γιατί τις υφιστάμεθα ΌΛΟΙ! Πολιτικοί και πολίτες! Είτε ευθυνόμαστε, είτε όχι…

Ακολούθησαν οι πολύ ενδιαφέρουσες, κατά γενική ομολογία, ομιλίες των:

1.

κυρίου Βουβαλίδη Κωνσταντίνου, Αν. Καθηγητής Γεωμορφολογίας, Διευθυντής Τομέα Φυσικής & Περιβαλλοντικής Γεωγραφίας ΑΠΘ  με θέμα «Η υδρομορφολογική αξιολόγηση των χειμάρρων ως εργαλείο προς καλύτερες περιβαλλοντικές επιλογές στην διαχείριση του πλημμυρικού κινδύνου».

2.

Του κυρίου Δημήτριου Ζαρρή, Πολιτικού Μηχανικού, M.Sc. Υδρολογίας, ο οποίος παρουσίασε δύο επιτυχείς περιπτώσεις διευθετήσεων ρεμάτων σε αστικές περιοχές: μία στην Ισπανία και μια στην Ελλάδα.

Κοινό χαρακτηριστικό ήταν η ενσωμάτωση βασικών εννοιών του οικολογικού σχεδιασμού, όπου με τη χρήση απλών αλλά έξυπνων λύσεων, δημιουργείται ένα οικοσύστημα εντός αστικών περιοχών. Ειδικά στη Μούρθια της Ισπανίας, η διευθέτηση του π. Segura, που ρέει εντός του αστικού ιστού, γίνεται με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να επανέλθουν είδη πτηνών και ψαριών που είχαν εξαφανιστεί εδώ και μερικές δεκαετίες.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, περιγράφηκε η διευθέτηση ρέματος εντός ιδιωτικής επενδυτικής έκτασης όπου θα εφαρμοστούν μόνο φυτεύσεις των πρανών και θα ενσωματωθούν τα υφιστάμενα πρανή σε σημαντικό ποσοστό.

Δείτε στο παρακάτω video το παράδειγμα της Ουλτρέχτης

3.

Ο κ. Kωνσταντίνος Λουπασάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΜΠ, Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Τεχνικής Γεωλογίας μίλησε για την ορθολογική διαχείριση των αστικών ρεμάτων  και τη χρήση των τεχνικών biotechnical engineering.

Εστιάστηκε στο παράδειγμα του ρέματος της Πικροδάφνης, με πολύ αποκαλυπτικές πληροφορίες για το ακροατήριο, σχετικά με τα προτεινόμενα από την Περιφέρεια Αττικής έργα για τη διαχείριση του ρέματος της Πικροδάφνης, στο όνομα της αντιπλημμυρικής προστασίας μας :

• προτείνονται αντιδιαβρωτικά έργα για το ρέμα, του οποίου η κοίτη και τα πρανή είναι ηλικίας εκατομμυρίων ετών και τα οποία θα ‘προστατευτούν’ με κατασκευή που θα έχει διάρκεια 30-60 έτη. Με λίγα λόγια τα παιδιά μας, όταν σκουριάσει το σύρμα των συρματοκιβωτίων, με τα οποία θα έχει σκεπαστεί το ρέμα και θα γεμίσει με πέτρες, θα κληθούν να λύσουν το μέγιστο πρόβλημα της συλλογής και απομάκρυνσής τους από αυτό, για να μην πνιγούν!!!!

• Τεχνικά έργα, όπως κάποιες γέφυρες, τα οποία στενεύουν την κοίτη και προκαλούν ή έχουν πολλές πιθανότητες να προκαλέσουν πλημμυρικά φαινόμενα, ΔΕΝ ΘΊΓΟΝΤΑΙ, ΔΕΝ ΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ! 

• Ανθρωπογενείς αποθέσεις (μπάζα) δεν απομακρύνονται, αντίθετα προτείνοντααι ακριβές κατασκευές για να τις προστατέψουν, οι οποίες στενεύουν ακόμη περισσότερο την κοίτη, με αύξηση του πλημμυρικού κινδύνου…..

Διαβάστε τα συμπεράσματα της αξιολόγησης της πρότασης διευθέτησης του ρέματος της Πικροδάφνης για το τμήμα του Αγίου Δημητρίου ΕΔΩ

Η κ. Λαμπρινή Τασούλα, γεωπόνος- MSc Αρχιτέκτων τοπίου, υποψήφια Διδάκτωρ Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, σε μια πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία για το αστικό πράσινο και τις σύγχρονες εφαρμογές του με πολλαπλά οφέλη για τις πόλεις μας, περιληπτικά, μας είπε τα εξής:

Η κλιματική αλλαγή είναι γεγονός. Για να θωρακιστεί το αστικό περιβάλλον από τις συνέπειές της, θα πρέπει να εφαρμοστεί Ολοκληρωμένη Περιβαλλοντική Διαχείριση, η οποία περιλαμβάνει τους τομείς: ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, βιώσιμη κινητικότητα, σωστή διαχείριση φυσικών πόρων, ανακύκλωση και βιοκλιματικό σχεδιασμό. Στον τελευταίο περιλαμβάνονται η σωστή δόμηση, η ενοποίηση πρασίνου, η σωστή συντήρηση πρασίνου, κ.λ.π.

Οι τελευταίες τάσεις αύξησης της βλάστησης στις πόλεις είναι τα φυτοδώματα και οι κάθετοι κήποι. Ιδίως τα φυτοδώματα εκτατικού τύπου που έχουν μικρό βάρος κατασκευής και λειτουργούν βιοκλιματικά, χαρίζοντας ενεργειακά οφέλη. Απορροφούν σκόνη και νέφος, μειώνουν τα όμβρια ύδατα, την ηχητική όχληση, μας ενισχύουν κοινωνικά, ενώ βελτιώνουν τη σωματική και ψυχική υγεία των πολιτών.

Το σημαντικότερο είναι να υπάρχει περιβαλλοντική εκπαίδευση από τις μικρές ηλικίες και να ενισχυθεί ο ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ.

Ο κ. Μωραίτης – Αρχιτέκτων Μηχανικός, Καθηγητής Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ μας μίλησε για την ενεργοποίηση του Ρέματος της Πικροδάφνης ως αστικού βιότοπου. Η ομιλία του συνοδεύτηκε από την παρουσίαση της κ. Τζαναβάρα:

Η ενεργοποίηση του Ρέματος της Πικροδάφνης ως αστικού βιότοπου

Οι πρόσφατες πλημμύρες έθεσαν έντονα επί τάπητος το πρόβλημα της διαχείρισης του αστικού χώρου, στο επίπεδο όλων εκείνων των ‘απωθημένων’, από πολλές λανθασμένες ή στρεβλές επιλογές, φυσικών στοιχείων που συνθέτουν το τελικό, τοπιακό υπόβαθρο των Ελληνικών πόλεων. Τα επιχωμένα ρέματα αποτελούν ένα μόνον από τα στοιχεία αυτού του τοπιακού υποβάθρου που η λανθασμένη ή στρεβλή διαχείριση τα μετέτρεψε από ενεργούς οικότοπους σε σκυροδετημένους αγωγούς.

Επιμένοντας σε αυτήν τη συνολικότερη διατύπωση, θα συνεχίσουμε σχολιάζοντας πως το θέμα μας αφορά τη γενική πολιτισμική και βέβαια πολιτική ανατροπή που απαιτείται, όχι απλά για τη διοικητική επίλυση, αλλά πολύ σημαντικότερο: για τη συνολική ενεργοποίηση μεγάλων ομάδων του πληθυσμού.

Σε κάθε περίπτωση η μεταβολή των κατευθύνσεων της πανεπιστημιακής παιδείας, είναι δυνατόν να αποτελέσει μια ουσιαστική συνθήκη πίεσης, ικανή να επηρεάσει τόσο την επαγγελματική συμπεριφορά των νέων επιστημόνων, όσο και την αφύπνιση των αστικών κοινοτήτων. Στο πλαίσιο αυτής ακριβώς, της ενεργούς συμμετοχής της πανεπιστημιακής παιδείας, πραγματοποιήθηκε και η πρόταση που παρουσιάστηκε, η Διπλωματική Εργασία των Ανδρέα Ανδρουλακάκη και Τατιάνας Τζαναβάρα που εκπονήθηκε στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ, ήδη τον Φεβρουάριο του 2011. Το αντικείμενό της αφορούσε την ενεργοποίηση του Ρέματος της Πικροδάφνης ως αστικού βιότοπου. Αλλά ας συμπληρώσουμε με έμφαση πως η προηγούμενη εργασία επεδίωκε, πέρα από την περιβαλλοντική και κοινωνική ευαισθητοποίηση, τη συγκρότηση μιας μεθοδολογίας διεπιστημονικής προσέγγισης, στην οποία η αρχιτεκτονική – πολεοδομική συνεισφορά αφορά τον ολοκληρωμένο αστικό σχεδιασμό, με αξιολόγηση και χρήση τόσο ανθρωπογενών δομικών κατασκευών, όσο και φυσικών στοιχείων.

Οι ερωτήσεις που τέθηκαν στο τέλος, έδωσαν αφορμές για να λυθούν απορίες και να γίνει μια ενδιαφέρουσα συζήτηση!