ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΕΛΜΟ ΚΑΙ ΤΑ ΥΔΑΤΑ ΤΗΣ ΣΤΥΓΟΣ.

του Γιάννη Ζήβα.

Ο Χελμός είναι σλαβικής προέλευσης λέξη και σημαίνει χιονισμένο βουνό. "Αροάνια" είναι η αρχαία ονομασία. Είναι το τρίτο σε ύψος όρος της Πελοποννήσου με μεγαλύτερη την λεγόμενη Υψηλή Κορυφή στα 2355 μέτρα. Η κορυφή όμως που είναι πιό ονομαστή είναι η Νεραϊδοράχη στα 2341, όπως πολύ σωστά ανέφερε ο Γιώργος. Από αυτή ξεχύνεται ο καταρράκτης των Υδάτων της Στυγός που λόγω του μεγάλου ύψους του ερυθρωπού βράχου ( 200μ.), κατά την πτώση του τα νερά προσλαμβάνουν όψη ραντίσματος και εκεί που καταλήγουν σχηματίζεται σπήλαιο και βάραθρο. Σε ένα σημείο της Νεραϊδοράχης υψώνεται το τεράστιο τηλεσκόπιο "Αρχίστρατος", επελέγη δε αυτό το σημείο διότι η διαύγεια του ουρανού είναι κάτι το ασύλληπτο. Σε μικρή απόσταση από εκεί βρίσκεται το καταφύγιο "Λεοντόπουλος", στην θέση Πουλιού Βρύση, και σε υψόμετρο 2100 μέτρων. Από το καταφύγιο και με βόρεια κατεύθυνση συναντούμε το τεράστιο οροπέδιο του Ξηρόκαμπου στα 1800 μέτρα, όπου και το γνωστό χιονοδρομικό κέντρο.
Επανερχόμαστε στα Ύδατα της Στυγός....

Η πρόσβαση απαιτεί τεράστια προσοχή λόγω του στενού μονοπατιού και του απόκρημνου εδάφους. Πλησιέστερο χωριό από όπου ξεκινά η ορειβατική πορεία για την Στύγα, είναι η Περιστέρα στα 1200 μ. υψόμετρο. Μαζί με τα κοντινά χωριά , Βαρβάρα, Χαλκιάνικα, Μεσορρούγι, Σόλο αποτελούν τα λεγόμενα Κλουνικοχώρια, που αντιστοιχούν στην αρχαία Νωνάκριδα. Το τοπίο είναι μαγευτικό στα βόρεια κράσπεδα του όρους, λόγω των πυκνών δασών ελάτης, μαύρου πεύκου και δρυός. Όμως η όψη του αγέρωχου Χελμού κρύβει το απόκοσμο και φοβερό πρόσωπο εκείνου του τεράστιου κοκκινόμαυρου βράχου των Υδάτων της Στυγός. Στον μυχό αυτής της βόρειας λεκάνης των Αροανίων βρίσκεται ένα θαυμάσιο χωριό με το σλαβικής προέλευσης κι αυτό όνομα, Ζαρούχλα σε υψόμετρο 1180 μέτρων.
Το μαγευτικό τοπίο διαρρέεται από τον Κράθη ποταμό, που αφού διανύσει μερικά χιλιόμετρα στην περιοχή που αναφέραμε ξεχύνεται σε μία κοιλάδα που από τα νερά του, πολλά χρόνια πρίν (1913) σχηματίστηκε η λίμνη Τσιβλού, μετά από κατολίσθηση. Η λίμνη αυτή είναι ένα πραγματικό διαμάντι κάλλους.
Η νότια πλευρά των Αροανίων είναι πολύ απότομη και γυμνή σε σχέση με την πυκνοδασωμένη βόρεια πλευρά. Τα χωριά της νότιας πλευράς είναι το Ελατόφυτο, το Πλανητέρο, η Αροανία ή Σοποτό καί άλλα. Από το χωριό Πλανητέρο πηγάζει ο μικρός αλλά ειδυλλιακότατος ποταμός Αροάνιος. Στο ίδιο χωριό υπάρχει το λεγόμενο πεστροφείο, όπου καλλιεργείται πέστροφα, ενώ στο παρελθόν τα πλούσια νερά του Αροάνιου παρείχαν μεγάλες ποσότητες του νόστιμου αυτού ψαριού.
Η περιοχή συνδέεται επίσης με το βουκολικό δράμα "Γκόλφω", που έγραψε ο καταγόμενος από το Μεσορρούγι συγγραφέας Περεσιάδης . Μάλιστα κάτω από τις πανύψηλες κορυφές του βόρειου πετάλου του όρους , μέσα σε μία αγκαλιά του πυκνού δάσους υπάρχει και η περίφημη Βρύση της Γκόλφως.
Αλλά πέραν αυτών το βουνό αυτό συνδέεται με την τραγωδία των Καλαβρύτων, δεδομένου ότι αφορμή για την μεγάλη σφαγή υπήρξε η εκτέλεση των 65 αιχμαλώτων γερμανών από το τάγμα του καπετάνιου των ανταρτών Μίχα. Το γεγονός αυτό έλαβε χώρα στην τοποθεσία Μαγέρου στις νότιες πλαγιές του Χελμού πάνω από τα χωριά Ελατόφυτο και Πλανητέρο. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι ναζί κατακτητές στηρίχτηκαν μόνο σ' αυτό το γεγονός για το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων. Υπήρχε σχέδιο εξόντωσης του πληθυσμού ως αντιστάθμισμα του εκτεταμένου αντάρτικου και των σοβαρών απωλειών που οι ναζί είχαν στις μάχες με τον ΕΛΑΣ.
Ο Χελμός έχει στα ανατολικά του την Ντουρντουβάνα, ( κορυφή Τριανταφυλλιά 2109 μ.) το βουνό με το οποίο συνδέεται στο διάσελο του Κυνηγού. Στα δυτικά του πέφτει ομαλά στο οροπέδιο των Καλαβρύτων (730μ.), στα βόρεια εκτείνονται χαμηλότερα βουνά μέχρι την περιοχή της Ακράτας, ενώ στά νότια εκτείνεται η κοιλάδα του Αροανίου που με τον παραπόταμό του Τράγο τροφοδοτούν τα ύδατα του Λάδωνα.