H Κοινωνία των ΗΠΑ σε αναταραχή

 

Διαδικτυακή συζήτηση με τίτλο Η κοινωνία των ΗΠΑ σε αναταραχή. Τι περιμένουμε από τις εκλογές; πραγματοποίησε την Παρασκευή 30 Οκτωβρίου, λίγες ώρες πριν την ολοκλήρωση της εκλογικής διαδικασίας στις ΗΠΑ μέσα σε πολλαπλά πρωτόγνωρες συνθήκες, το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς στο πλαίσιο της θεματικής σειράς Ευρώπη & Κόσμος. Στη συζήτηση, που συντόνισε η δημοσιογράφος Κάκη Μπαλή, οι ομιλητές και ομιλήτριες, Νατάσα Ρωμανού, Στάθης Γουργουρής, Αθηνά Αθανασίου και Νεκτάριος Μπουγδάνης, επιχείρησαν μια ανατομία της αμερικανικής κοινωνίας, των διαιρέσεων και των προκλήσεων που αυτή αντιμετωπίζει, παρουσίασαν τις εκτιμήσεις τους για το εκλογικό αποτέλεσμα και κυρίως για την «επόμενη μέρα» που αυτό θα σηματοδοτήσει, τόσο στο εσωτερικό των ΗΠΑ όσο και διεθνώς.

 

Το βίντεο της συζήτησης είναι διαθέσιμο στον παρακάτω σύνδεσμο (https://vimeo.com/473957503).

 

Τα κυριότερα σημεία των παρεμβάσεων των ομιλητών/-τριών :

 

Νατάσα Ρωμανού, ερευνήτρια-καθηγήτρια, Ινστιτούτο Goddard της NASA και Πανεπιστήμιο Columbia

 

·     Σίγουρα φαίνεται να υπάρχει ένα «blue wave» [σ.σ. μπλε κύμα – υπέρ των Δημοκρατικών] το οποίο θα αλλάξει τη σελίδα και στην προεδρία, με την ανάδειξη του Biden και της Harris, αλλά και στη Γερουσία – θέλουμε, μην ξεχνάμε, μόνο 3 έδρες να αλλάξουν στη Γερουσία για να περάσει στα χέρια των Δημοκρατικών αν εκλεγεί ο Biden, 4 αν εκλεγεί πάλι ο Trump. Παρ’ όλα αυτά, μπαίνουμε σε μία φάση στην οποία ο τρίτος πυλώνας της αμερικανικής δημοκρατίας, το Ανώτατο Δικαστήριο, έχει περάσει σε υπερσυντηρητικά χέρια. Έχουμε 6-3 πλειοψηφία των συντηρητικών, ακραίων συντηρητικών και πραγματικά αυτό χρειάζεται να αντισταθμιστεί στην εκτελεστική εξουσία και στο νομοθετικό σώμα απαραίτητα, αν δεν θέλουμε να μπούμε σε μαύρες σελίδες στην ιστορία.

·    

Το δεύτερο χαρακτηριστικό είναι η τρομακτική πόλωση που υπάρχει στην κοινωνία. […] Οι δημοκρατικοί είναι πιο έντονα δημοκρατικοί και ένθερμοι υποστηρικτές του Biden ή, εν πάση περιπτώσει, του δημοκρατικού ψηφοδελτίου, ενώ οι ρεπουμπλικάνοι είναι επίσης πάρα πολύ οργανωμένοι.

·     Έχουμε πάρα πολλές ταραχές από ακροδεξιές οργανώσεις παντού στη χώρα, όχι τυχαία σε key-states, σε συγκεκριμένες περιοχές (Pennsylvania, Wisconsin, αλλά ακόμα και στη Δυτική Ακτή). Αυτό δημιουργεί συνθήκες αβεβαιότητας για την κοινωνική ειρήνη – πράγματα πρωτόγνωρα για την αμερικανική κοινωνία.

·     Τεράστια συζήτηση για το τι είναι η εκλογική νοθεία. Εκλογική νοθεία, λέει ο Trump, είναι η επιστολική ψήφος, γιατί δεν ξέρουμε ποιος ψηφίζει, ποιος παίρνει τα ψηφοδέλτια και ποιος τα συμπληρώνει. Από την άλλη πλευρά ο κόσμος υποδεικνύει ότι δεν είναι εκλογική νοθεία αυτό. Εκλογική νοθεία είναι η παρακώλυση της ψήφου, την οποία έχουν υποστεί επί χρόνια, επί γενιές ακόμα, οι μαύροι και όλες οι μη προνομιούχες κοινότητες των πολιτών που δεν έχουν τη δυνατότητα για κάποιο λόγο να ασκήσουν τα εκλογικά τους δικαιώματα, γιατί π.χ. δεν μπορούν να αποδείξουν την κατοικία τους (επειδή π.χ. μετακόμισαν, επειδή είναι άστεγοι, επειδή δεν έχουν συγκεντρώσει έγγραφα) ή ακόμα επειδή σε πολλούς πολίτες τα δικαιώματά τους έχουν αφαιρεθεί προσωρινά επειδή είναι υπόδικοι, κάτι το οποίο χτυπά κυρίως τις έγχρωμες κοινότητες στην Αμερική.

·     Ο Trump χτυπάει πάρα πολύ έντονα το θέμα του σοσιαλισμού. Κυνηγάει τον Biden – αν είναι δυνατόν, τον Biden – για σοσιαλιστικές θέσεις, για το “medicare for all”, ενώ ξέρουμε ότι δεν είναι τίποτα πιο προχωρημένο από τα συστήματα υγείας που έχουν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και ο Καναδάς. Παρ’ όλα αυτά είναι μία λέξη η οποία τρομάζει. Τρομάζει τους baby-boomers, τρομάζει ίσως και τους Gen-X που βρίσκονται στις κεντροδυτικές πολιτείες της Αμερικής, που είναι πολύ συντηρητικές, που ακόμα έχουν εικόνα από τον μακαρθισμό, που είναι πολύ βαθιά ριζωμένος στην αμερικανική συνείδηση για αυτά τα παρεπόμενα του ψυχρού πολέμου. Δεν ισχύει το ίδιο με τα νεότερα παιδιά, τους millennials και όλους αυτούς που γεννήθηκαν μετά τη δεκαετία του 2000, που έχουν και εμπειρία από τη διεθνή σκηνή και έχουν και γνώση του τι γίνεται στον κόσμο μέσα από τα social media.

·     Oι Δημοκρατικοί παρουσιάζονται σαν ένα ενιαίο μέτωπο σ’ αυτές τις εκλογές, από τον Bernie Sanders μέχρι και τον Bloomberg, εμφανίζονται όλοι να υποστηρίζουν την υποψηφιότητα Biden-Harris. Κανείς από αυτούς δεν φαίνεται να θέτει θέματα όταν θίγονται σημαντικά σημεία, όπως είναι π.χ, το “green new deal”, το “medicare for all”, οι εξορύξεις στην Pennsylvania κ.λπ. […] Είναι όλοι ταγμένοι να διώξουν τον Trump. Το τι θα γίνει μετά βέβαια δεν το ξέρουμε.

·     Προσωπική μου γνώμη είναι ότι όποιος και να κερδίσει αυτές τις εκλογές, δεν θα έχουμε κερδίσει «εμείς». Και να φύγει ο Trump δηλαδή θα έχουν μείνει πίσω οι ακροδεξιοί, θα μείνουν οι ρατσιστές, οι παρακρατικοί, η αστυνομική βία, θα μείνουν οι θάνατοι των μαύρων, θα μείνουν οι οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες και θα μείνει και ο covid και η οικονομική ύφεση. Το πώς θα τα αντιμετωπίσουν αυτά οι Δημοκρατικοί είναι ένα μεγάλο ερωτηματικό. Θα τα αντιμετωπίσουν πάνω σε μία προοδευτική πλατφόρμα ή θα διαλέξουν μια μεσοβέζικη λύση.[…] Το ποτάμι του Black Lives Matter και κατά της κρατικής βίας, οι περιβαλλοντικές διεκδικήσεις, το κίνημα για τη δημόσια περίθαλψη και τη δημόσια εκπαίδευση, όλα αυτά επίσης θα παραμείνουν και ελπίζουμε ότι θα γίνουν πιο έντονα. Είναι ξεκάθαρο. Χρειάζεται ένας συνασπισμός της κεντροαριστεράς και της αριστεράς στην Αμερική.

·     Χρειάζεται ένας εκμοντερνισμός κάποιων θεσμών, όπως είναι το Ανώτατο Δικαστήριο, όπως είναι το gerrymandering, δηλαδή ο εκλογικός χάρτης της χώρας να αναδιαμορφωθεί, ενδεχομένως το σύστημα των εκλεκτόρων. Το Ανώτατο Δικαστήριο πρέπει να τεθεί στη συζήτηση και μάλιστα πολύ σύντομα, γιατί θα έχουμε ξανά εκλογές το 2022 και θα πρέπει, αν ο Biden έχει τη Γερουσία με το μέρος του να κάνει άμεσα τις αλλαγές που πρέπει να κάνει.

 

Στάθης Γουργουρής, καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας, Κοινωνικών και Κλασικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Columbia

 

·     Βρισκόμαστε σε μια εμπόλεμη κατάσταση, έτσι θα το έλεγα.

·     Η κατάσταση τώρα δείχνει νίκη Biden. Δεν θα το έλεγα αυτό απαραίτητα πριν από μια βδομάδα ή δύο, αλλά αυτές τις μέρες πλέον ο αριθμός της συμμετοχής είναι άνευ προηγουμένου. Για να σας δώσω μια ιδέα, στο Τέξας μόνο έχουν ήδη ψηφίσει περισσότεροι από όλους όσους ψήφισαν το 2016 – πριν τη μέρα των εκλογών. Αυτό το βλέπουμε σε όλες τις πολιτείες πάνω κάτω, μεγάλη αύξηση συμμετοχής. Ένας λόγος βέβαια έχει να κάνει με τον covid, αλλά πέρα από αυτό βλέπουμε ιδιαίτερη αύξηση συμμετοχής στους χώρους των μαύρων πολιτών και βεβαίως της νεολαίας. Και για τους μαύρους είναι κάτι το οποίο φαντάζομαι είναι κατανοητό – γι’ αυτούς πλέον το αν παραμείνει ο Trump στην εξουσία γι’ αυτούς είναι πραγματικά θέμα ζωής και θανάτου και πλέον έχει εμφανιστεί ένα κύμα το οποίο δεν περίμενα ότι θα φτάσει σ’ αυτό το σημείο, όπου το δικαίωμα στην ψήφο είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά για τα οποία έχουν αγωνιστεί αυτοί οι άνθρωποι και πλέον και η νεολαία τους το διεκδικεί. Βέβαια υπάρχει συσπείρωση και στους ρεπουμπλικάνους – αυτό πρέπει να το πούμε επίσης. Η αύξηση συμμετοχής θα υπάρχει και σε αυτούς, γιατί κατανοούν πλήρως τι διακυβεύεται.

·     Οι πιθανότητες νίκης Biden νομίζω ότι είναι πολύ μεγάλες και εκεί πέρα έχουμε δύο πιθανότητες μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Η μία να είναι η νίκη μικρή σε εμβέλεια, δηλ. να είναι κοντά η ψηφοφορία, και η άλλη να νικηθεί ο Trump κατά κράτος. Στην πρώτη περίπτωση θα υπάρξει τεράστιο πρόβλημα γιατί έχει ήδη δημιουργηθεί πλαίσιο αμφισβήτησης του εκλογικού πλαισίου και κατά πάσα πιθανότητα θα καταλήξει στα δικαστήρια και βέβαια δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα δούμε φοβερά περιστατικά βίας, θα έλεγα εμπόλεμης βίας, από τους χώρους των υποστηρικτών του Trump, οι οποίοι θα προσπαθήσουν να εκβιάσουν μια τέτοια κατάσταση. Αν νικηθεί κατά κράτος ο Trump, αυτό που σημαίνει είναι ότι η Γερουσία θα έρθει στα χέρια των Δημοκρατικών. Αυτό είναι κατ’ εμέ το πιο σημαντικό απ’ όλα.

·     Γιατί θεωρώ ότι είναι τόσο κρίσιμες αυτές οι εκλογές. Το λέω προβοκατόρικα, αλλά πραγματικά μπορεί και να ισχύει, ότι αυτές ενδέχεται να είναι οι τελευταίες εκλογές της αμερικανικής δημοκρατίας. Ή οι πρώτες εκλογές μιας νέας αμερικανικής δημοκρατίας, σύμφωνα με το αποτέλεσμα και το πώς θα καταλήξουμε. […] Γιατί; Γιατί έχουμε να κάνουμε με μακροχρόνια θεσμική φθορά σε όλα τα επίπεδα της αμερικανικής δημοκρατίας, πολιτικά και κοινωνικά και οικονομικά. Έχουμε τεράστια καταστροφή νομοθετημένων πλαισίων: πρώτον, κοινωνικής πρόνοιας, παιδείας και υγείας, μέσα στα πλαίσια 20 ετών. Έχουμε πολιτικοποίηση του νομικού και του δικαστικού τομέα. Έχουμε κατάρρευση βασικών υποδομών σε όλη τη χώρα (δρόμους, γέφυρες, ενεργειακό δίκτυο), σε βαθμό που είναι αδιανόητο για μια τέτοια χώρα, δηλ. σε επίπεδο τριτοκοσμικής χώρας. Έχουμε εμφυλιακή πόλωση του κοινωνικού σώματος σε πάλι απίστευτο βαθμό, με εξωφρενικά φαινόμενα βίας, δολοφονικής αστυνομικής βίας, έκρηξη του φυλετικού διαχωρισμού, αυθαιρεσία οπλισμένων πολιτών κ.λπ.. Έχουμε πρωτοφανή κλιματική καταστροφή, η οποία δεν είναι κάτι τυχαίο, συνδέεται με όλες τις αυτές τις συνθήκες οι οποίες έχουν αλλάξει. Και βέβαια έχουμε την αποθέωση της διαφθοράς του πολιτικού από το οικονομικό, το οποίο δεν είναι κάτι το οποίο υπάρχει μόνο στην Αμερική βέβαια, αυτό είναι όμως σε ένα επίπεδο το οποίο θεωρώ πρωτοφανές.

·     Μ’ αυτή την έννοια θα έλεγα ότι ο Trump είναι ένα σύμπτωμα συνθηκών, δεν είναι η αιτία. Και ως εκ τούτου δεν πρέπει να είναι και ο στόχος. Δηλαδή, πρέπει να είναι ο στόχος σε βαθμό που είναι κατανοητό ότι είναι σύμπτωμα ενός πράγματος που είναι πολύ μεγαλύτερο. H Αμερική βρίσκεται σε μια τεράστια παρακμή. Και πρέπει να σκεφτείτε τι σημαίνει να καταρρέει ένας ογκόλιθος τέτοιου είδους. Ποια είναι η διάρκεια των συνεπειών μιας τέτοιας κατάρρευσης παγκοσμίως, είναι κάπως σαν τη ραδιενέργεια, δηλαδή είναι κάτι το οποίο ήδη βλέπουμε και θα το δούμε και στο μέλλον, ασχέτως του εκλογικού αποτελέσματος.

·     Τα πλαίσια της αμερικανικής δημοκρατίας, όπως είχαν δημιουργηθεί με την αμερικανική επανάσταση έχουν καταρρεύσει. Θα πρέπει να θεωρήσουμε δεδομένο ότι έχει τελειώσει η αμερικανική δημοκρατία ως τέτοια και ότι τίθενται πλέον οι δυνατότητες δημιουργίας μιας άλλης συνθήκης. Αυτό γίνεται; Δεν το ξέρω. Βασικό ρόλο, εάν γίνεται – υπάρχει βούληση, το θέμα είναι αν γίνεται – θα παίξει το κατά πόσο όλο αυτό το κινηματικό κύμα που είδαμε τους τελευταίους μήνες από την άνοιξη και μετά, το οποίο η αλήθεια είναι δεν είναι κάτι που δημιουργήθηκε σε ένα κενό, έχει από πίσω του οργάνωσε 4-5 ετών, αυτό το κινηματικό κύμα συνεχίσει να λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή όχι μόνο μέσα στα πλαίσια του Δημοκρατικού Κόμματος, που έχει εισχωρήσει, αλλά και στους δρόμους, ώστε να δημιουργήσει διαρκή πίεση στην νέα δημοκρατική κυβέρνηση να αντιμετωπίσει όλα αυτά τα θέματα. Το αισιόδοξο σενάριο θα είναι να γίνουν κάποια πράγματα, έτσι ώστε μέσα στα δύο χρόνια που θα γίνουν οι εμβόλιμες εκλογές, που είναι πάλι εκλογές Κογκρέσου, να μην ηττηθεί η δημοκρατική πλειοψηφία. Αυτό είναι ένα δύσκολο παιχνίδι, αλλά εκεί θα κριθεί.

 

 

 

Αθηνά Αθανασίου, καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς

 

·     Γιατί μας αφορά αυτή η εκλογική αναμέτρηση ως διεθνή και διεθνιστική αριστερά;

·     Οι πολλαπλές γεωγραφίες αντίστασης στην ασφυκτική εξουσία του θεσμοθετημένου ρατσισμού νομίζω ότι συμπυκνώνονται πολύ εύγλωττα στο σύνθημα που εμφανίστηκε σε μια πολιτική συγκέντρωση για τα δικαιώματα των μεταναστών στην Ιταλία το περασμένο καλοκαίρι : «Από τη Μεσόγειο ως τη Μινεάπολη, κάτω από το νερό ή κάτω από ένα γόνατο, δεν μπορώ να αναπνεύσω». Άρα το ερώτημα που θέλω να συζητήσω σήμερα είναι ακριβώς το τι έχουν να μας πουν αυτές οι διαφορετικές αλλά συνυφασμένες γεωγραφίες αντιρατσιστικής αγωνιστικότητας. Πώς μας βοηθούν να σκεφτούμε αν και πώς επιβιώνουν ή αναβιώνουν οι φασισμοί του 20^ου αιώνα, οι φασισμοί του αίματος και του εδάφους στις διάφορες παραφυάδες της ακροδεξιάς του 21^ου αιώνα και πώς ανακαλείται η μνήμη τους σε διαφορετικά ιστορικά συμφραζόμενα, μέσα από ποιες συνέχειες και ασυνέχειες.

·     Επομένως ένα κρίσιμο ερώτημα για μένα είναι αν και πώς η αριστερά ανταποκρίνεται πειστικά στις συνθήκες που συγκροτούν τις εκλογικές βάσεις, τα λαϊκά ερείσματα και την πολιτική νομιμοποίηση της ακροδεξιάς στον κόσμο σήμερα, δηλ. αν και πώς η αριστερά εκπληρώνει την επιτακτική ανάγκη, θα έλεγα και το ιστορικό της καθήκον, για μια εναλλακτική στον νεοφιλελευθερισμό και στις αντιδημοκρατικές πολιτικές και μεταπολιτικές εκδηλώσεις του καιρού μας.

·     Παρ’ όλο που η εκλογή Trump οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε μια αντιδημοκρατική όψη της δημοκρατίας – κι αυτό πρέπει να το θυμόμαστε – που είναι ακριβώς η διάσταση ανάμεσα στη λαϊκή ψήφο και στο σώμα των εκλεκτόρων, παραμένει το γεγονός ότι σχεδόν οι μισοί από τους/τις ψηφοφόρους επιβράβευσαν το ακροδεξιό πολιτικό μήνυμα της προεκλογικής εκστρατείας Trump. Και άρα αυτό είναι το ερώτημα-πρόκληση για την αριστερά : Πώς η θυμωμένη λαϊκή ματαίωση γίνεται πρόσφορο έδαφος για την ακροδεξιά, πώς κεφαλαιοποιείται από αυτήν ή, για να το διατυπώσω ακόμα κάπως διαφορετικά, πώς η λαϊκή δυσαρέσκεια από την επικράτηση των ξέφρενων ανισοτήτων του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού μπορεί να οδηγήσει στην επικράτηση ενός πλουτοκρατικού εθνικισμού καταστατικά θεμελιωμένου σε ανισότητες. Νομίζω ότι για να αναλύσουμε την εκλογική βάση του Trump, που είναι κυρίως λευκοί ψηφοφόροι των αστικών και των εργατικών στρωμάτων πρέπει να ανατρέξουμε σε μια πιο διαθεματική ανάλυση των σχέσεων τάξης, φυλής, φύλου στην αμερικανική κοινωνία. Χρειάζεται δηλαδή να κατανοήσουμε τις διαδρομές μέσω των οποίων η εργατική τάξη και τα χαμηλότερα στρώματα της μεσαίας τάξης αποκτούν υπόσταση μέσω μιας λευκής ταυτότητας η οποία τους αποδίδει φαντασιακούς πόρους για να αντιμετωπίσουν τις οικονομικές αντιξοότητες. Έτσι, οι διαψευσμένες οικονομικές και κοινωνικές προσδοκίες των μελών της λευκής μεσαίας και εργατικής τάξης διασταυρώθηκαν με τη δυσαρέσκεια και την κατάρρευση των οικογενειακών αξιών, του ανδρισμού, της φυλετικής υπεροχής, η ατζέντα δηλαδή Trump διοχέτευσε την κοινωνική δυσφορία σε μια εκστρατεία για την ατομικιστική μνησίκακη παλινόρθωση ενός φαντασιακού εθνικού λευκού ένδοξου παρελθόντος.

·     Η εποχή μας είναι μια εποχή, μια στιγμή κινδύνου, για να θυμηθώ πάλι τον Μπένγιαμιν, αλλά είναι και μια στιγμή για την αγωνιστική κοσμοπολιτική της αριστεράς και των κινημάτων. Σ’ αυτή την μεταιχμιακή στιγμή αγωνιζόμαστε για να αλλάξουμε το συσχετισμό δυνάμεων προς όφελος των δυνάμεων του δημοκρατικού σοσιαλισμού, ενάντια στη νεοφιλελεύθερη μεταδημοκρατία, την όσμωσή της με την ακροδεξιά ατζέντα και τις αντιδημοκρατικές παραφυάδες της και νομίζω ότι η ελπίδα αναστροφής – αν αυτή υπάρχει – έρχεται από κινήματα όπως το Black Lives Matter. Και τις συμμαχικές διαθεματικές δικτυώσεις μιας αντινεοφιλελεύθερης, αντιφασιστικής, διεθνιστικής Αριστεράς.

·     Για να απαντήσουμε πολιτικά στην ετερονομία του πολιτικού χρειαζόμαστε μια αριστερά που συμπαρατάσσεται με όσες και όσους ωθούνται βίαια στα περιθώρια των νεοσυντηρητικών κατεστημένων, ενεργοποιεί μια διαθεματική στρατηγική για την ανακατανομή πόρων και ισχύος, για την ανάταξη των δικτύων κοινωνικής προστασίας και την περιφρούρηση εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Το ζητούμενο με άλλα λόγια είναι μια πολιτική επιτελεστικότητα αγωνιστικής δημοκρατίας που μπορεί να μετατρέψει την απόγνωση και το θυμό σε μια νέα πολιτική γλώσσα για την ισότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη. Αυτό που εννοώ είναι ότι εκκρεμεί μία επινόηση του σοσιαλιστικού οράματος στο λόγο της αριστεράς. Νομίζω ότι αυτή η επιτελεστικότητα δεν φαίνεται να έχει άλλη πολιτική έκφραση αυτή τη στιγμή στις ΗΠΑ παρά μόνο στην κινητοποίηση και αυτοοργάνωση όσων δεν μπορούν να αναπνεύσουν.

 

 

Νεκτάριος Μπουγδάνης, υποψ. διδάκτορας Πολιτικών Επιστημών, Πάντειο Πανεπιστήμιο, μέλος Διοικητικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς

 

 

·     Ένας πολύ βασικός παράγοντας αυτών των εκλογών όπως και της κοινωνικής και πολιτικής κινητικότητας τα τελευταία χρόνια είναι ακριβώς η Alt Right, η εναλλακτική δεξιά, η οποία εκφράστηκε σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο από τον Donald Trump, αλλά όχι μόνο – και από την ηγεμόνευση των τραμπικών ιδεών μέσα στο ρεπουμπλικανικό κόμμα. Αυτό που η αριστερή πτέρυγα, η ριζοσπαστική πτέρυγα υπό τον Bernie Sanders δεν κατόρθωσε να κάνει σε δύο συνεχόμενες αναμετρήσεις – και δεν εννοώ απλά να πάρει το χρίσμα ο Sanders για υποψήφιος πρόεδρος, αλλά να κυριαρχήσουν και οι ιδέες του μέσα στο Δημοκρατικό Κόμμα – το κατόρθωσε ο Trump.

·     Όποιος από τους δύο και να κερδίσει, νομίζω ότι ο διχασμός θα γίνει ακόμα μεγαλύτερος. Από τη μία αν κερδίσει – αυτό που απευχόμαστε όλοι – αν έχει μια δεύτερη τετραετία ο Donald Trump, τότε οι οπαδοί του, όλο αυτό το κομμάτι που έρχεται κάτω από την ομπρέλα που λέγεται Donald Trump και τραμπισμός, που είναι οι white supremacists, οι οπαδοί της λευκής υπεροχής, οι proud boys, οι Portland prayers ή η Κου Κλουξ Κλαν, νεοναζί και διάφορες 100 και πλέον ακροδεξιές ομάδες, θα έχουν πάρει αυτό που λέμε «αέρα τα πανιά τους». Ύστερα από 4 χρόνια που συνέβησαν τόσα πολλά στις ΗΠΑ αυτοί πάλι θα έχουν κερδίσει.

·     Από την άλλη, αν κερδίσει ο Biden νομίζω ότι ήδη σε μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος και μέσα στους συντηρητικούς πολίτες η άποψη ότι η εκλογή Biden θα κάνει Βενεζουέλα ή Κούβα τις ΗΠΑ και θα έχουμε το απόλυτο σοσιαλιστικό κακό έχει κερδίσει έδαφος. Άρα θα έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους οι οποίοι δεν είναι μόνο ότι θα θέλουν να πάρουν πίσω την πατρίδα τους σε συνθήκες νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης κ.λπ. όπως το 2016, αλλά πλέον θα θέλουν να πάρουν πίσω την πατρίδα τους με την έννοια που οι πολιτείες του Νότου ξεσηκώθηκαν, τηρουμένων των αναλογιών, το 19^ο αιώνα και είχαμε τον εμφύλιο πόλεμο.

·     Ειπώθηκε ότι αν νικήσει ο Biden με τη Harris δεν θα έχουμε νικήσει εμείς. Εγώ έχω να πω ότι όντως δεν θα έχουμε νικήσει εμείς, αλλά εμείς θα είμαστε μέσα στους νικητές αυτή τη φορά. Δεν θα ήμαστε το 2016, αν κέρδιζε η Hilary Clinton. Σήμερα όμως νομίζω ότι θα είμαστε μέσα στους νικητές και να εξηγήσω γιατί. […] Πλέον ο Bernie Sanders και οι οπαδοί του δεν είναι φιλοξενούμενοι στο Δημοκρατικό Κόμμα, όπως ήταν το 2016. Πλέον αποτελούν μια αναγνωρισμένη πτέρυγα μέσα στο Δημοκρατικό Κόμμα.

·     Δεδομένου ότι η πλειοψηφία των Δημοκρατικών ψηφοφόρων ψηφίζει εξ αποστάσεως και η πλειοψηφία των ρεπουμπλικάνων δια ζώσης, σε περίπτωση που δημιουργηθεί ένα πολύ πιθανό σενάριο την Τρίτη το βράδυ στο κολλέγιο των εκλεκτόρων ο Trump, έχοντας καταμετρηθεί οι δια ζώσης ψήφοι να έχει μία έστω βραχεία κεφαλή ή να χάνει λίγο από τον Biden και να έρθει 10 ή 20 μέρες μετά τα τελικά αποτελέσματα από τις επιστολικές ψήφους και να δείχνουν μια τεράστια επικράτηση με μεγάλη διαφορά του Biden ή να κερδίζει ο Trump το πρώτο βράδυ και τελικά να χάσει από τον Biden, νομίζω ότι […] θα οχυρωθεί μέσα στον Λευκό Οίκο, θα απευθυνθεί στο Ανώτατο Δικαστήριο ώστε να γίνει επανακαταμέτρηση σε κρίσιμες πολιτείες.

·     Αν η πιο παλιά, η πιο σταθερή δημοκρατία, με όλα της τα προβλήματα, δεν μπορεί να λειτουργήσει στο απλό πράγμα που ποτέ δεν έχει αμφισβητηθεί, δηλαδή μία νίκη – πέρα από τη Φλόριντα και τον Γκορ το 2000, το οποίο όμως τελείωσε γρήγορα – θα πάμε σε καταστάσεις τις οποίες όταν τις βλέπουμε σε άλλες χώρες λέμε ότι η χώρα βρίσκεται σε προεμφυλιακή κατάσταση. Νομίζω ότι θα δούμε πράγματα στις ΗΠΑ που θα είναι ακόμα μεγαλύτερα.