WHEN HOPE AND HISTORY RHYME (Όταν η Ελπίδα και η Ιστορία βαδίσουν μαζί)

του Άντη Ροδίτη 

Ο Σέιμους Χήνυ (Seamus Heaney) είναι ένας εξέχων Ιρλανδός ποιητής, που αναμίχθηκε ενεργά στον αγώνα για την ελευθερία της Ιρλανδίας. Ανάμεσα στα έργα του είναι και μια διασκευή του «Φιλοκτήτη» του Σοφοκλή. Αυτό το έργο χαίρει της ιδιαίτερης εκτίμησης του υποψήφιου για την Προεδρία των ΗΠΑ, ΤΖΟ ΜΠΑΪΝΤΕΝ, επίσης ιρλανδικής καταγωγής. Στην τελευταία δήλωση που έκαμε πριν φύγει από την Κύπρο ο ΜΠΑΪΝΤΕΝ, το βράδυ της 22/5/2014 δεν έχασε την ευκαιρία να μας απαγγείλει μερικούς στίχους από αυτό το έργο:

 

History says, Don't hope

on this side of the grave,

but then, once in a lifetime

the longed-for tidal wave

of justice can rise up

and hope and history rhyme.

 

«Η Ιστορία», λέει, «μάς διδάσκει πως δεν υπάρχουν πολλές ελπίδες σ’ αυτή την πλευρά του τάφου (για μάς είναι η κατοχή), αλλά, πάλι, ορμά κάποτε η ποθητή παλίρροια της δικαιοσύνης και βλέπεις τότε την ελπίδα να συναντά την Ιστορία».

Σημειώνω ότι ο Φιλοκτήτης εγκαταλείφθηκε από τους συντρόφους του σε ένα νησί για δέκα ολόκληρα χρόνια μετά τον Τρωικό πόλεμο γιατί είχε γίνει ανυπόφορος για τους άλλους λόγω των οιμωγών και των αναστεναγμών του και της μπόχας του πληγιασμένου ποδιού του. Ο Σοφοκλής τον βάζει να λέει ότι η δυστυχία του τού βγήκε τελικά σε καλό γιατί τον έκανε σοφότερο.

 

Εμείς, 46 χρόνια εγκαταλειμμένοι στο δικό μας νησί, με μια φοβερότερη πληγή από εκείνη του Φιλοκτήτη, καθόλου δεν δείχνουμε να γίναμε σοφότεροι…

Ακόμα και πενήντα από μας να ξεμείνουν σπρώχνοντας ο ένας τον άλλο πάνω στην Πέτρα του Ρωμηού, θα δερνόμαστε για το ποιος θα κυβερνήσει… κι οι Τούρκοι θα σταματούν εκεί στον δρόμο δίπλα για λίγο, για να κάμνουν χάζι με την «πελλάρα» που μας δέρνει, τόση που κι όταν ακούγεται από μακριά η βουή της παλίρροιας της Δικαιοσύνης, εμείς, όπως πάντα, θα της γυρίζουμε την πλάτη…

Πριν 56 χρόνια, όταν η ελπίδα και η Ιστορία αδημονούσαν για μας πότε θα τις αφήναμε να μπουν από τα ανοιχτά παράθυρα, εμείς ούτε βλέπαμε ούτε ακούαμε, παρά μόνοι μας τρέχαμε να τα κλείσουμε…

 

«Δεν μπορούμε να βασιστούμε στους Έλληνες ότι θα δράσουν υπέρ των συμφερόντων τους. («We can’t count on the Greeks to act in their own best interests.») είπε ο Φίλιπς Τάλμποτ, Υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ και πρέσβης στην Αθήνα από τον Οκτώβριο 1965, σε συνεδρία τού Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ με θέμα την Κύπρο, στις 7 Ιουλίου 1964 (LBJ Library, N.S.F., NSC Meetings File, Vol. 2, Top Secret).

Ο Αμερικανός πρέσβης στη Λευκωσία Τέυλορ Μπέλτσερ έγραφε (L.B.J. Library, N.S.F., Country File, Cyprus, Vol. 6, έγγραφο 1078 secret) προς το Στέητ Ντιπάρτμεντ στις 7 Απριλίου: «Η Κύπρος να δεθεί με την Ελλάδα με την Ένωση ή με άλλο νομικό καθεστώς ‘σύνδεσης’ όπως συμβαίνει με το Πουέρτο Ρίκο και τις ΗΠΑ. Η Ελλάδα να ελέγχει τουλάχιστο την εξωτερική πολιτική και την άμυνα, αφήνοντας άλλες πτυχές τής διακυβέρνησης στους Κυπρίους… Μόνο αν γινόταν μέρος τής Ελλάδος η Κύπρος και συμπεριλαμβανόταν στο σύστημα ασφαλείας τού ΝΑΤΟ, θα μπορούσαν οι φόβοι τής Τουρκίας να κατευνασθούν… Ένας ακόμα παράγοντας τον οποίο η Πρεσβεία θεωρεί αναγκαίο για οποιαδήποτε μόνιμη λύση τού Κυπριακού, είναι κάποιο είδος υποβοηθούμενης μετανάστευσης των Τούρκων, οι οποίοι είναι πεπεισμένοι πως δεν μπορούν πλέον να ζήσουν με τους Έλληνες στην Κύπρο…

Στη συνέχεια ο Μπέλτσερ απαριθμούσε ένα προς ένα τα πλεονεκτήματα της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα.

Την επομένη, 8 Απριλίου 1964, ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα Χένρυ Λαμπουίς, έγραφε (L.B.J. Library, N.S.F., Country File, Cyprus, Vol. 6, έγγραφο 1510 secret) προς το Στέητ Ντιπάρτμεντ: «…η λύση που περισσότερο συμφέρει στις ΗΠΑ είναι η Ένωση…», και: «η Τουρκία με τον καιρό θα αναγνωρίσει τις αρετές τής Ενώσεως…», και: «Η Ένωση είναι πρακτική λύση, ανθεκτική στον χρόνο και εξυπηρετεί κάλλιστα τα συμφέροντα των Η.Π.Α…”

Στις 10 Μαΐου ο Υφυπουργός των ΗΠΑ Τζωρτζ Μπωλ απηύθυνε μήνυμα (έγγραφο D.S., C.F., POL 23-8 CYP, 8463 secret) στον Υπουργό Εξωτερικών Ντην Ρασκ. Έγραφε: «Αυτό που πάνω απ’ όλα φοβούνται οι Ρώσοι είναι η Ένωση, η οποία σημαίνει την παρουσία τού ΝΑΤΟ στην Κύπρο.»

Οι Ρώσοι δικαιολογημένα φοβούνταν την Ένωση επειδή σήμαινε ενίσχυση του ΝΑΤΟ. Εμείς διακηρύτταμε ότι σκοπός μας ήταν η Ένωση και σύμμαχοί μας… οι Ρώσοι, τη στιγμή που οι Αμερικανοί επιζητούσαν την Ένωση με κάποια εδαφικά ανταλλάγματα στους Τούρκους βέβαια. Αλλά αυτά τα ανταλλάγματα σε λίγο έγιναν «επί ενοικίω» και μετά από κάμποσες διαπραγματεύσεις ο μεσολαβητής Ντην ΄Ατσεσον έγραφε προς το Στέητ Ντιπάρτμεντ (22 Αυγούστου-Έγγραφο 462 secret, D.S., C.F., POL 27 CYP): «Μόλις οι Έλληνες είναι έτοιμοι να εφαρμόσουν την Ένωση θα μπορούν να πουν ότι είναι χωρίς όρους, όπως πράγματι και θα είναι, αφού οι Τούρκοι θα έχουν χάσει το λεωφορείο». (“When Greeks were ready to produce Enosis, they could say that it was unconditional as it would indeed be since the Turks would have missed the bus”.

Την επομένη, 23 Αυγούστου 1964, ο ίδιος ο Υπουργός Εξωτερικών Ντην Ρασκ, έγραφε (D.S., C.F., POL 27 CYP, 479 secret): Η Ελληνική Κυβέρνηση «να προχωρήσει στην εφαρμογή της Ενώσεως οι ΗΠΑ αναλαμβάνουν την ευθύνη ώστε ούτε οι Τούρκοι ούτε οποιαδήποτε άλλη εξωτερική δύναμη να επέμβει με στρατιωτική ενέργεια». Ενδιάμεσα έθετε μοναδικό όρο στην Ελλάδα να διαπραγματευθεί με την Τουρκία μετά την ολοκλήρωση της Ενώσεως (“once Enosis is concluded”) με στόχο την παραχώρηση στην Τουρκία βάσεως 5% εδάφους με ενοίκιο για 50 χρόνια.

Οι Άγγλοι χρειάστηκαν τρεις μέρες να πάρουν είδηση ότι η Τουρκία δεν θα έπαιρνε τίποτε στο τέλος σε απευθείας διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα μετά την Ένωση (έγγραφο 25.8.64 DEFE 11/456, FO 10368).

( Όλα  τα  έγγραφα  που  αναφέρονται  βρίσκονται  στο  βιβλίο  «Κουράγιο  Πηνελόπη»,  Αρμός 2013).

 

Με αυτά τα λίγα καταλαβαίνει κανείς ότι αν είχαμε τον νου που χρειάζεται (η ηγεσία της Ελλάδας επί Γεωργίου Παπανδρέου τον είχε, αλλά η Κύπρος όχι), η Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα θα ήταν γεγονός από το 1964, δεν θα ακολουθούσε η 21η Απριλίου 1967, ούτε το πραξικόπημα και η εισβολή του 74 με την απίστευτων διαστάσεων πληγή, που ταλανίζει και απειλεί να μολύνει και να θανατώσει ολόκληρη την Κύπρο σήμερα.

Η Τουρκία δεν θα γινόταν αυτή που είναι σήμερα κι η Ελλάδα με την Κύπρο θα είχαν και θα εκμεταλλεύονταν τη μεγαλύτερη ΑΟΖ της Μεσογείου.

Κι αντί οι διάφοροι «αντιστασιακοί» σήμερα να φέρουν τον νου τους και να συμβάλουν στην προσπάθεια εκμετάλλευσης των αμερικανικών συμφερόντων που τυγχάνει να συμπίπτουν αυτό τον καιρό με τα κυπριακά, κοιτάζουν πώς να υπονομεύσουν την προσπάθεια για να ανέλθουν οι ίδιοι στην εξουσία, να «κυβερνήσουν» τα απομεινάρια και τα ερείπια της αντι-νατοϊκής, ανθενωτικής «πολιτικής» που κληρονομήσαμε ως «υποθήκες Μακαρίου», για να τις… συνεχίσουν, καθώς διακηρύττουν.

Το ελπιδοφόρο μήνυμα του Τζο Μπάιντεν όταν ήταν εδώ πριν 6 χρόνια είναι ότι ναι μεν η Ιστορία στράφηκε εναντίον μας, με δική μας υπαιτιότητα, αλλά υπάρχουν και οι στιγμές που φουσκώνει η παλίρροια της Δικαιοσύνης και μπορεί ν’ αλλάξει τον ρου της ιστορίας.

Η παλίρροια άρχισε να φουσκώνει τώρα με τη συμπεριφορά της Τουρκίας, που οι πάντες καταδικάζουν και σκέφτονται πώς να σταματήσουν τον κίνδυνο. Ο ΤΖΟ ΜΠΑΪΝΤΕΝ σε σύγκριση με τον άξεστο Τραμπ είναι ένας καλλιεργημένος άνθρωπος, που έδειξε ότι καταλαβαίνει την αδικία σε βάρος μας. Μόνο τα δικά μας μυαλά μπορούν να ματαιώσουν ξανά τη νέα ελπίδα.