ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΩΝΤΑΣ ΔΥΟ ΜΟΡΦΕΣ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΜΑΣ *

Toυ Γιάννη Ζήβα

Έζησαν ακριβώς τα ίδια χρόνια και πέθαναν τις ίδιες μέρες. (1925-2020 και 1924-2020 ). Η ζωή τους κάτι λιγότερο από έναν αιώνα ! Ο λόγος φυσικά για την Άλκη Ζέη και τον Γιάννη Δάλλα. Η πρώτη με επίδοση κυρίως στην παιδική λογοτεχνία και ο δεύτερος στην ποίηση, στην κριτική της λογοτεχνίας και στην μετάφραση της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.
Η Άλκη Ζέη μέσα από την βιωματική της σχέση με τους ιστορικούς σταθμούς της πρόσφατης Ιστορίας μας, παρήγαγε ένα μεγάλο έργο που πρωτοτύπησε ως προς την απεύθυνσή του. Διακρίθηκε στην παιδική πεζογραφία. Όμως η αναφορά της Ζέη στα ζητήματα των παιδιών και ευρύτερα της νεολαίας επικεντρώθηκε σε μία αναγωγή του προσωπικού προβληματισμού στην πολιτική προσέγγιση. Εν ολίγοις πολιτικοποίησε την παιδική λογοτεχνία όχι ως φερέφωνο της αριστερής ιδεολογίας, αλλά ως μία διανοούμενη που εμβαπτίζει τα κείμενά της στα νοήματα της τρέχουσας Ιστορίας.

Υπήρξε σύζυγος του σκηνοθέτη Γιώργου Σεβαστίκογλου με τον οποίο βίωσαν την δραματική πρόσφατη Ιστορία του τόπου μας, αλλά και την καθοριστική για το έργο τους εγκατάστασή τους αρχικά στην Σοβιετική Ένωση μετά τον Εμφύλιο και στο Παρίσι κατά την περίοδο της δικτατορίας.
Κυριότερα ιστορικοπολιτικά έργα της είναι το "Καπλάνι της βιτρίνας", "ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου", "Αρβυλάκια και γόβες", "Κοντά στις ράγες", "Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της", "Ο ψεύτης παππούς" και "Η Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα".
Στο έργο της διακρίνεται η εκφραστική της δύναμη μέσω της οποίας καταφέρνει όχι μόνο να περάσει τα κοινωνικά και ανθρωπιστικά της μηνύματα αλλά και να διηγηθεί την πρόσφατη ιστορία μας μέσα από το φίλτρο της παιδικής παρατήρησης.
Ο Γιάννης Δάλλας διέπρεψε κυρίως στην μετάφραση της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, αλλά συνέγραψε μεγάλης αξίας ποίηση έχοντας ως υπόβαθρο την βιωματική σχέση με την νεότατη Ιστορία μας, ξεκινώντας από τον κομβικό Δεκέμβρη του 1944, τον Εμφύλιο, την μετεμφυλιακή αστυνομοκρατία, τα ενδιάμεσα φωτεινά διαλείμματα, την δικτατορία, και την μεταπολίτευση.
Αυτές οι περίοδοι σφραγίζουν τον προβληματισμό του εξέχοντος αυτού λογοτέχνη που μετουσιώθηκε στα ποιητικά έργα : "Επτά πληγές", "Απόπειρα Μυθολογίας", "Κυκλοδίωκτα" , "Πόρτες εξόδου", "Ανατομία", "Τίμημα", "Ζωντανός Χρόνος", "Αποθέτης", "Στοιχεία ταυτότητας", "Περίακτος" και "Υστερόγραφα". Συνέγραψε επίσης έναν όχι ευκαταφρόνητο αριθμό δοκιμίων στα οποία δεσπόζουσα θέση κατέχουν οι πραγματείες του για τον Καβάφη. Επίσης ιδιαίτερα σημαντική υπήρξε η ματιά του στο έργο του Βάρναλη, τον οποίο βλέπει υπό το πρίσμα των συμβόλων της κοινωνικής εξέγερσης.

* Τα ανωτέρω στοιχεία αντλήθηκαν από μελέτες των κριτικών λογοτεχνίας Περαντωνάκη και Γκολίτση.