Ζάλογγο

Πάνε πολλά χρόνια, από τότε  που είχα επισκεφθεί το Ζάλογγο και είχα δει το γλυπτό του Ζογγολόπουλου. Τότε η κατάστασή του ήταν αξιοθρήνητη, η αποσάθρωση των μορφών εντυπωσιακή, το χάλι του  απερίγραπτο . Υπολόγιζα ότι το έργο (δημιουργία του 1954)δεν θα επιζήσει πάνω από μερικά χρόνια  και ότι δεν θα αφήσει πίσω του παρά ένα  κουφάρι, ελάχιστα δηλωτικό των μορφών και του συγκλονιστικού θέματος που εκπροσωπούσαν. Ήταν πραγματικό «κρίμα» αυτή η διαφαινόμενη απώλεια, σε μια τέτοια τοποθεσία,  απολύτως συμβατή με το δραματικό ιστορικό επεισόδιο….

Ευτυχώς όμως διαψεύστηκα . Το έργο ανακαινίσθηκε, η κυριαρχία των στοχαστικών μορφών του πάνω στο τοπίο αποκαταστάθηκε, η επισκεψιμότητά του αυξήθηκε. Το  έργο κατά κάποιο τρόπο αναβίωσε, η δε αοριστία του είχε κάτι παραπλήσιο με εκείνη τη φαντασίωση του  Καβάφη  στο «Ιωνικόν»:

 Σαν ξημερώνει επάνω σου πρωί αυγουστιάτικο
την ατμοσφαίρα σου περνά σφρίγος απ’ την ζωή των·
και κάποτ’ αιθερία εφηβική μορφή,
αόριστη, με διάβα γρήγορο,
επάνω από τους λόφους σου περνά. 

Στο γλυπτό  του Ζογγολόπουλου δεν υπάρχει  «πέρασμα» αλλά  κινητικότητα  προς εκείνο το ιστορικό συμβάν που ανα-πτέρωσε (στον όποιο βαθμό μπόρεσε) το ηρωϊκό πνεύμα γενεών και γενεών.

Το γλυπτό  είναι ορατό από 25 χιλιόμετρα και χωρίζεται από τη βάση του με  410 σκαλιά. Μερικοί τα στρογγυλεύουν σε 500, όμως ούτως ή άλλως πρόκειται για μια δύσκολη «ανάβαση», σε όσους δεν σκέπτονται σαν απλοί τουρίστες….