Σαντιάγκο Σιέρα : Αποτείω φόρο τιμής στον Λουκάνικο

Tης Παρής Σπίνου

Από την Εφημερίδα των Συντακτών

Aν αυτές τις ημέρες δείτε σκυλάκια ντυμένα με μαύρες μπλούζες που γράφουν «Δεν έχω χρήματα» να κυκλοφορούν στο Σύνταγμα αλλά και στις κεντρικές πλατείες, μην παραξενευτείτε. Πρόκειται για τη δράση «Athens stray dogs project» του φημισμένου Ισπανού καλλιτέχνη Σαντιάγκο Σιέρα και είναι αφιερωμένη στον Λουκάνικο και τον Κανέλλο, τα δύο αδέσποτα που συμπορεύτηκαν με τους διαδηλωτές.

Ο 49χρονος δημιουργός, ο οποίος βρίσκεται στην Αθήνα στο πλαίσιο του προγράμματος φιλοξενίας της γκαλερί Kappatos, υπεραμύνεται του πολιτικού ρόλου της τέχνης με έργο και λόγο τολμηρό, επιθετικό, ρηξικέλευθο. Σπούδασε εικαστικά στη Μαδρίτη, όπου γεννήθηκε, στο Μεξικό και στο Αμβούργο και από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 πραγματοποιεί σε όλο τον κόσμο έργα τα οποία φέρνουν στο προσκήνιο θέματα όπως η καταστολή, η εκμετάλλευση, η καταπίεση.

Το 2003 είχε εκπροσωπήσει τη χώρα του στην Μπιενάλε Βενετίας και έχει εκθέσει σε πολλά μουσεία (Tate Modern-Λονδίνο, MoMA PS1-Νέα Υόρκη, Reykjavik Art Museum, Konsthall-Στοκχόλμη, Κunst Werke-Bερολίνο κ.ά.). Από τις πιο γνωστές δράσεις του είναι ένα τεράστιο γλυπτό με τη λέξη «No», που εκφράζει τα αρνητικά του καπιταλισμού και το περιέφερε με ένα φορτηγάκι σε διάφορα σημεία, όπως το Ευρωκοινοβούλιο και η Γουόλ Στριτ, γυρίζοντας παράλληλα ένα ασπρόμαυρο βίντεο σαν ταινία δρόμου.

Εξίσου δυνατό, σαν γροθιά στο στομάχι, είναι και το ασπρόμαυρο βίντεο της τριλογίας «Pigs Eating Peninsulas» («Γουρούνια τρώνε χερσονήσους») που προβάλλεται τώρα στην γκαλερί Kappatos, στο οποίο ομάδες γουρουνιών τρώνε έναν φυσικό χάρτη των χερσονήσων της Ελλάδας, της Ιταλίας και την Ιβηρική.

• Πρόκειται για μια αλληγορία των συνεπειών της οικονομικής κρίσης;

Είναι μια αντικειμενική και ρεαλιστική τριλογία που μπορεί κανείς να την απολαύσει οικογενειακά. Πιστεύω ότι το ελληνικό κοινό θα κλάψει από θλίψη βλέποντάς την. Εφτιαξα χάρτες μεγάλων διαστάσεων από ζωοτροφές, και τα γουρούνια έκαναν γιορτή. Οταν έφαγαν την ελληνική χερσόνησο ήταν ήρεμα και κομψά, όμορφα και καθαρά, και δεν βιάζονταν καθόλου. Τα γουρούνια που έφαγαν την ιταλική χερσόνησο ήταν παιχνιδιάρικα, έκαναν τούμπες πάνω στη Νάπολη ή την Τοσκάνη, έπαιρναν φόρα και έπεφταν γλιστρώντας χαρούμενα. Εφαγαν ακόμη και ό,τι υπήρχε κάτω από τον χάρτη ή τον σοβά των τοίχων της αίθουσας, έτσι που τελικά η Ιταλία έμοιαζε με πίνακα του Τζάκσον Πόλοκ. Τα γουρούνια που έφαγαν την Ιβηρική χερσόνησο ήταν τα πιο βίαια. Εχεζαν πάνω στη Βαρκελώνη, κατουρούσαν τη Λισαβόνα και τσακώνονταν μεταξύ τους στη Μαδρίτη· κάποια έκαναν εμετό... Περιλάβαμε στο βίντεο ως ηχητική υπόκρουση ένα έργο του Κλίντον Γουότκινς, που βασίζεται στη χειραγώγηση των εγκεφαλικών κυμάτων του θεατή με στόχο τη δημιουργία μιας υπνωτικής κατάστασης δυσθυμίας, που προκαλεί σφίξιμο στο στομάχι...

• Φαντάζομαι υπάρχουν αναφορές στην ακροστιχίδα PIGS και στις άλλες ταμπέλες που καλλιεργούν διαφορές μεταξύ νότιων και βόρειων Ευρωπαίων...

Τυπικά οι αχρείοι που κυβερνούν στον κόσμο παρουσιάζουν τα θύματα σαν ενόχους: οι Ινδιάνοι ήταν άγριοι, οι Παλαιστίνιοι είναι φίδια, οι μαύροι είναι χαζοί και λάγνοι - σε όλους τους αξίζουν τα χειρότερα. Τώρα ήρθε η σειρά μας και ξαφνικά μας αποκαλούν γουρούνια, ενώ μας κλέβουν ώς και τα πιάτα. Ωστόσο, από το πρίσμα του λαού, δεν υπάρχουν μεγαλύτερα γουρούνια από τους καπιταλιστές και τους φίλους τους. Κι αυτό ακριβώς αφηγούμαι με το βίντεο της τριλογίας μου. Υπάρχουν άνθρωποι παντού, και στον Νότο και στον Βορρά, που μοιάζουν πολύ, και δεν κάνουν άλλο από το να δουλεύουν για να πλουτίζουν οι τύραννοι. Δεν θα παίξω αυτό το παιχνίδι, ότι οι Γάλλοι είναι έτσι και οι Κροάτες αλλιώς· οι διαφορές δεν έχουν σημασία, είναι τερτίπια για να σου αποσπούν την προσοχή. Για μένα υπάρχει μόνο μία Ευρώπη, των απάτριδων ελίτ, τις οποίες εμείς υφιστάμεθα ενώ εκείνες μας κρατούν χωρισμένους σε χίλια πράγματα, όπως η φυλή, η θρησκεία, η ποδοσφαιρική ομάδα κ.λπ.

• Γιατί αφιερώνετε το πρότζεκτ «Athens stray dogs» στα σκυλιά των διαδηλώσεων, τον Λουκάνικο και τον Κανέλλο;

Δεν μπορείς να μιλήσεις ή να συνδιαλλαγείς με τα σκυλιά, δεν έχουν ιδεολογία και γι’ αυτό καθοδηγούνται από το ένστικτό τους. Στους πρόσφατους κοινωνικούς αγώνες στην Αθήνα, τα σκυλιά ήταν ξεκάθαρα όταν έπρεπε να επιλέξουν ανάμεσα στον κόσμο και τους ακραία βίαιους robocops, αυτούς που εγώ ονομάζω «δυνάμεις του χάους». Τα αθηναϊκά σκυλιά δεν αμφέβαλαν με ποιανού το μέρος θα είναι. Μου αρέσουν πολύ τα αθηναϊκά σκυλιά, και με αυτό το έργο τούς αποτίνω φόρο τιμής. Είναι ηρωικά και πέθαναν από τις συνέπειες των χημικών και του ξύλου. Εχουμε φτιάξει μπλουζάκια με το σύνθημα «Δεν έχω λεφτά» και τα μοιράζουμε στα αδέσποτα της πόλης με τη βοήθεια ανθρώπων που αγαπούν τα ζώα, τα φροντίζουν και τα προστατεύουν. Ξέρω ότι είναι προφανές κι άρα περιττό να πούμε ότι τα σκυλιά δεν έχουν λεφτά, ούτε τα χρειάζονται. Η συμβολική και η μεταφορική δύναμη των ζώων είναι τεράστια.

• Θα χαρακτηρίζατε την τέχνη σας πολιτική, μια παρέμβαση στα ζητήματα που απασχολούν τη σύγχρονη κοινωνία;

Δεν καταλαβαίνω τα περί παρέμβασης. Στην πραγματικότητα κάνω τέχνη που νομίζω ότι μπορεί να ενδιαφέρει τον θεατή. Πάντα αναλογίζομαι ποιο είναι το κοινό μου και προσπαθώ να κάνω έργα σκεπτόμενος ότι θα αξίζει τον κόπο να έρθει ο κόσμος να τα δει. Είμαι κι εγώ ένα κομμάτι του κοινού της τέχνης και με ενοχλεί όταν ένας καλλιτέχνης εκθέτει για να μου δείξει την εσωστρέφειά του. Εγώ δεν μιλώ για τον εαυτό μου, αλλά για το εμείς, τον κόσμο.

• Ποιες είναι συνήθως οι αντιδράσεις του κόσμου για τα έργα σας;

Εκτός από «όμορφα», μου έχουν πει τα πάντα. Αλλά είναι φυσικό και έχει σημασία ποιος τα λέει. Προφανώς, ένα περιοδικό που έχει στις κεντρικές του σελίδες αγγελίες για πόρνες και διαφημίσεις τραπεζών και αυτοκινήτων, που είναι εισηγμένο στο Χρηματιστήριο και στηρίζει τους πολέμους της αυτοκρατορίας, δεν θα εγκωμιάσει τη δουλειά μου. Είμαι περήφανος που δεν θα το κάνει. «Γαβγίζουν, αυτό σημαίνει ότι καλπάζουμε», όπως θα έλεγε ο Δον Κιχώτης στον Σάντσο Πάντσα. Πάντως, κάνω φίλους στα μέρη όπου ταξιδεύω, αλλά είναι λιγότερο θορυβώδεις από μένα.

Κλαμπ πειρατών η Ευρωπαϊκή Ενωση

• Είχατε ξανάρθει στην Ελλάδα το 2007 και πήρατε μέρος στην Μπιενάλε της Αθήνας. Ποιες διαφορές διακρίνετε στην πόλη και στην κοινωνία καθώς περάσαμε από την ανάπτυξη στην ύφεση;

Ευτυχώς, ποτέ δεν είδα στην Αθήνα μια κοινωνία δουλοπρεπή και υπάκουη. Οι Ελληνες είναι απείθαρχοι, όπως οι Μεξικανοί ή οι Βάσκοι, κι αυτό δεν έχει αλλάξει. Είναι μια πόλη γεμάτη αναρχικούς και οι αναρχικοί, αν κάτι έχουν, είναι το δίκαιο. Οταν ήρθα για πρώτη φορά Ελλάδα, ήταν στο απόγειο της εποχής που οι ηγέτες έκλεβαν ασύστολα το μέλλον. Ενα σχέδιό μου που ποτέ δεν υλοποιήθηκε ήταν πολύ προφητικό: ήθελα να τοποθετήσω ψηλά σε ένα κτίριο ένα πανό που να γράφει «Οχι στο μέλλον». Φοβάμαι ότι φτάσαμε πια σε αυτό το μέλλον που τότε αρνιόμαστε και τώρα πρέπει να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας.

• Βεβαίως, τώρα έχουμε άλλη κυβέρνηση, για πρώτη φορά Αριστερά. Πιστεύετε ότι μπορεί να φτιάξει ένα καλύτερο μέλλον;

Φαίνεται πως πρόκειται για μια ομάδα πατριωτών και αυτό είναι καλό, μπορεί να βοηθήσει. Αλλά η μόνη λύση στα προβλήματα του κόσμου είναι η αυτοοργάνωση, η αυτοδιαχείριση των δημόσιων υποθέσεων, να πάρει την εξουσία ο λαός χωρίς να κοιτά ούτε να ακολουθεί άλλον ηγέτη. Να μην αναθέσει τίποτα σε κανέναν. Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι ένα κλαμπ πειρατών και πρέπει να βγούμε από εκεί τρέχοντας το συντομότερο δυνατόν.

INFO:

Διάρκεια έκθεσης μέχρι 27 Ιουνίου. Επιμέλεια: δρ Σωζήτα Γκουντούνα. Aίθουσα Τέχνης Καππάτος, Αθηνάς 12, 2ος όροφος, Μοναστηράκι. Τρίτη-Παρασκευή 12.00-20.00 & Σάββατο 12.00-16.00.