Προτάσεις της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισµού για το Τατόϊ

Η έκθεση σε δηµόσια διαβούλευση της µελέτης του ΟΡΣΑ για το Τατόι – µελέτη που εκπονήθηκε ουσιαστικά το 2012  – βρίσκει την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ σύµφωνη στο µεγαλύτερο µέρος της, αλλά αντίθετη σε κύρια 2 σηµεία, που θα επιφέρουν τεράστια αλλοίωση στην ιστορική ταυτότητα του Κτήµατος και θα δυσχεράνουν εξαιρετικά τη συνολική διαχείριση, αποτελεσµατική λειτουργία και βιωσιµότητά του. 

Τα 2 σηµεία αντίθεσης έχουν τη βάση τους στα Προεδρικά ∆ιατάγµατα 2007 και 2008 (19.7/24.7. 2007 (∆΄336) και 40707/2008/4.12.2008, αλλαγή των οποίων ζητά η ΕΛΛΕΤ), αλλά και εν µέρει σε επιλογές των νέων µελετητών.  

Συγκεκριµένα: 

1/ η κατάργηση των ιστορικών ορίων του Κτήµατος και απόσχιση 20.000 στρεµµάτων, µε αυτονόητη συνέπεια την καταστρατήγηση της παράδοσης και την κατάργηση της οικονοµικής αυτοτέλειάς του.   

2/ ο χωρισµός σε Ζώνες, που υπάγονται σε διαφορετικούς φορείς και που ουσιαστικά συνεπάγονται την µείωση της οικονοµικής αποδοτικότητας του Κτήµατος και την αποσπασµατική, αναποτελεσµατική λειτουργία του. Επιπλέον, στις ζώνες αυτές υπάρχουν κτήρια στα οποία προσδίδονται χρήσεις που δεν συνάδουν µε τον χαρακτήρα τους. 

  

Πέραν των µεγάλων αυτών προβληµάτων, στόχος είναι να επιτευχθεί στο κτήµα η ατµόσφαιρα και η αναβίωση των λειτουργιών µιας αγροικίας του 1900 και οι νέες χρήσεις των κτηρίων να ενσωµατώνονται στο περιβάλλον. Συνεπώς, είναι σκόπιµο τα κτήρια των στρατώνων – κοντά στο δηµόσιο δρόµο – να χρησιµοποιηθούν για τη λειτουργία εστιατορίου, όπως έχει ήδη προταθεί. Είναι επίσης σαφές ότι η δηµιουργία ενός ακόµα συνεδριακού κέντρου στην Αττική δεν βρίσκει στο Τατόι και το κτήριο του Βουστασίου τον ιδανικό χώρο. Αντίθετα, το κτήριο του Βουστασίου αποτελεί την µόνη επιλογή για τη δηµιουργία του Μουσείου Οχηµάτων του Κτήµατος. Σηµειώνουµε ότι πρόσφατα τα αυτοκίνητα κηρύχθηκαν µνηµεία µε απόφαση του ΚΣΝΜ του Υπουργείου Πολιτισµού, Παιδείας & Θρησκευµάτων.

     

Η δράση της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος και Πολιτισµού ξεκινά ήδη από το 1998 - πάντα µε πρωτεργάτη τον διακεκριµένο ιστορικό και συγγραφέα Κώστα Μ. Σταµατόπουλο, Πρόεδρο της ΕΛΛΕΤ από το 2014 - µε την αποτύπωση όλων των κτηρίων του Κτήµατος, πλην των Ανακτόρων, και είχε ως αποτέλεσµα:

-               την κήρυξη του συνόλου του Τατοΐου (περίπου 40 κτηρίων και περιβάλλοντος χώρου περίπου 16000 στρεµµάτων) ως διατηρητέο,

-               σειρά προτάσεων προς τους αρµόδιους φορείς για τη σωστή χρήση των κτηρίων του κτήµατος µε πιο πρόσφατη την πρώτη τεκµηριωµένη µελέτη ευρωπαϊκών προδιαγραφών για την αποκατάσταση και αξιοποίηση του συνόλου του κτήµατος Τατοΐου από την EUROPA NOSTRA και την ΕΛΛΕΤ. Η µελέτη – µε βασική αρχή τη διασφάλιση του δηµόσιου χαρακτήρα του Κτήµατος – έχει υποβληθεί από τον Μάρτιο 2014 στα αρµόδια κρατικά όργανα. Περιλαµβάνει συγκεκριµένες προτάσεις χρήσης των κτηρίων καθώς και µοντέλο οικονοµικής διαχείρισης αποδεικνύοντας την βιωσιµότητα του κτήµατος µέσα από τη δυνατότητα άντλησης πόρων από το εξωτερικό.  

ΟΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΕΤ, ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ. 

Η έκθεση σε δηµόσια διαβούλευση της µελέτης του ΟΡΣΑ είναι δηλωτική της επιθυµίας του ΥΠΕΚΑ να προωθήσει επί τέλους µία βιώσιµη λύση για το πολύπαθο Τατόι. Η µελέτη είναι θετική σε πλείστα σηµεία της, πάνω στα οποία εποµένως δεν έχει νόηµα να αναφερθούµε. Παρατηρούµε ωστόσο µία υπερβολή στην απόδοση χρήσεων πάσης φύσεως εστίασης (εστιατόρια, ταβέρνες, καφενεία κτλ) που οπωσδήποτε αλλοιώνουν την φυσιογνωµία του Κτήµατος, ενώ ταυτόχρονα προσελκύουν στο κέντρο του υπερβολικά µεγάλο αριθµό επισκεπτών/χρηστών εν σχέσει προς το µέγεθος των κτιρίων/κελύφων και το περιορισµένο της κλίµακας. ∆εν είµαστε επί πλέον της γνώµης ότι η παρουσία συνεδριακού κέντρου – και µάλιστα στο κτίριο του νέου βουστασίου, που είναι το µόνο κατάλληλο να στεγάσει µουσείο οχηµάτων (αµαξών και αυτοκινήτων) – συνάδει µε την τελική εικόνα που θα θέλαµε να αποκτήσει ο πυρήνας του Κτήµατος.

Υπάρχουν πρωτίστως δύο καίρια σηµεία στα οποία αντιτιθέµεθα κατηγορηµατικώς. Η διαφωνία µας κατά µεγάλο µέρος προέρχεται από το γεγονός ότι η µελέτη του ΟΡΣΑ αναγκαστικώς εδράζεται πάνω στα εξαιρετικά πρόχειρα Π.∆

19.7/24.7. 2007 (∆΄336) και 40707/2008/4.12.2008 που αφορούν το Τατόι. Είναι σαφές ότι τα εν λόγω Π∆, ως προς τα σηµεία της διαφωνίας µας, είτε ώθησαν τους µελετητές προς λάθος κατεύθυνση είτε τους επέβαλαν επιζήµιους για το Κτήµα περιορισµούς.

Οι αντιρρήσεις µας αφορούν στα κάτωθι σηµεία:

Α.     Την κατάργηση των ιστορικών ορίων του κτήµατος - µε την απόσπαση περίπου 20.000 στρεµµάτων από αυτό - και κατά συνέπεια της ποικιλότροπης αυτοτέλειάς του, και

Β.      Την κατάτµηση του υπολειπόµενου κτήµατος σε ζώνες (Α1, ∆1, ∆2,∆3, Β4), καθεστώς που έχει ως αποτέλεσµα αφ’ ενός την πολυαρχία µε ό,τι αυτό συνεπάγεται και αφ’ ετέρου την µείωση της αποδοτικότητας σε οικονοµικό επίπεδο, καθότι περιοχές απολύτως απαραίτητες για την οικονοµική εύρυθµη και αποτελεσµατική λειτουργία του Κτήµατος, βρίσκονται να υπάγονται σε διαφορετικό φορέα απ’ ό,τι το κεντρικό τµήµα του, που µόνον αυτό, σύµφωνα µε τα εν λόγω Π∆, καλείται πλέον Τατόι.

Ως προς το ζήτηµα των ζωνών εστιάζοµε τις παρατηρήσεις µας στα εξής:

Στις ζώνες ∆2 και ∆3 που συγκροτούν τον ιστορικό πυρήνα του Κτήµατος, οι χρήσεις γης που προβλέπονται από το Π∆ δεν ταιριάζουν µε την φύση και την ιστορία ορισµένων κτιρίων που ανήκουν σε αυτές. Έτσι λοιπόν βάσει του εν λόγω Π∆ καθίσταται αδύνατη η αναβίωση στην ζώνη ∆3 του ξενοδοχείου «Τατόιον» (1885-1935), ενώ αντιθέτως στην ζώνη ∆2, στην οποία προβλέπεται η ύπαρξη µονάδας ήπιας φιλοξενίας, δεν υπάρχει κατάλληλο κτίριο για µία τέτοια χρήση. Έτσι εξηγείται η εκ µέρους των µελετητών του ΟΡΣΑ επιλογή των στρατώνων για την στέγαση ξενοδοχείου, προβλέποντας επίσης επέκταση του υπάρχοντος κτιρίου, κάτι το οποίο απαγορεύεται από το εν λόγω Π∆. Πέραν αυτού η άποψή µας είναι ότι είναι προτιµότερο να µεταφέρει κανείς την κίνηση του εστιατορίου σε περιοχή περιφερειακή του πυρήνα και σε κτίριο που βρίσκεται πάνω στην άσφαλτο, δίπλα σε χώρο σταθµεύσεως και κοντά στην συµβολή µε την αλέα προς την Κιθάρα, παρά να µεταφέρει τον θόρυβο και την αναπόφευκτη ακαταστασία του στην καρδιά του Κτήµατος – όπου λόγω ατµόσφαιρας ο θόρυβος θα πρέπει να είναι περιορισµένος – δηµιουργώντας εκεί µια ευρεία ζώνη εστίασης. 

Όσο για την ζώνη Β4, αυτή αποσπάται από την δικαιοδοσία του Φορέως Τατοΐου υπαγόµενη στον ∆ρυµό Πάρνηθας. Ο ιστορικός πυρήνας και η οικονοµικά άµεσα συσχετισµένη µε αυτόν ζώνη Β4 (στην οποία βρίσκονται όλες περίπου οι αξιοποιήσιµες γεωργικές εκτάσεις του Κτήµατος) ανήκουν εποµένως σε δύο διαφορετικούς φορείς ευθύνης. 

Το ίδιο παρατηρούµε και µε την δασική ζώνη Α1, η οποία αποκολλώµενη από το υπόλοιπο Κτήµα, διαχέεται στην ζώνη ευθύνης του ∆ρυµού Πάρνηθας. Tο δάσος και η λελογισµένη εκµετάλλευσή του ανέκαθεν υπήρξε µία από τις µεγαλύτερες πηγές εσόδων του Κτήµατος, χάρη στην οποία µάλιστα εξασφάλιζε οικονοµική αυτάρκεια.

Βάσει των ανωτέρω παρατηρήσεων προτείνοµε τα εξής:

1.            Την οριστική θεσµοθέτηση των ιστορικών ορίων του Κτήµατος, εντός των οποίων αποκλειστικώς υπεύθυνος θα είναι ο φορέας διαχείρισης Τατοΐου, όπως και αν αυτός ορισθεί. Συνέπεια τούτου είναι να ενταχθούν στο Κτήµα και να υπαχθούν στην δικαιοδοσία του φορέα διαχείρισής του οι ζώνες ∆2, ∆3, Β4, ∆1 και Α1. Από τις ζώνες αυτές η Α1 αποκόπτεται µεν διοικητικά από τον ∆ρυµό Πάρνηθας, αλλά είναι σαφές ότι η διαχείρισή της θα γίνεται σε στενή συνεργασία µαζί του σε πλείστα ζητήµατα.

2.            Ως προς τον ιστορικό πυρήνα του Κτήµατος (ζώνες ∆2 και ∆3) προτείνοµε την τροποποίηση των χρήσεων γης µε την εκχώρηση στην ζώνη ∆3 της δυνατότητας συστάσεως µονάδας ήπιας φιλοξενίας, δυνατότητα η οποία αφαιρείται από την ζώνη ∆2.  Στην περίπτωση αυτή το νέο ξενοδοχείο Τατόιον θα µπορούσε να περιλάβει όλα τα κτίρια από το διευθυντήριο έως το κτίριο των αξιωµατικών της Α. Φρουράς και φυσικά το παλαιό ξενοδοχείο.

3.            Εις ό,τι αφορά την ζώνη Β4 ορθώς η µελέτη προβλέπει την χρήση του χώρου των στρατιωτικών εγκαταστάσεων στις νότιες παρυφές του Κτήµατος ως περιοχή υποστηρικτική του κεντρικού πυρήνα µε την ύπαρξη σε αυτές αποθηκών και εργαστηρίων, κυρίως όµως µονάδων παραγωγής κτηνοτροφικών και γαλακτοκοµικών προϊόντων.

Με την παραδοχή ότι οι αρµόδιες Υπηρεσίες συµφωνούν µε την ένταξη της ζώνης Β4 στην δικαιοδοσία του φορέως

Τατοΐου, µε την τροποποίηση των χρήσεων γης της ζώνης ∆1 που προτείνονται από τους µελετητές του ΟΡΣΑ, και µε την µεταφορά της µονάδας ήπιας φιλοξενίας από την ∆2 στην ζώνη ∆3 , θα θέλαµε να επισηµάνουµε ένα ακόµα σηµείο κοµβικής σηµασίας: εκείνο της διοικήσεως του Κτήµατος, της οργάνωσης δηλαδή και της στελέχωσης του Φορέα ∆ιαχείρισης. 

Ο στόχος θα πρέπει να είναι η συγκρότηση ενός σώµατος που να εξασφαλίζει αφ’ ενός την αποτελεσµατικότητα στην διαχείριση και αφ’ ετέρου την δυνατότητα της προσέλκυσης επενδυτικού ενδιαφέροντος εκ µέρους οργανισµών και ιδιωτών κυρίως από το εξωτερικό, ώστε να επιβαρύνεται κατά το δυνατό λιγότερο το ελληνικό ∆ηµόσιο. Στο διοικητικό αυτό σχήµα θα πρέπει εποµένως να µετέχουν, πλην των εκπροσώπων του ∆ηµοσίου- ιδιοκτήτη του χώρου, εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών µε µακρά και έντονη δράση υπέρ του Τατοΐου, εκπρόσωποι µεγάλων ευρωπαϊκών οργανώσεων µε εµπειρία στην οργάνωση παροµοίων κτηµάτων, και επί πλέον, υπό κάποια µορφή, εκπρόσωποι των µεγάλων επενδυτών. Είναι δε σαφές πως το ανωτέρω διοικητικό σχήµα πρέπει να διαθέτει σχετική αυτοτέλεια και ευχέρεια κινήσεων, υπό τον στενό όµως και διαρκή οικονοµικό έλεγχο της Πολιτείας.

Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε µε τα γραφεία της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ  Περιβάλλοντος & Πολιτισµού: 

κα Κ. Στεµπίλη -  Τηλ: 210 - 32 25 245 & 210 - 32 26 693.

www.ellet.gr