Απονομή του Βραβείου Europa Nostra για την αποκατάσταση του ναού της Αγίας Κυριακής

Τοπική απονομή του Grand Prix / Βραβείου Europa Nostra

για την αποκατάσταση του σημαντικότατου ναού της Αγίας Κυριακής στην Απείρανθο

Μια γιορτή αριστείας στην Νάξο

Μια πανευρωπαϊκή τιμή για την Ελλάδα

Ελληνο-Ελβετική συνεργασία για την πολιτιστική μας κληρονομιά

Σάββατο 6 Οκτωβρίου 2018

Νάξος

Μια «γιορτή αριστείας» όπως εύστοχα ανέφερε η Πρόεδρος της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Λ. Καρρά, αποτέλεσε η τοπική απονομή του Grand Prix, κορυφαίας διάκρισης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την πολιτιστική κληρονομιά / Βραβείου Europa Nostra για το έργο Συντήρησης και Αποκατάστασης του Ι.Ν. Αγίας Κυριακής στην Απείρανθο της Νάξου, το Σάββατο 6/10.  

Παρόντες –αναγνωρίζοντας την υψηλή ποιότητα του έργου αλλά και την αξία της πανευρωπαϊκής βράβευσης– όλοι όσοι στήριξαν και υλοποίησαν το έργο και πίστεψαν στη δυναμική του: η Γ.Γ. του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, η Πρόεδρος και μέλη του ΔΣ της ΕΛΛΕΤ, ο Πρόεδρος του Συλλόγου Association Hagia Kyriaki, ο Έφορος Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, οι μελετητές του έργου, χορηγοί από την Ελλάδα και το εξωτερικό,  εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης και πλήθος κόσμου.  

Η Γ.Γ. του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού Μ. Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη αναφέρθηκε στην ιδιαίτερη σημασία του μνημείου, ενώ τόνισε τον βασικό ρόλο της τοπικής κοινωνίας στην προστασία και φροντίδα του.   

Η Λ. Καρρά, Πρόεδρος της ΕΛΛΕΤ, θύμισε την συγκινητική ατμόσφαιρα της αναγγελίας του Βραβείου στην μεγάλη αίθουσα των Κογκρέσων στο Βερολίνο, παρουσία του Προέδρου της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, όταν «43 χώρες αναγνώρισαν στο ταπεινό αυτό εκκλησάκι αξία Πανευρωπαϊκή, και για την ποιότητα των σπάνιων τοιχογραφιών και για την ποιότητα της εργασίας των συντηρητών». Το Grand Prix είναι «…μια απόδειξη του τί μπορούν οι Έλληνες να κάνουν όταν συνεργάζονται: για την Αγ. Κυριακή συνεργάσθηκαν Ελλαδίτες με φιλέλληνες και Έλληνες της διασποράς, ο ιδιωτικός τομέας με τον Δημόσιο, το Υπουργείο Πολιτισμού με τον άξιο Έφορο κ. Δ. Αθανασούλη και ταλαντούχοι αναστηλωτές…» συνέχισε η κα Καρρά.

Από την πλευρά των χορηγών, οι Θανάσης και Μαρίνα Μαρτίνου εξέφρασαν την χαρά τους που συνέβαλαν στην διάσωση αυτής της σπάνιας εκκλησίας και εξήραν την άριστη συνεργασία των ιδιωτικών και δημόσιων φορέων που υλοποίησαν το έργο και τόνισαν ότι η απονομή του Βραβείου στο μοναδικό αυτό έργο αποτελεί ιδιαίτερη τιμή για την Ελλάδα. O Πρόεδρος Αλέξανδρος Αντίπας και ο Ελβετός Αντιπρόεδρος του Συλλόγου Association Hagia Kyriaki, André-Louis Rey χαιρέτισαν το υψηλό επίπεδο της αποκατάστασης, και την ολοκλήρωση της προσπάθειας που ξεκίνησε πριν από 25 χρόνια από τα Ελβετικά Σωματεία Φιλελλήνων Jean-Gabriel Eynard της Γενεύης και Amitiés gréco-suisses της Λωζάννης … Σε μήνυμα της η εκπρόσωπος του Ιδρύματος Α.Γ. Λεβέντη Μ. Χατζάκη τόνισε τον σημαντικό ρόλο της τοπικής κοινωνίας – θεματοφύλακα της πολιτιστικής κληρονομιάς που «αναγνωρίζει ως δικό της το μνημείο αυτό και μαζί και η ευθύνη της προστασίας του για τις επόμενες γενιές». Τα αποκαλυπτήρια της τιμητικής πλάκας έκανε η Α. Μαμαλίγκα-Προκοπίου, εκπρόσωπος της ΕΛΛΕΤ στην Europa Nostra.

«…να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην προστασία του τοπίου και της διαδρομής, να υπάρξει μια πρόνοια για να μη δούμε κάποιες δομήσεις που θα χαλάσουν αυτή την εικόνα…» ζήτησαν ο μελετητές του έργου αρχιτέκτονες Γ. Κίζης και Κ. Ασλανίδης, θίγοντας το ουσιαστικό θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος χώρου ως βασικού παράγοντα ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς, και τονίζοντας την σημασία του ευρύτερου πολιτιστικού τοπίου της περιοχής.    

Η τελετή απονομής έκλεισε με παραδοσιακό κέρασμα από τα εξαιρετικά προϊόντα της Νάξου που πρόσφεραν τοπικοί σύλλογοι σε κοντινό μητάτο της περιοχής, ένδειξη ευγνωμοσύνης και βαθιάς χαράς, από την τοπική κοινότητα που αγκάλιασε το έργο.

Το βράδυ της ίδιας ημέρας ακολούθησε γιορτή στη Σχολή Ουρσουλινών στο κάστρο της Χώρας με σύντομες παρουσιάσεις σε σχέση με την πολιτιστική κληρονομιά της Νάξου, με τη συμμετοχή του Δήμου καθώς και τοπικών μουσικών και χορευτικών Συλλόγων. 

Λίγα λόγια για τον ναό της Αγίας Κυριακής Απειράνθου και το έργο της αποκατάστασής του

Η Αγία Κυριακή αποτελεί μία σπάνια περίπτωση βυζαντινού ναού με διατηρούμενο ανεικονικό διάκοσμο. Το μνημείο αποτελεί πολύτιμη μαρτυρία της Εικονομαχίας, της θεολογικής και πολιτικής διαμάχης σχετικά με την λατρεία των εικόνων, που συντάραξε την Βυζαντινή Αυτοκρατορία κατά τον 8ο και 9ο αι.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ανεικονικός του διάκοσμος, ο οποίος περιλαμβάνει σταυρούς, γεωμετρικά και φυτικά θέματα, καθώς και μοναδικές παραστάσεις πτηνών. Διασώζεται, επίσης, μία μεταγενέστερη εικονιστική φάση τοιχογραφιών του 13ου αι., Στην ίδια εποχή χρονολογείται και το κτιστό τέμπλο.

Η προσπάθεια για την διάσωση του μοναδικού αυτού μνημείου ξεκίνησε το 1993 από τους συλλόγους J.-G. Eynard της Γενεύης και Amitiés gréco-suisses της Λωζάννης με την χρηματοδότηση της μελέτης αποκατάστασης του μνημείου. Η πρωτοβουλία συνεχίζεται από το 2005 από τον Ελβετικό Σύλλογο Association Hagia Kyriaki, Naxos, σε στενή συνεργασία από το 2010 με το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ  Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, το οποίο συνέβαλε καθοριστικά στην προσέλκυση χορηγιών. Οι πολυετείς προσπάθειες των δύο σωματείων ευδοκίμησαν και με μέριμνα τους πραγματοποιήθηκαν κατά την περίοδο 2013-2014 εργασίες στερέωσης και στεγάνωσης του μνημείου υπό την εποπτεία της 2ας Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.

Κατά την περίοδο 2015-2016 η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων συντήρησε τον μοναδικό ζωγραφικό διάκοσμο του ναού, με πιστώσεις του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την οικονομική υποστήριξη των δύο παραπάνω σωματείων.

Το έργο αποκατάστασης του ναού κατέστη εφικτό αρχικά με χρηματοδότηση από τους συλλόγους J.-G. Eynard, Amitiés gréco-suisses και το Ίδρυμα Ι. Φ. Κωστοπούλου, και στη συνέχεια  με την γενναιόδωρη χρηματοδότηση του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη, της Μαρίνας και του Θανάση Μαρτίνου, καθώς και την πολύτιμη συνεισφορά του συλλόγου Association Hagia Kyriaki, Naxos.

Η αποκατάσταση της Αγίας Κυριακής ήταν απόλυτα επιτυχημένη καθώς διασώθηκε το οικοδόμημα και ο μοναδικός διάκοσμός του, ενώ ταυτοχρόνως προστατεύθηκε με σχολαστικότητα η αυθεντικότητα του μνημείου, με την αποφυγή προσθήκης στοιχείων που θα απέκρυπταν το πέρασμα του χρόνου και την ιστορία του.

Οι κριτές της Europa Nostra δήλωσαν: «Το έργο αποκατάστασης του οικοδομήματος και του διακόσμου του, που συνδέονται άμεσα με μία σημαντική περίοδο της ευρωπαϊκής σκέψης, έγιναν με σεβασμό κι ευαισθησία. Τα εξαιρετικά αποτελέσματα επετεύχθησαν χάρη σε μία διεθνή και διεπιστημονική συνεργασία, καθώς και στην συνέργεια ιδιωτικών και δημοσίων φορέων».

Επίσης επεσήμαναν: «Έχει επιδειχθεί εξαιρετική προσοχή στη διατήρηση του μνημείου με σεβασμό, εντός ενός μοναδικού περιβάλλοντος και φυσικού τοπίου σε μία απομακρυσμένη περιοχή. Με ιδιαίτερη φροντίδα αποκαταστάθηκε ένα μνημείο που ανήκει, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε μία συχνά παραμελημένη κατηγορία πολιτιστικής κληρονομιάς». Το έργο αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για παρόμοια μνημεία της Νάξου, όπου δεκάδες ερειπωμένες εκκλησίες αναμένουν τη λήψη άμεσων μέτρων για την προστασία τους.

Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με τα γραφεία της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ  Περιβάλλοντος & Πολιτισμού: κα Κ. Στεμπίλη -  Τηλ: 210 - 32 25 245 & 210 - 32 26 693.

E-mail: sepi@ellinikietairia.gr

www.ellet.gr