Ο ΧΡΟΝΟΣ ΕΙΝΑΙ ΠΡΩΤΗ ΑΝΑΓΚΗ

 

Του Γιάννη Σχίζα

ΠΟΝΤΙΚΙ 29.12.2021
 

 

 μηδὲ ἃ νεωτέρῳ καὶ μᾶλλον ἐρρωμένῳ ὄντι ἔδοτε, πρεσβύτερον καὶ ἀσθενέστερον γιγνόμενον ἀφέλησθε

(Και μη μου στερήσετε τώρα που γίνομαι πρεσβύτερος και ασθενέστερος αυτά που μου δώσατε όταν ήμουν νεώτερος και δυνατότερος)

 

Λυσίου,  ο υπέρ αδυνάτου λόγος

Τώρα που μπαίνουμε  σε καινούριο χρόνο, με όλες τις σκοτούρες να μας γυροφέρνουν , καιρός να σκεφθούμε για την ηλικία που έχει τις μεγαλύτερες σκοτούρες . Καιρός  να σκεφθούμε για την τρίτη ηλικία  γιατί είναι παρατηρημένο πως  τα προβλήματά της απλώς ξεχνιούνται και περνάνε στο περιθώριο της ζωής, σε πείσμα του χρόνου που αμείλικτα κυλάει…Κατά τα άλλα, σε πείσμα ενός τύπου  κοινής γνώμης  που βλέπει ανθρωποφάγα τις ζωές των υπερηλίκων  , που βλέπει τις συντάξεις ως υστέρηση από τις μεγάλες πτήσεις στον ουρανό της δικής τους  ευτυχίας,  αξίζει να θυμίσουμε ότι : Οι συντάξεις δεν είναι παροχή, δεν είναι ένα δώσιμο χάριν φιλανθρωπίας, αλλά επιστροφή χρέους  !    Επιστροφή χρέους που δημιουργήθηκε επί δεκαετίες με κρατήσεις επί των μισθών, που το λαμβάνουμε εμείς οι συνταξιούχοι , ελάχιστα ή καθόλου ανατοκισμένο .

Όμως δεν είναι μόνο αυτό οι συντάξεις. Για πολλούς από εμάς ο ελεύθερος χρόνος της συνταξιοδοτικής ηλικίας «γεμίζει» με την ενίσχυση που κάνουμε στις διγονεϊκές και μονογονεϊκές οικογένειες, κρατώντας τα παιδιά των παιδιών μας, φροντίζοντας την μόρφωσή τους,  φτιάχνοντας φαγητό κλπ. Άλλοι πάλι από μας τροφοδοτούν  άνεργα ή υπό εκπαίδευση νεαρά άτομα του οικογενειακού περιβάλλοντος, και γι αυτό το λόγο η σύνταξη  αποτελεί στην ουσία ένα άδηλο επίδομα ανεργίας.

 

Οι Ζαν Φοσέ και Λεό Λορενζί , δυο συνδικαλιστές της Αριστεράς με εξέχουσα θέση στα ζητήματα των εργαζομένων,  επιγράφουν το 4^ο κεφάλαιο του βιβλίου των για τον «Ελεύθερο χρόνο : καιρός για αλλιώτικες διακοπές» : «Ο χρόνος είναι πρώτη ανάγκη του ανθρώπου»…

Και  εμείς οι συνταξιούχοι χρειαζόμαστε το χρόνο περισσότερο από άλλες κατηγορίες ανθρώπων, αλλά πριν αυτός κατρακυλήσει σε μια απέραντη πλήξη  χρειαζόμαστε ένα περιεχόμενο γι αυτόν. Χρειαζόμαστε ένα περιεχόμενο που δεν θα είναι απλά καταναλωτικό -  τάβλι,  χασμουρητό, αγορές, προβληματισμός για ασήμαντα ζητήματα -    αλλά ταυτόχρονα θα είναι και  παραγωγικό. Που θα συνενώνει αυτές τις κύριες λειτουργίες της ζωής σε μία, που θα τις μετατρέπει σε «παραγανάλωση», θα λέγαμε με όρους του Άλβιν Τόφλερ.

 

Μάλιστα,  έτσι κάπως  πρέπει να περνάει ο ελεύθερος χρόνος μας, αυτός που κάθε καθώς πρέπει μαρξιστής αποκαλεί κοινωνικό πλούτο.

Ας μη φοβόμαστε λοιπόν μια κοινωνία συνταξιούχων, αρκεί να θυμόμαστε πως υπάρχει ο περισσευούμενος ελεύθερος χρόνος, ο χρόνος που είναι πλούτος,  που μπορεί να γίνει κάτι το εποικοδομητικό. Εδώ χρειάζεται πραγματικά ένα «Υπουργείο Ελεύθερου Χρόνου»  - κατά πως έλεγε ο Γκιάνι Τότι στο  έργο του  «Ο ελεύθερος χρόνος» – για να  κινητοποιήσει  μέσω προγραμμάτων και δεν ξέρω ποιών άλλων διεγέρσεων  το  κολοσσιαίο  ενεργειακό μέγεθος που εγκλείεται  στις ζωές των συνταξιούχων αλλά και κάθε άλλης κατηγορίας ανθρώπων που βιώνουν την κατάσταση της α-εργίας, όπως είναι οι  σπουδαστές  εκτός της συνηθισμένης τους σπουδής, όπως είναι οι  ερασιτέχνες  κάθε κατηγορίας. 

Φυσικά μπορούμε να θεωρήσουμε και τον εθελοντισμό σαν μια δραστηριότητα που  είναι δυνατόν  να έχει ανάλογη συμβολή και να μετουσιώσει τον ελεύθερο χρόνο  σε ένα χρόνο μη εμπορευματοποιημένο  αλλά με απόδοση και νόημα,   χωρίς τα συνηθισμένα αφασιακά χαρακτηριστικά  του συστήματος. Μπορούμε να βρούμε πολλά αντίδοτα σ’ αυτό το «γήρασμα του σώματος και της μορφής μας», μπορούμε να γίνουμε οι προστάτες  της τέταρτης ηλικίας που είναι η κατ’ εξοχήν ηλικία της αποχώρησης από  τη ζωή. Μπορούμε  ακόμη να προτείνουμε μια κοινωνία  όπου η σύνταξη δεν θα είναι υποχρεωτική από τη πλευρά του εργαζομένου, όπου η επιλογή ανάμεσα στον χρόνο εργασίας και στο χρόνο συνταξιοδότησης θα είναι ελεύθερη, με βάση τις πραγματικές μας ικανότητες…..