Ημέρες ορειβασίας

Ημέρες ορειβασίας

Σάββατο 8 Φεβρουαρίου 2020

Αντίο «Σπάρτακε»

    Νίκος Κοκκάλης

Πιστεύω ότι πολλή από την διχόνοια που υπάρχει σε αυτόν τον κόσμο, δημιουργήθηκε από την θρησκεία, ακόμα και τον καιρό του Σπαρτακου που ο κόσμος πίστευε σε πολλούς Θεούς. Ποιός είναι ο σκοπός της θρησκείας; Στα ενενηνταπέντε χρόνια της ύπαρξης μου σε αυτόν τον πλανήτη, έφτασα στο συμπέρασμα ότι η θρησκεία πρέπει να βασίζεται σε ένα πράγμα και μόνο: Την βοήθεια προς τον συνάνθρωπο. Αν όλοι μας ακολουθούσαμε αυτήν την θρησκεία -την βοήθεια προς τον συνάνθρωπο- οι στρατοί θα εξαφανίζονταν εν μία νυκτί.
Κερκ Ντάγκλας


Από εχτές, Τετάρτη 5 Φλεβάρη 2020, ο κόσμος του κινηματογράφου είναι πολύ μα πολύ πιο φτωχός. Ο Κερκ Ντάγκλας, ένας από τους πιο εμβληματικούς ηθοποιούς της «Χρυσής Εποχής» του αμερικάνικου κινηματογράφου δεν ζει πια. Πέθανε, πλήρης ημερών, στα 103 του χρόνια.


Από φτωχόπαιδο σταρ του σινεμά

Ο Κερκ Ντάγκλας γεννήθηκε στις 9 Δεκέμβρη του 1916 στο Άμστερνταμ της Νέας Υόρκης. Γιος ενός πάμφτωχου Εβραίου παλιατζή, και έχοντας άλλα έξι αδέρφια, ο Ντάγκλας μπήκε από πολύ μικρός στην βιοπάλη. Μέχρι να αρχίσει να πληρώνεται ως ηθοποιός, έκανε συνέχεια δουλειές του ποδαριού για να στηρίξει την οικογένεια του και τις σπουδές του, κατ’ αρχήν στο Πανεπιστήμιο St Lawrence και μετά στην Αμερικάνικη Ακαδημία Θέατρου, στην Νέα Υόρκη (όπου είχε γίνει δεκτός με Υποτροφία). Ο ίδιος υπολόγιζε ότι μέχρι το 1942, που βρήκε για πρώτη φορά σταθερή δουλειά ως ηθοποιός, είχε αλλάξει 40 δουλειές!
Το 1942  μετά από μια σύντομη θητεία στο ναυτικό, έπιασε για πρώτη φορά δουλειά ως ηθοποιός στο ραδιόφωνο και στο θέατρο. Και ενώ ήθελε να γίνει θεατρικός ηθοποιός, εν τέλει τον κέρδισε η μεγάλη οθόνη. Ως ηθοποιός θα αποκτήσει την φήμη του τελειομανή, εργατικού, πανέξυπνου ηθοποιού. Ενώ οι ηθοποιοί συνήθως μαθαίνουν μόνο τις ατάκες τους, αυτός μάθαινε απ’ έξω όχι μόνο τις ατάκες του, αλλά και τις ατάκες όλων των υπόλοιπων ηθοποιών, και όλες τις οδηγίες του σκηνοθέτη όσον αφορά το γύρισμα, και, ακόμα χειρότερα για τον σκηνοθέτη, είχε άποψη για όλα. Παρά το δύσκολο χαρακτήρα του, όμως, ο Ντάγκλας θα δουλέψει και θα εμφανιστεί σε πάνω από 90 ταινίες στην διάρκεια της καριέρας του. Θα αναλάβει ρόλους ανάλαφρους, όπως αυτός του Νεντ Λαντ στις «20,000 Λεύγες κάτω από την Θάλασσα», θα υποδυθεί σεσημασμένους πιστολέρο σαν τον Ντοκ Χόλιντευ στη «Μονομαχία στο ΟΚ Κοράλ», αλλά και θα παίξει επιτυχημένα πολύ σοβαρούς ρόλους, σε αριστουργήματα του Χόλυγουντ όπως οι «Εφτά Ημέρες τον Μάη», οι «Βίκινγκ», «In Harm’s Way». Το 1957 θα πρωταγωνιστήσει στο αντιπολεμικό δράμα «Σταυροί στο Μέτωπο», υπό τις οδηγίες ενός νέου και απίστευτα προικισμένου με ταλέντο σκηνοθέτη, που λεγόταν Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Θα γίνει τρεις φορές υποψήφιος για Όσκαρ πρώτου Ανδρικού Ρόλου (Ο πρωταθλητής, Η ωραία και το κτήνος, Η ζωή ενός ανθρώπου), αλλά η μεγαλύτερη, καλλιτεχνική και εμπορική του επιτυχία θα είναι ο Σπάρτακος, του 1960.

Σπάρτακος εναντίον Μακαρθισμού

Το να παίξει τον Σπάρτακο, για τον Ντάγκλας ήταν ένα όνειρο ζωής. Για να το επιτύχει, θα αγορασει τα πνευματικά δικαιώματα της ομόνυμης νουβέλας του Χάουαρντ Φαστ. Στην συνέχεια ανέθεσε το σενάριο της ταινίας στον ίδιο τον Φαστ, και ζήτησε από τον Κιούμπρικ να σκηνοθετήσει την ταινία. Όταν ο Φαστ δήλωσε αδυναμία στην δημιουργία του διασκευασμένου σεναρίου, ο Ντάγκλας στράφηκε προς τον μοναδικό άνθρωπο που θεωρούσε ικανό να ολοκληρώσει αυτή την δουλειά και να φέρει ικανοποιητικά αποτελέσατα, τον Ντάλτον Τράμπο. Υπήρχε όμως ένα μεγάλο πρόβλημα. Ο Τράμπο ήταν στην περίφημη μαύρη λίστα της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Υποθέσεων του Γερουσιαστή Μακάρθυ, και μάλιστα είχε φυλακιστεί γιατί είχε αρνηθεί να απαντήσει στις ερωτήσεις αυτής της Επιτροπης. Σε μια συνάντηση για να διευθετηθεί το ζήτημα έπεσαν οι εξής τρεις προτάσεις. Να εμφανιστεί κανονικά το όνομα του Τράμπο ως σεναριογράφου της ταινίας, ή να χρησιμοποιηθεί ψευδώνυμο όπως είχε γίνει σε δεκάδες ταινίες των οποίων το σενάριο είχε γράψει ο Τράμπο με ψευδώνυμο για να βιοποριστεί (ανάμεσα τους και η «Έξοδος» του Όττο Πρέμιγκερ), η να μην εμφανιστεί καθόλου το όνομα του. Οι δύο τελευταίες ιδέες δεν άρεσαν καθόλου στον Ντάγκλας, αφού τις θεώρησε άδικες για τον Τράμπο. Έτσι ο Τράμπο έγινε και «επισήμως» ο σεναριογράφος της ταινίας, προκαλώντας την μήνι του Μακάρθι και των υποστηρικτών του.

Η ταινία

Ο Σπάρτακος θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα διαμάντια του Σινεμά. Γυρίστηκε ανάμεσα στο 1959 και το 1960 και διηγείται την ιστορία του Σπάρτακου, ενός Θρακιώτη Μονομάχου που ηγείται της μεγαλύτερης εξέγερσης σκλάβων που έγινε ποτέ στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ξεχωρίζει η ερμηνεία του Κερκ Ντάγκλας στον ρόλο του Σπάρτακου, αλλά και του Πήτερ Ουστίνωφ στον ρόλο του Γάιου Κορνήλιου Μπατιάτου, ιδιοκτήτη του Σπάρτακου και πολλών άλλων σκλάβων και μονομάχων, από το κτήμα του οποίου ξεκίνησε η εξέγερση. Για αυτό τον ρόλο ο Ουστίνωφ θα πάρει το Όσκαρ του Β’ Ανδρικού Ρολου. Αλλά και το υπόλοιπο καστ δεν πάει πολύ πίσω ερμηνευτικά. Ο Λώρενς Ολιβιέ, η Τζήν Σίμονς, ο Τζων Λώτον και ένας νεαρός Τόνι Κέρτις θα παίξουν αξιομνημόνευτους ρόλους στην ταινία. Ο Σπάρτακος είναι και η ταινία που θα κάνει «όνομα» τον Κιούμπρικ. Τα φοβερά εξωτερικά και εσωτερικά πλάνα, και η μελετημένη, σχεδόν «μέχρι αηδίας», χρήση του φωτισμού, οι κινήσεις ακριβείας της κάμερας, αλλά και τα εξαιρετικά οπτικά και ηχητικά εφέ είναι το σημάδι που βάζει ο Κιούμπρικ στην ταινία. Ο ίδιος ο Κιούμπρικ, θα συνειδητοποιήσει ότι αφού χωρίς πλήρεις δημιουργικές ελευθερίες μπορεί να κάνει τόσα πολλά, έτσι και αρχίσει να κινηματογραφεί όπως θέλει ο ίδιος μπορεί να καταφέρει τα πάντα. Ο Σπάρτακος είναι ένα τρίωρο έπος, που υμνεί τον αγώνα για την δικαιοσύνη και την ελευθερία. Εκτός από πολύ όμορφη ταινία, είναι ταυτόχρονα και μια βαθύτατα πολιτική ταινία. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ταύτιζεται με τις ΗΠΑ της δεκαετίας του 50. Η ίδια η ταινία μιλάει ανοιχτά για το πως οι πολιτικές διώξεις και η καταπίεση των ανθρώπων, οι φυλετικές διακρίσεις και η νομιμοποιημένη αδικία, οδηγούν αναπόφευκτα στην επανάσταση. Όμως δείχνει κα έναν δρόμο ενάντια στην καταπίεση και την αδικία. Τον δρόμο της ενωμένης πάλης. Οι εξεγερμένοι σκλάβοι, των οποίων ηγείται ο Σπάρτακος, ζουν μαζί, δουλεύουν μαζί, και παλεύουν μαζί για την ελευθερία τους, λευκοί, μαύροι και ανατολίτες μαζί, ισότιμα. Αυτό απηχεί και την άνοδο του Κινήματος για τα Πολιτικά Δικαιώματα, που εκείνη την εποχή κάνει τα πρώτα του βήματα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο ίδιος ο Ντάγκλας ήταν ενεργός υποστηρικτής του Κινήματος για τα Πολιτικά Δικαιώματα. Παρά τις αντιδράσεις του Μακάρθι και των οπαδών του, πολλοί εκ των οποίων προσπάθησαν να αποκλείσουν τις αίθουσες όπου προβαλλόταν η ταινία. Ο Σπάρτακος θα αποτελέσει μια εισπρακτική και καλλιτεχνική επιτυχία με τέσσερα Όσκαρ (Β’ Ανδρικού ρόλου, Ενδύσεως, Φωτογραφίας και Καλλιτεχνικής Διευθύνσεως). Ίσως όμως, η μεγαλύτερη κληρονομιά αυτής της ταινίας, είναι ότι έβαλε και αυτή το πετραδάκι της στην δημιουργία συνείδησης και στην διαμόρφωση μιας γενιάς νέων Αμερικανών, που στην συνέχεια θα συμμετείχαν ενεργά στα μεγάλα κινήματα που συγκλόνισαν τις ΗΠΑ στην δεκαετία του ’60: πρώτα στο Κίνημα για τα Κοινωνικά και Πολιτικά Δικαιώματα, και μετά στο Αντιπολεμικό Κίνημα.
Ο Κερκ Ντάγκλας ήταν ένας φοβερός ηθοποιός, αλλά και ένας οραματιστής μιας άλλης κοινωνίας, που βασίζεται στην ισότητα και την αλληλεγγύη. Ποτέ δεν ξέχασε ότι κάποτε ήταν φτωχός και καταπιεσμένος, και πάντα έκανε ότι μπορούσε για να βοηθήσει τους φτωχούς και καταπιεσμένους…
ΠΗΓΗ  ΞΕΚΙΝΗΜΑ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου