Συμμαχία 14 χωρών από τα Βαλκάνια, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή για την προστασία του Ασπροπάρη

Από την Ελλάδα και την Τουρκία, μέχρι τη Νιγηρία και το Τσαντ, η προστασία του παγκοσμίως απειλούμενου γύπα Ασπροπάρη ενώνει 14 χώρες από τα Βαλκάνια, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή με ένα νέο διασυνοριακό Πρόγραμμα LIFE. Στη χώρα μας, τις σχετικές δράσεις έχουν αναλάβει η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και το WWF Ελλάς. 

 Οργανώσεις και φορείς από 14 χώρες στα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική ενώνουν τις δυνάμεις τους για τη διάσωση του απειλούμενου με εξαφάνιση γύπα Ασπροπάρη, αποδεικνύοντας ότι οι δράσεις προστασίας δεν γνωρίζουν σύνορα.

«Σημείο συνάντησης» και των 14 αυτών φορέων είναι το Πρόγραμμα LIFE «Επείγουσα Δράση για την Ενδυνάμωση του Βαλκανικού Πληθυσμού του Ασπροπάρη και τη Διασφάλιση της Μεταναστευτικής του Διαδρομής» (LIFE16 NAT/BG/000874) που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ίδρυμα Α. Γ. Λεβέντη και θα διαρκέσει μέχρι το 2022, αποτελώντας ουσιαστικά τη συνέχεια προηγούμενου προγράμματος που υλοποιήθηκε από το 2011 μέχρι το 2016.

Οι εμπλεκόμενοι στο Πρόγραμμα θα υλοποιήσουν δράσεις σε χώρες όπου ο Ασπροπάρης αναπαράγεται (Βουλγαρία, Ελλάδα, ΠΓΔΜ, Αλβανία), μεταναστεύει (Τουρκία, Συρία, Λίβανος, Ιορδανία, Σαουδική Αραβία, Αίγυπτος) και διαχειμάζει (Αιθιοπία, Νίγηρας, Νιγηρία, Τσαντ). Ειδικότερα για τις δράσεις που αφορούν στην Ελλάδα, οι βασικοί εταίροι που έχουν αναλάβει τον σχεδιασμό και την υλοποίησή τους είναι η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και το WWF Ελλάς.

Ο Ασπροπάρης είναι παγκοσμίως απειλούμενο είδος και ο πληθυσμός του στα Βαλκάνια έχει υποστεί μείωση μεγαλύτερη από 80% κατά τα τελευταία 30 χρόνια, με αποτέλεσμα να έχουν απομείνει λιγότερα από 70 ζευγάρια. Ειδικότερα, στην Ελλάδα έχουν απομείνει μόλις 5 ζευγάρια Ασπροπάρη, γεγονός που επιβάλει την άμεση υλοποίηση δράσεων προστασίας και ενδυνάμωσης του πληθυσμού του. Οι λόγοι της ραγδαίας αυτής μείωσης δεν βρίσκονται μόνο στους τόπους αναπαραγωγής του είδους στα Βαλκάνια, αλλά και κατά μήκος της μακριάς και δύσκολης μεταναστευτικής διαδρομής που πρέπει να καλύπτει κάθε φθινόπωρο, διανύοντας περισσότερα από 5.000 χλμ. προκειμένου να φτάσει στους τόπους όπου ξεχειμωνιάζει στην Αφρική. Εκεί θα παραμείνει ως την επόμενη άνοιξη, οπότε και θα πρέπει να επαναλάβει το ταξίδι της επιστροφής του στα Βαλκάνια.

Δεδομένης της μεγάλης γεωγραφικής κάλυψης των σχεδιαζόμενων δράσεων, το συγκεκριμένο Πρόγραμμα LIFE για την προστασία του Ασπροπάρη είναι από τα πιο φιλόδοξα και ολοκληρωμένα προγράμματα διατήρησης που έχουν υλοποιηθεί ποτέ για την προστασία γυπών. Βασικός στόχος του Προγράμματος είναι η ενίσχυση του ανατολικότερου πληθυσμού Ασπροπάρη της Ευρώπης, λαμβάνοντας επείγοντα μέτρα διατήρησης για την αντιμετώπιση των κυριότερων απειλών στους τόπους αναπαραγωγής, αλλά και κατά μήκος της μεταναστευτικής του διαδρομής.

Το Πρόγραμμα βασίζεται σε δύο άξονες:
1. Επίτευξη σταθερής αύξησης του πληθυσμού στους τόπους αναπαραγωγής στα Βαλκάνια, και
2. Βελτίωση των συνθηκών για τη διατήρηση του είδους κατά μήκος της μεταναστευτικής διαδρομής και στους τόπους διαχείμασης, ελαχιστοποιώντας ιδιαίτερα τις απώλειες των ενήλικων ατόμων.

Ειδικότερα, στις χώρες αναπαραγωγής (Βουλγαρία, Ελλάδα, Αλβανία, ΠΓΔΜ) θα εφαρμοστούν στοχευμένες δράσεις για την αντιμετώπιση και ελαχιστοποίηση της επίπτωσης της χρήσης των δηλητηριασμένων δολώματων σε «περιοχές-κλειδιά» για τους γύπες και θα αναπτυχθούν οι υποδομές για τη δημιουργία, στο κοντινό μέλλον, ενός προγράμματος αναπλήρωσης του φυσικού πληθυσμού, που θεωρείται απαραίτητο για την ταχεία ανάσχεση της υπάρχουσας μείωσης.

Όσον αφορά στη μεταναστευτική διαδρομή του είδους (Μέση Ανατολή, Αφρική), θα αναπτυχθούν επείγουσες δράσεις για την αντιμετώπιση και μείωση των απειλών που σχετίζονται κυρίως με την παράνομη θήρα του είδους, τη χρήση του σε θρησκευτικές τελετές στην Αφρική ή στην τοπική παραδοσιακή ιατρική, τα περιστατικά ηλεκτροπληξίας σε περιοχές κουρνιάσματος και τη χρήση στρυχνίνης και άλλων δηλητηρίων για τον έλεγχο της λύσσας των αδέσποτων σκυλιών σε περιοχές συνάθροισης των γυπών.

Όσον αφορά στις δράσεις που θα υλοποιηθούν στην Ελλάδα, αυτές επικεντρώνονται στις τελευταίες περιοχές αναπαραγωγής και έντονης παρουσίας του είδους. Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία θα εστιάσει σε περιοχές της Ηπείρου, στην ευρύτερη περιοχή των Μετεώρων και της Κρήτης και το WWF Ελλάς σε περιοχές της Θράκης. Οι περιοχές αυτές εκτείνονται σε 11 Ζώνες Ειδικής Προστασίας (Special Protected Areas-SPAs) του δικτύου Natura 2000.
Βασικός στόχος θα είναι η καταπολέμηση της παράνομης χρήσης των δηλητηριασμένων δολωμάτων με τη συνδρομή και τη δικτύωση δημόσιων υπηρεσιών, ακαδημαϊκών φορέων, χρηστών γης και πολιτών, τη διεξαγωγή σεμιναρίων διαχείρισης περιστατικών δηλητηριασμένων δολωμάτων και τη λειτουργία των ειδικών Ομάδων Ανίχνευσης δηλητηριασμένων δολωμάτων από την Ορνιθολογική και το WWF σε περιοχές της Ηπείρου, των Μετεώρων και της Θράκης. Παράλληλα, στη χώρα μας θα υλοποιηθούν και δράσεις που σχετίζονται με την εκπαίδευση και τη δικτύωση κτηνοτρόφων για την αποφυγή επιθέσεων από λύκους και αρκούδες και την παροχή σχετικής υποδομής, την αύξηση της διαθεσιμότητας ασφαλούς τροφής για τους γύπες μέσω λειτουργίας ταϊστρών, την ετήσια απογραφή του πληθυσμού του Ασπροπάρη, καθώς και επικοινωνιακές δράσεις σε συνεργασία με τοπικούς φορείς και σχολεία για την ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση των πολιτών.
 

---

·         Συντονιστής του Προγράμματος είναι η Βουλγαρική Ορνιθολογική Εταιρεία/BirdLife Βουλγαρίας (BSPB) και συνεργαζόμενοι φορείς είναι η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία/BirdLife Ελλάδας, το WWF Ελλάς, η Βρετανική Ορνιθολογική Εταιρεία/BirdLife Αγγλίας (RSPB), η DoğaDerneği/BirdLife Tουρκίας (DD), τα περιφερειακά γραφεία της BirdLife International σε Αφρική και Μέση Ανατολή, το Ορνιθολογικό και Ερευνητικό Ινστιτούτο Α.Π. Λεβέντη (APLORI), το CMS Raptors MoU, και η Οργάνωση Green Balkans.

·         Το Πρόγραμμα αποτελεί συνέχεια του προηγούμενου Προγράμματος LIFE+ «Η Επιστροφή του Ασπροπάρη» (LIFE10 NAT/BG/000152) που υλοποιήθηκε την περίοδο 2011-2016.

·         Ιστότοπος Προγράμματος: www.LifeNeophron.eu