της Δέσποινας Σπανούδη
Οι δράσεις ομάδων αντισπισιστών στα Εξάρχεια και σε άλλες περιοχές της Αθήνας και της Πάτρας, αντιμετωπίστηκαν γενικά με θυμηδία, χλευασμό ακόμη και οργή. Ωστόσο έστω και στο περιθώριο αυτών των αντιδράσεων, επανήλθε στο προσκήνιο η συζήτηση για ένα από τα «χειρότερα εγκλήματα στην ιστορία της ανθρωπότητας»[1] : τη βιομηχανική κτηνοτροφία.
Στη χώρα μας, που το κύριο περιβαλλοντικό πρόβλημα της κτηνοτροφίας ήταν η υπερβόσκηση και η αποψίλωση της βλάστησης (ιδιαίτερα από την ελεύθερη εκτροφή αιγών), η συζήτηση για τη βιομηχανική κτηνοτροφία ξεκίνησε με καθυστέρηση. Ωστόσο η παγκόσμια τάση που επιβάλλεται με γρήγορους ρυθμούς απέναντι στις παραδοσιακές μικρές μονάδες, αφορά την βιομηχανοποιημένη εκτροφή ζώων.
Μια ακόμη προκατάληψη
Πέρασαν ήδη 45 χρόνια από τότε που ο Peter Singer ανέλυε τον όρο speiciesism (σε μετάφραση ειδισμός δηλαδή η προκατάληψη προς τα άλλα είδη) και τις πρακτικές του, στο best seller : «Η Απελευθέρωση των Ζώων»[2] : οι ωμές περιγραφές των δύο πιο βασικών μορφών του σπισισμού – τα πειράματα με ζώα και η βιομηχανική κτηνοτροφία- σκιαγράφησαν ένα από τα πιο πιεστικά ηθικά ερωτήματα της σύγχρονης εποχής. Δικαιούμαστε να χρησιμοποιούμε σαν προϊόντα, όντα με περίπλοκες αισθήσεις και συναισθήματα;
Σήμερα που η βιομηχανία του κρέατος είναι εξίσου ισχυρή με την βιομηχανία του πετρελαίου, μια σειρά νόμων σε Αμερική και Αυστραλία[3], απαγορεύουν τη δημοσιοποίηση των συνθηκών που επικρατούν στις φάρμες, ενώ οι ακτιβιστές που υπερασπίζονται τα δικαιώματα των ζώων καταγράφονται ως βασική πηγή απειλής εγχώριας τρομοκρατίας στην λίστα του FBI.
Αν τα σφαγεία είχαν γυάλινους τοίχους, όλοι θα ήταν χορτοφάγοι ( Paul McCartney)
Οι συνθήκες μαζικής σφαγής των ζώων έχουν πολλές φορές απασχολήσει την παγκόσμια κοινότητα. Παρά την σχετική νομοθεσία που έχει υιοθετηθεί από τις περισσότερες δυτικές χώρες, τα ζώα που καταλήγουν στο πιάτο μας στην συντριπτική τους πλειοψηφία, οδηγούνται στην σφαγή στοιβαγμένα, πεινασμένα και διψασμένα και σφάζονται σε συνθήκες στρες και τρόμου. Το τι προηγείται αυτού του τέλους είναι ακόμη χειρότερο. Δεκάδες δισεκατομμύρια συναισθανόμενα όντα ζουν και πεθαίνουν σε μια γραμμή παραγωγής. Ζώα κλεισμένα σε μικρά κλουβιά, ακίνητα, με κομμένες ουρές και ράμφη, με επιλογή εκτροφής τερατουργημάτων (π.χ. ζώα που αναπτύσσονται γρήγορα σε βάρος σε αντίθεση με τα οστά και τα όργανά τους που δεν έχουν την ίδια αξία). Και όμως: πρόκειται για όντα προικισμένα από τη φυσική επιλογή με φυσικές, κοινωνικές και συναισθηματικές ανάγκες προκειμένου να επιβιώνουν καλύτερα, ακριβώς όπως και οι άνθρωποι.
Περίπου τα 2/3 των οικόσιτων ζώων της γης βρίσκονται σε βιομηχανική εκτροφή. Οι μικρότερης κλίμακας κτηνοτροφικές μονάδες, ολοένα και υποχωρούν ενώ πολλοί μικροί κτηνοτρόφοι υποχρεώνονται να γίνουν κακοπληρωμένοι υπάλληλοι στις μονάδες που τυπικά τους ανήκουν αλλά στην πραγματικότητα αποτελούν μέρος της βιομηχανικής αλυσίδας εκτροφής.
Η εκμετάλλευση δεν σταματά στα ζώα, αλλά επεκτείνεται και στους εργαζόμενους της βιομηχανικής κτηνοτροφίας: χαμηλά αμειβόμενη σκληρή χειρονακτική εργασία, ανθυγιεινές συνθήκες σε υψηλά επίπεδα σκόνης και τοξικών αερίων (θειώδη, αμμωνία κλπ). Είναι γνωστή η έκθεση της Oxfam για τους εργάτες σε εργοστάσια πουλερικών [4] που υποχρεώνονται να ουρούν σε πάνες για να μην διακόπτουν την εργασία.
Τρώγοντας τον πλανήτη και κάνοντας τους φτωχούς φτωχότερους
Σύμφωνα με έκθεση του το 2007 της αντιπροσωπείας του Αριστερού Σουηδικού Κόµµατος στο GUE/NGL, η χρήση ζωικών προϊόντων στη διατροφή µας αυξάνεται µε ανησυχητικούς ρυθµούς παγκοσµίως. Σε σύγκριση µε τη δεκαετία του 1950, η παγκόσµια κατανάλωση κρέατος έχει πενταπλασιαστεί. Και ως το 2050 προβλέπεται να έχει υπερδιπλασιαστεί σε σχέση µε τα επίπεδα του 1999– από 229 εκατομμύρια τόνους σε 465 εκατομμύρια τόνους.
Η κατανάλωση ζωικών προϊόντων έχει ταξικό πρόσημο, αφού συνδέεται με τις πλουσιότερες κοινωνίες. Παρότι στις χώρες του τρίτου κόσμου τεράστιες δασικές εκτάσεις εκχερσώνονται και καλλιεργούνται για ζωοτροφές, οι φτωχότεροι του πλανήτη δεν έχουν στη διάθεσή τους τα απαραίτητα τρόφιμα. Τροφή που θα μπορούσαν να καταναλώνουν άνθρωποι, χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή αυξάνοντας τις τιμές των τροφίμων και πυροδοτώντας την πείνα. Σε αναπτυσσόμενες χώρες πολυεθνικές αρπάζουν τη γη από τους μικροιδιοκτήτες προκειμένου να καλλιεργηθούν ζωοτροφές όπως η μεταλλαγμένη σόγια και πολλές φορές οδηγούνται σε συγκρούσεις με τους ιθαγενείς πληθυσμούς.[5] Από την άλλη πλευρά, η Ε.Ε. επιδοτεί την εξαγωγή ζωικών προϊόντων σε τριτοκοσμικές χώρες, μειώνοντας τη ζήτηση των τοπικών ζωικών προϊόντων και αναγκάζοντας τους τοπικούς παραγωγούς να καλλιεργούν και να εξάγουν ζωοτροφές. Έτσι, η υπερπαραγωγή ζωικών προϊόντων της ΕΕ τρέφεται µε τις καλλιέργειες του τρίτου κόσµου και το πλεόνασµα αυτών των ζωικών προϊόντων πετιέται πάλι στον τρίτο κόσµο.[6]
Αντίστοιχα, η υπερκατανάλωση νερού και ενέργειας από τη ζωική βιομηχανία, εντείνει την ανισορροπία και την έλλειψη για τους μη προνομιούχους. Ενδεικτικά η παραγωγή ενός κιλού βοδινού απαιτεί συνολικά περίπου 15.000 λίτρα νερού σε αντιπαραβολή με την παραγωγή ενός κιλού καλαµποκιού που χρειάζεται µόνο 450 λίτρα περίπου.
Νεκρές ζώνες
Ζώνες χωρίς ζωή στους πυθμένες των θαλασσών, δημιουργούνται από τα απόβλητα της ζωικής βιομηχανίας. Τον περασμένο Αύγουστο, αναφέρθηκε η μεγαλύτερη τέτοια ζώνη που έχει παρατηρηθεί ποτέ, στον κόλπο του Μεξικού, έκτασης 8200 τ.μιλίων.[7]
Φ-Αρμαγεδώνας [8]
Το σοβαρότερο όμως περιβαλλοντικό πρόβλημα συνδέεται με τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου. Η σύνδεση της βιομηχανικής κτηνοτροφίας με την κλιματική αλλαγή δεν είναι νέα. Ήδη από το 2006, ο Οργανισµός Τροφίµων και Γεωργίας των Ηνωµένων Εθνών (FAO) παρουσίασε τη µια έκθεση[9] σύμφωνα με την οποία η βιοµηχανία κρέατος και η εκτροφή ζώων, έχουν περισσότερες εκπομπές από ότι όλες µαζί οι επίγειες µεταφορές στον πλανήτη. “Ο τοµέας της κτηνοτροφίας προβάλει ως ένας από τους δύο ή τρεις πιο σηµαντικούς παράγοντες στα πιο σοβαρά περιβαλλοντολογικά προβλήµατα, σε κάθε κλίµακα, από τοπική ως παγκόσµια». Αναλύσεις του 2011 που ανακοίνωσε το Worldwatch Institute[10] , αναφέρουν ότι το 51.6 % ! των παγκόσμιων εκπομπών ρύπων του θερμοκηπίου οφείλονται στην βιομηχανική κτηνοτροφία.
Ας αφήσουμε τους εγωϊσμούς και ας κυττάξουμε λίγο και τον εαυτό μας
Αν όλα τα παραπάνω επιχειρήματα μοιάζουν λίγο ψιλά γράμματα για τον μέσο άνθρωπο, η βιομηχανική κτηνοτροφία ενοχοποιείται για τα μεγαλύτερα διατροφικά σκάνδαλα: διοξίνες, φορμόλες, η νόσος των «τρελλών αγελάδων» (λόγω της εκτροφής με κρεατάλευρα), αυγά με εντομοκτόνο και πρόσφατα τα βρεφικά γάλατα με σαλμονέλα είναι μερικά από τα πιο γνωστά.
Ακόμη και χωρίς αυτά όμως είναι γνωστό ότι σε συνθήκες βιομηχανικής κτηνοτροφίας, τα ζώα διατρέφονται με κακής ποιότητας τροφές, μεταλλαγμένες και υπερβολικά επιβαρυμένες με αγροχημικά. Επιπλέον εκτός από ορμόνες ανάπτυξης και πάχυνσης, τους παρέχονται και τεράστιες ποσότητες αντιβιοτικών προκειμένου να μην αρρωσταίνουν διαβιώντας σε άθλιες συνθήκες ακινητοποιημένα επάνω στις ακαθαρσίες τους. Τόσο τα ίδια τα ζώα, όσο και το προσωπικό είναι εκτεθειμένοι σε επικίνδυνα βακτήρια όπως η σαλμονέλα και το e-coli. Η συνεχής κατανάλωση αντιβιοτικών που μέσω των ζωικών προϊόντων περνούν σε μας, δημιουργεί την εμφάνιση ανθεκτικών μικροβίων. Σχεδόν το 80% των αντιβιοτικών που διανεμήθηκαν στις ΗΠΑ το 2009, αφορούν την βιομηχανική κτηνοτροφία. Οι επώδυνες μαστίτιδες που ταλαιπωρούν όλες τις γαλακτοπαραγωγές αγελάδες, έχουν ως αποτέλεσμα γαλακτοκομικά προϊόντα «εμπλουτισμένα» με πύον και αντιβιοτικά.
Πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού Compassion in World Farming αποκάλυψε τη σκληρότητα και τις ανθυγιεινές συνθήκες πίσω από την παραγωγή της παρμεζάνας (ένα προϊόν που παράγεται σε συγκεκριμένη περιοχή της Ιταλίας): αγελάδες ακινητοποιημένες, σκελετωμένες από την υπερπαραγωγή γάλακτος, με πληγές στα πόδια και σοβαρές ασθένειες.
Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι ότι το κρέας που προέρχεται από τη βιομηχανική εκτροφή έχει περισσότερο λίπος και χαμηλότερα θρεπτικά συστατικά. Η υπερκατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος ενοχοποιείται για μια σειρά νοσήματα από καρδιαγγειακά και εγκεφαλικά, μέχρι καρκίνους[11]. Ας μην ξεχνάμε ότι η παραδοσιακή ελληνική δίαιτα είχε κρέας κάθε ..Πάσχα και Χριστούγεννα ενώ στην πυραμίδα της ορθής διατροφής μια-δύο φορές το μήνα θεωρείται επαρκής συχνότητα για την κατανάλωση κρέατος.
Υπάρχει καλύτερος τρόπος
Καλή και επαρκής τροφή για όλους, με λιγότερα περιβαλλοντικά, οικονομικά και ηθικά προβλήματα, σημαίνει αγώνας για καταπολέμηση της βιομηχανικής εκτροφής και αντικατάστασή τους από συστήματα εκτροφής
- υγιεινότερα, με καλές και φυσικές συνθήκες διαβίωσης των ζώων,
- δικαιότερα ώστε να εξασφαλίζουν την αγροτική διαβίωση και να μην προωθούν την φτώχεια και
- λιγότερα επιβαρυντικά για τον πλανήτη και τους φυσικούς πόρους.
Στη χώρα μας, τα θέματα αυτά απασχολούν μια πολύ μικρή μειοψηφία. Οι περιβαλλοντικές ομάδες ασχολούνται κυρίως με την άγρια πανίδα ενώ οι φιλοζωικές οργανώσεις επικεντρώνουν στα ζώα συντροφιάς, παρότι είναι γνωστό ότι για παράδειγμα τα γουρούνια θεωρούνται το ίδιο ή και περισσότερο έξυπνα ζώα από τους σκύλους ακόμη και με την ανθρωποκεντρική προσέγγιση που αναπόφευκτα συντηρούμε και αναπαράγουμε. Η σχετικά πρόσφατη διαμαρτυρία που ξεσήκωσε η πρόθεση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης να επιτρέψει για τις τελετουργικές εβραικές και αραβικές σφαγές, άνοιξε μια χαραμάδα στην ενασχόληση με τη μοίρα των οικόσιτων ζώων. Το βέβαιο πάντως είναι ότι η βιομηχανική κτηνοτροφία είναι μια εγκληματική πρακτική και ταυτόχρονα μια τεράστια απειλή για την αύξηση της παγκόσμιας πείνας και την καταστροφή του πλανήτη. Είναι δηλαδή μια μεγάλη πρόκληση.
[1] https://www.theguardian.com/books/2015/sep/25/industrial-farming-one-worst-crimes-history-ethical-question
[2] Ελληνική έκδοση: Εκδόσεις ΑΝΤΙΓΟΝΗ, 2010
[3] https://en.wikipedia.org/wiki/Ag-gag
[4] https://www.oxfamamerica.org/static/media/files/No_Relief_Embargo.pdf
[5] https://theecologist.org/2009/oct/13/killing-fields-true-cost-europes-cheap-meat-0
[6] http://www.meatclimate.org/sites/default/files/reports/meatclimate_greek.pdf
[7] https://www.theguardian.com/environment/2017/aug/01/meat-industry-dead-zone-gulf-of-mexico-environment-pollution
[8] Ο τίτλος είναι από το βιβλίο Farmageddon, Philip Lymbery with Isabel Oakeshott, 2014
[9] «Livestock’s Long Shadow»
[10] http://www.worldwatch.org/node/6294
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου