Περί νευρικής ανορεξίας…

Της Μαρίας Τσιάκα

Διευθύντρια Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών
Υποψήφια Διδάκτορας, Psychological Medicine, Section of Eating Disorders, Κing’s College ,London.
Οικογενειακή Θεραπεύτρια εξειδικευμένη στις διατροφικές διαταραχές

Με αφορμή την επείγουσα νοσηλεία της Νανάς Καραγιάννη στην εντατική μονάδα, αποφάσισα να γράψω αυτό το άρθρο επιστολή, ορμώμενη από τα διάφορα σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις δηλώσεις ατόμων που την γνωρίζουν.

Πολλοί αναρωτιούνται «γιατί συνέβη αυτό, γιατί δεν προσπάθησε αρκετά, γιατί οι φίλοι της δεν την βοήθησαν, και ποιος φταίει;»… Πολλά τα αναπάντητα ερωτήματα γύρω από την νόσο. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η διασωλήνωση και καταστολή της Νανάς μας ξυπνάει από το λήθαργο μας ως κοινωνία! Μέσα από την εντατική, μας υποδεικνύει να κοιτάξουμε γύρω μας και να δούμε και άλλες Νανάδες που υποφέρουν από την ασθένεια. Αλήθεια πιστεύετε ότι είναι λίγα τα περιστατικά που νοσούν και νοσηλεύονται κεκλεισμένων των θυρών; H απάντηση είναι γνώστη. Μέσα σε δυο μέρες έχουν εμφανιστεί ασθενείς 13 ετών που χρίζουν άμεσης νοσηλείας στο κέντρο μας. Το πόσο γρήγορα η αργά ένας ασθενής φτάνει στο σημείο καμπής είναι θέμα πολλών παραγόντων και δεν είναι της παρούσης να το αναλύσω.

Το ενδιαφέρον είναι να αξιολογηθεί και να επεξηγηθεί επιστημονικά η αντίδραση των συνανθρώπων μας απέναντι σε αυτό το δραματικό αλλά αναμενόμενο συμβάν. Το πρώτο λοιπόν που μου ήρθε στο μυαλό ήταν ότι τα σχόλια και οι αντιδράσεις του κοινού, είναι ακριβώς ίδιες με εκείνες της οικογενείας που το μέλος της νοσεί από ανορεξία. Δηλαδή ο θυμός, η απογοήτευση, η αίσθηση ότι ασθενής ψεύδεται συνεχώς για την κατάσταση του, η προστασία, η ανησυχία και η αγωνία είναι οι πιο συχνές συναισθηματικές αντιδράσεις των γονιών, συντρόφων και αδελφών.

Έτσι λοιπόν μέσα από το διαδίκτυο τα σχόλια δίνουν και παίρνουν σε μια ανέλπιδη προσπάθεια να κατανοήσουμε τη νόσο και να πάρουμε θέση απέναντι στην ιδία την νόσο και όχι στον ίδιο τον ασθενή. Κάποιοι μπορεί να πουν «μα πως είναι δυνατόν να έχουμε τις ίδιες αντιδράσεις με την οικογένεια, αφού δεν γνωρίζουμε προσωπικά το άτομο που νοσεί»; Σωστά, έχετε όμως σκεφτεί ότι η αρρώστια έτσι όπως εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια στη Νάνα, δεν είναι παρά μια πρό(σ)κληση να πάρουμε μια θέση ως κοινωνία απέναντι σε ένα πρόβλημα που μαστίζει νεαρά και μη άτομα; Μήπως έχει έρθει η ώρα να σταματήσουμε να στρουθοκαμηλίζουμε και να δούμε κατάματα την αλήθεια και να αναρωτηθούμε γιατί κάποιος μπαίνει στην διατροφική διαταραχή και γιατί είναι εξαιρετικά δύσκολο να βγει, ιδίως όταν είναι πολλά χρόνια στην νόσο και πως οι δίκες μας οι αντιδράσεις συντελούν στην συντήρηση της νόσου;

Η θεραπεία δεν είναι αποκλειστικά μόνο επιλογή του ασθενούς, καθώς μέσα στην διαδικασία ανάρρωσης του εμπλέκονται τα κοντινά του πρόσωπα. Ένας ασθενής θα αποφασίσει πραγματικά να πάρει βοήθεια όταν η οικογένεια και ο περίγυρος δεν διευκολύνουν την νόσο. Για παράδειγμα όταν στις φωτογραφίες που η Νάνα είναι εμφανώς αποστεωμένη, τα σχόλια έγραφαν είσαι μια κούκλα, τότε συμβαίνει το έξης μαγικό που το έχω συζητήσει με πολλές ασθενείς μου: η ανορεξία ερμηνεύει το σχόλιο ως ότι πάχυνες άρα πρέπει να χάσεις ή δεν χρειάζεται να πάρεις βάρος και να φας περισσότερο αφού οι άλλοι σου λένε ότι είσαι κούκλα ή ότι ομόρφυνες. Θα μου πείτε καλά η ανορεξία «μιλά» σε όλες τις Νανάδες του κόσμου με τα ίδια παραπλανητικά λόγια; Η απάντηση είναι ναι, το ερώτημα που τίθεται είναι εάν εμείς οι ειδικοί, οι γονείς, οι σύντροφοι, οι φίλοι ξέρουμε να διαχωρίζουμε αυτή την φωνή που κατευθύνει μέχρι τελικής πτώσεως τον ασθενή. Δυστυχώς τις περισσότερες φόρες αυτό δεν συμβαίνει όταν είμαστε σε αλληλεπίδραση με μια τόσο ύπουλη και καταστροφική ασθένεια. Η ασθένεια έχει πολλές παγίδες, μια από αυτές είναι οι φωτογραφίες φαγητών στο μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ξέρετε πόσο συχνά ασθενείς μου βαθιά υποσιτισμένοι τραβούσαν φωτογραφίες με τροφές, χωρίς απαραίτητα να τις καταναλώνουν; Τώρα θα μου πείτε γιατί τις τραβούν ενώ δεν πρόκειται να τις φάνε; Ο λόγος είναι ότι όσο πιο βαθιά υποσιτισμένος είναι ο εγκέφαλος, τόσο πιο πολύ ενισχύεται η ενασχόληση με την τροφή. Σε μετέπειτα στάδια ανάρρωσης αυτό σταματήσει, οπότε να μια επιπλέον ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά. Στη συνεχεία ο υποσιτισμένος εγκέφαλος σε συνδυασμό με την φωνή της ανορεξίας μπορεί να σε πείσει ότι το έχεις φάει χωρίς καν να έχει αγγίξει ο ασθενής την τροφή.

Ένα άλλο σημαντικό ερώτημα είναι, «μα η ψυχοθεραπεία δεν βοηθά στο να βελτιωθεί αυτό»; Δυστυχώς όχι, γιατί ένα άτομο που νοσεί και έχει πολύ χαμηλό βάρος, κάτω από 15 ΒΜΙ, χρίζει άμεσης εποπτευόμενης σίτισης για να διασφαλιστεί η κατανάλωση του κάθε γεύματος με παράλληλη εποπτεία 24 ώρες το εικοσιτετράωρο(κυρίως αν προκαλεί εμετό η κάνει χρήση καθαρτικών). Ο λόγος είναι καθαρά βιολογικός, αφού πλέον η τροφή έχει γίνει φοβικό αντικείμενο και μόνο στην θεά του το άγχος ανεβαίνει κατακόρυφα και η ανορεξία δείχνει τα δόντια της. Η διαδικασία της σίτισης αποσκοπεί σταδιακά στην επαναφορά κάποιων εγκεφαλικών λειτουργιών στην κατάσταση πριν νοσήσει. Όμως αν τα χρόνια ειναι πολλά στην νόσο, ο εγκέφαλος συρρικνώνεται, χάνοντας την πλαστικότητά του και έτσι κάποιες λειτουργίες του πλήττονται ανεπανόρθωτα.

Η Νανά δεν μπορούσε αντικειμενικά να σιτίσει τον εαυτό της, και δεν είναι θέμα θέλησης ή κινήτρου όπως κάποιοι της καταλογίζουν. Η Νάνα έχριζε μακρόχρονης εσωτερικής νοσηλείας σε μονάδα διατροφικών διαταραχών. Κάτι που φυσικά δεν έγινε ποτέ! Να θυμάστε ότι καμιά Νανά δεν μπορεί να το κάνει μόνη της, επίσης καμιά οικογένεια δεν μπορεί να το αναλάβει αυτό αν δεν εκπαιδευτεί από ειδικούς που σιτίζουν άτομα με διατροφική διαταραχή. Διότι οι ανάγκες των ασθενών με ανορεξία είναι επιτακτικές και άμεσες. Αν δεν σιτιστούν, κινδυνεύουν.

Η ανορεξία έχει βιολογική βάση και αυτό ενισχύει τις δυσκολίες για την άμεση αντιμετώπιση της. Όσο πιο πολλά μαθαίνουμε για την ασθένεια τόσο αποτελεσματικά θα βοηθάμε συνανθρώπους μας που ζουν την κόλαση της ασθένειας, αποφεύγοντας έτσι τις παγίδες που στήνει η νόσος. Και μην ξεχνάτε ότι η χρόνια ανορεξία βουλιμικού τύπου είναι από τις πιο δύσκολες περιπτώσεις που χρήζουν συνεχή και καθημερινή υποστήριξη για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Η Νάνα, όπως και πολλές άλλες ασθενείς δεν αντιμετωπίζονται άμεσα με έντονα παρεμβατικά θεραπευτικά σχήματα, με αποτέλεσμα η νόσος να χρονίζει και το σώμα να καταρρέει.

Εύχομαι καλή ανάρρωση στη Νάνα και σε όλες τις γυναίκες που βιώνουν την λαίλαπα της ανορεξίας. Και ελπίζω αυτό το γεγονός να λειτουργήσει καταλυτικά στην ευαισθητοποίηση του κοινού μέσα από την ανατροπή των μύθων που αφορούν την ασθένεια.

ΑΠΟΣΤΟΛΗ : Βάσω Σωτηρίου We will Δημόσιες Σχέσεις & Επικοινωνία Διευθύνουσα σύμβουλος Τηλ: +30 211 400 5461 Κιν.:. +30 6936 159 835 www.vassosotiriou.gr Email: vasso_sotiriou@hotmail.com Facebook: Vasso Sotiriou Νάντια Γιαννούλη PR & Επικοινωνία Τηλ: +30 211 400 5461 Κιν: +30 6932 525 126 www.vassosotiriou.gr Email: nadiagiannouli@hotmail.com Facebook:nadia.giannouli