Ο ψωμόλυσσας

Του Γιάννη Σχίζα

Δημοσιεύεται στην ΑΥΓΗ της 30.7.16

Σε ένα άλμπουμ διαδικτυακής κυκλοφορίας (www.dinfo.gr) κάποιες παλιές φωτογραφίες  επιχειρούν να  μιλήσουν για τη διαδρομή του ψωμιού στην Ελλάδα του 20^ου αιώνα. Το άλμπουμ  συνοδεύεται  από ιστορικές αναφορές, ιδιαίτερα  στη νεολιθική εποχή και στη μετατροπή του νομάδα τροφοσυλλέκτη σε γεωργό, όμως   δεν εστιάζει σε  κάποιες κρίσιμες φάσεις αυτής της  πορείας.  Εννοώ   την πρώτη  μεταπολεμική φάση,  του μεταφυσικού σχεδόν σεβασμού για το ψωμί, όταν η συμπερίληψή του στα απόβλητα ήταν αδιανόητη, η πλήρης κατανάλωσή του υποχρεωτική, η περιφρόνησή του απολύτως περιφρονητέα. Για πολλά, μετακατοχικά χρόνια, υπήρχε  το σύνδρομο της στέρησης, υπήρχαν νοικοκυρές που μιλούσαν για την «αμαρτία»  όσων  πετούσαν το ψωμί, κι άλλες που μάζευαν τα ψίχουλα μιας ολόκληρης εβδομάδας για να τα διοχετεύσουν στη θάλασσα, στη διάθεση των ψαριών. Τότε οι «δημόσιοι παράγοντες» μιλούσαν για αγώνα επίτευξης σιτικής επάρκειας,  αφού προηγουμένως στο μεσοπόλεμο, το δικτατορικό καθεστώς του Μεταξά είχε ζητήσει από τους πολίτες να φυτεύουν πατάτες ακόμη και σε μπαλκόνια, για την αντιμετώπιση του ελλείποντος αμύλου…

Τελικά ήλθαν τα τρακτέρ στη θέση των ζευγάδων, ήλθαν οι μεγάλες στρεμματικές αποδόσεις, ήλθε μια νέου τύπου διαχείριση του σιταριού, που κατέληγε στην πρωτοκαθεδρία του άσπρου έναντι του μαύρου (ολικής αλέσεως) ψωμιού. Οι ευκατάστατοι άργησαν , αλλά στη πορεία κατάλαβαν ότι η ποιότητα κρύβεται στο μαύρο, με αποτέλεσμα οι ταξικές καταναλώσεις να ανατραπούν….  

Η ιστορία ήταν επόμενο να περάσει σε νέες φάσεις, με το ψωμί σε δεύτερο διατροφικό πλάνο, με τους κατασκευαστές διαιτητικών συνταγών να συνιστούν τη μικρότερη δυνατή κατανάλωσή του . «Πλην Αράβων», όμως : Όπου  η  έλλειψη των σιτηρών και των «διαπλεκομένων» με αυτά προϊόντων αποτέλεσε το  primum movens (πρώτο κινούν) της Αραβικής Άνοιξης του 2007, αν και αυτή η ιδιότητα θάπρεπε να αποδίδεται μάλλον στις  πυρκαγιές  που κατέκαψαν  τότε τους ρωσικούς σιτοβολώνες  .

Εγώ πάντως ανακαλώ στη μνήμη μου μια «μικροϊστορία»  εκείνης της μεταπολεμικής φάσης…Ήταν η μικροϊστορία ενός φιλάθλου  τοπικής ομάδας της Ηλιούπολης, που συνήθιζε να βρίζει τους διαιτητές και τους λάϊνσμεν  μετά από το 90% των αποφάσεών τους. Η βρισιά ήταν «ψωμόλυσσας», έπαιζε δε σε μια «ντεμί σαιζόν», δοθέντος ότι η αφθονία είχε  κάνει δειλά την εμφάνισή της. Πάντως επρόκειτο  για πραγματικό εμπλουτισμό του οικοσυστήματος των ύβρεων, που προστίθετο στις  τότε ισχύουσες (συνουσιάζεσαι, σοδομίζεσαι, πρώτη φορά βλέπω ομοφυλόφιλο με μουστάκια κλπ).

Έχουν περάσει δεκάδες χρόνια, κι ακόμη φυλάω  στην ακουστική μου μνήμη τη βροντερή φωνή του παθιασμένου φιλάθλου, χωρίς να μπορώ να  πω για τη  χροιά της παρά μόνο ότι έμοιαζε με αυτήν  του Μπακιρτζή. Κι εγώ και η μικροπαρέα μου δε μάθαμε το όνομά του, γι αυτό και αναφερόμασταν σε αυτόν ως «ψωμόλυσσα»…