15 αιτήματα για τους ΑμΕΑ

Δεκαπέντε Αιτήματα για τα Δικαιώματα των αναπήρων, αρκετά από τα οποία  παραβιάζονται από το Κράτος. Εν όψει της  Παγκόσμιας Ημέρας Ατόμων με Αναπηρία (3 Δεκεμβρίου) που θεσπίστηκε και τηρείται παγκόσμια από τα Ηνωμένα Έθνη το 1992 ενώ καθιερώθηκε στην Ελλάδα με τον ν. 2430/1996, ο «Παναναπηρικός Σύλλογος υποστήριξης και κοινωνικού ακτιβισμού υπέρ των δικαιωμάτων των αναπήρων – ΣΥΝΗΓΟΡΟΙ ΤΩΝ ΑμεΑ – ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ» – με έδρα τον Δήμο της Αθήνας, απευθύνεται στον Πρωθυπουργό, στους αρμόδιους υπουργούς και στην Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ).

. 

Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ, αξιότιμοι κύριοι υπουργοί, αγαπητοί κύριοι της ΕΣΑμεΑ,

Λαμβάνοντας υπόψη τις αναφορές των μελών της μεγαλύτερης διαδικτυακής κοινότητας στο facebook, με όνομα «ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΩΝ ΑΜΕΑ», η οποία δημιουργήθηκε στις αρχές του 2016, μέχρι στιγμής απαριθμεί περισσότερα από 48.000 μέλη – ο αριθμός των μελών αυξάνεται προοδευτικά, – από τις αναφορές των οποίων προέκυψε ως ανάγκη υποστήριξης υπέρ των δικαιωμάτων των αναπήρων η ίδρυση του συλλόγου μας, σας γνωστοποιούμε, σε λίστα, δεκαπέντε (15) συνολικά αιτήματα, με τα οποία καταγγέλλουμε αρκετές περιπτώσεις με δικαιώματα των αναπήρων που παραβιάζονται από το ελληνικό Κράτος, κυρίως αφορούν παροχές προς τους αναπήρους.

Ως εκ τούτου, ρωτάται ο Πρωθυπουργός, οι αρμόδιοι υπουργοί και η ΕΣΑμεΑ, πώς σκοπεύετε να ενεργήσετε προκειμένου να εφαρμοστούν οι διατάξεις που προβλέπονται για τα παρακάτω δικαιώματα και τις παροχές των ατόμων με αναπηρία;

1. Να πάψει η αυθαίρετη «εισοδηματικοποίηση» των προνοιακών-κοινωνικών βοηθημάτων που καταβάλλονται σε ΑμεΑ αφού δηλώνονται υποχρεωτικά στη φορολογική δήλωση ως εισοδήματα, παρ’ όλο που ο Συνήγορος του Πολίτη επεσήμανε με επιστολή του (αρ.πρωτ. 216774/12669/2018, 20-3-2018), από τις 20 Μαρτίου 2018, τη γνωμοδότηση του ΝΣΚ 375/2009, ότι τα προνοιακά επιδόματα για ΑμεΑ δεν αποτελούν αντάλλαγμα προσωπικής εργασίας, κεφάλαιο ή καρπούς περιουσιακών στοιχείων ώστε να θεωρούνται εισόδημα (ΝΣΚ 375/2009).

Το αποτέλεσμα από αυτή την κρατική αυθαιρεσία, που συμβαίνει από το 2014 κι εξακολουθεί, είναι να χάνονται σημαντικές παροχές και φορο-ελαφρύνσεις για πολλά άτομα με αναπηρία.

Πιο συγκεκριμένα, χάνονται:
– Οικογενειακά επιδόματα (επιδόματα στήριξης τέκνων κτλ),
– Κοινωνικό τιμολόγιο ΔΕΗ,
– Εισοδηματική ενίσχυση οικογενειών ορεινών και μειονεκτικών περιοχών,
παροχές από τη δράση Εναρμόνιση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής (ΕΣΠΑ),
– Δελτίο Μετακίνησης ΑμεΑ,
– Μείωση στον ΕΝΦΙΑ,
– Επίδομα Στέγασης,
– ενδεχομένως και το Κοινωνικό Μέρισμα (δεν έχει εκδοθεί ακόμα η υπουργική απόφαση).

2. Να πάψει η αυθαίρετη διακοπή των προνοιακών επιδομάτων σε ΑμεΑ που απασχολούνται με επιδοτούμενα προγράμματα απασχόλησης του ΟΑΕΔ ή και σε κοινωφελή προγράμματα ενίσχυσης της απασχόλησης, κατά παράβαση του Ν. 4331/2015, άρθρο 13, σύμφωνα με το οποίο:
   
   Τα Άτομα με Αναπηρία (ΑμεΑ) τα οποία συμμετέχουν σε προγράμματα κατάρτισης, ενίσχυσης της απασχόλησης συμπεριλαμβανομένης της αυτοαπασχόλησης ή/και εργάζονται σε Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις του ν. 4019/2011 (Κοιν.Σ.Επ.) και λαμβάνουν επίδομα πρόνοιας ή επιδόματα επανένταξης ή οποιασδήποτε μορφής νοσήλιο ή παροχή, δεν χάνουν αυτές τις παροχές αλλά συνεχίζουν να τις εισπράττουν ταυτόχρονα και αθροιστικά με την αποζημίωση από τη συμμετοχή τους στα προγράμματα αυτά ή / και την αμοιβή τους από την απασχόληση στην Κοιν.Σ.Επ..»
3. Τα ΑμεΑ να πάψουν να τρέχουν… πρώτα στα ΚΕΠΑ για παραλαβή της απόφασης αναπηρίας τους και μετά στις εφορίες ή και στους δήμους για να το καταθέσουν!
   
   Εν έτει  2018, στο αποκορύφωμα της τεχνολογίας, υποχρέωση να προσέρχονται στις εφορίες για να καταθέσουν το δικαιολογητικό αναπηρίας τους, προκειμένου να ενεργηθεί η εκκαθάριση της φορολογικής τους δήλωσης, έχουν μόνο τα ΑμεΑ!

 Ενώ, όμως, πολλά από αυτά δυσκολεύονται κυριολεκτικά να πάνε ακόμα και μέχρι την τουαλέτα του σπιτιού τους κι ενώ πλέον έχουν πρόσβαση σε ψηφιακά υπογεγραμμένη απόφαση αναπηρίας, στην ιστοσελίδα του ΕΦΚΑ, την οποία μάταια την κοινοποιούν στις εφορίες ή στους Δήμους αφού δεν φαίνονται να ενημερώνονται . Γενικώς, η εφαρμογή της κοινοποίησης που υπάρχει στην ιστοσελίδα του ΕΦΚΑ, για τις αποφάσεις αναπηρίας ΚΕΠΑ, μένει άπρακτη, κατά μη εφαρμογή του Ν. 4488/2018, ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ,  Αρθρο 61. Γενικές υποχρεώσεις, Αρθρο 62. Ένταξη της διάστασης της αναπηρίας στις δηµόσιες πολιτικές, Αρθρο 63. Καθολικός σχεδιασµός διοικητικών προϊόντων, περιβαλλόντων και υπηρεσιών, εύλογες προσαρμογές, Άρθρο 64. Πρόσβαση στο φυσικό, δομημένο και ηλεκτρονικό περιβάλλον, Αρθρο 65. Επικοινωνία ΑµεΑ µε διοικητικές αρχές, γλώσσες και µορφές επικοινωνίας.

4. Να πάψει η πρακτική έλλειψης διαφάνειας στις διαδικασίες των ΚΕ.Π.Α! Παραβιάζονται οι διατάξεις περί διάφανων διαδικασιών, παραβιάζεται και ο κώδικας διοικητικής διαδικασίας, στη λειτουργία αξιολόγησης της αναπηρίας στα ΚΕ.Π.Α. (Κέντρα Πιστοποίησης Αναπηρίας) καθώς αρνούνται τη χορήγηση της ιατρικής γνωμάτευσης με τα ονοματεπώνυμα και τις ειδικότητες των ιατρών σε όσους έχουν εύλογο ενδιαφέρον, χωρίς να απαιτείται να υπάρχει έννομο συμφέρον, αφού πρόκειται για δημόσια έγγραφα, αντίθετα απ’ ό,τι κάνουν όλες οι υπόλοιπες υγειονομικές επιτροπές (Α.Σ.Υ.Ε., Α.Ν.Υ.Ε., Α.Α.Υ.Ε. κτλ.), στις γνωματεύσεις των οποίων αναγράφονται τα υπηρεσιακά στοιχεία των ιατρών (ονοματεπώνυμο και ειδικότητα).

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, τα ΑμεΑ δεν γνωρίζουν ποιος τα εξετάζει, τι ειδικότητας ιατρός είναι, δεν μπορούν να ελέγξουν αν οι ίδιοι ιατροί που τα εξέτασαν στις πρωτοβάθμιες υγειονομικές επιτροπές, συνυπογράφουν στις γνωματεύσεις των δευτεροβάθμιων υγειονομικών επιτροπών, στις οποίες προσέφυγαν (απαγορεύεται η συμμετοχή του ίδιου γιατρού και στις δύο υγειονομικές επιτροπές που εξετάζουν το άτομο). Επίσης, δεν είναι σε θέση να ελέγξουν αν δεν παραβιάζεται ο κώδικας ιατρικής δεοντολογίας αφού:

Σύμφωνα με τον ν. 3418/2005 Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας, άρθρο 5, Ιατρικά πιστοποιητικά και ιατρικές γνωματεύσεις, παρ. 1:
«Τα ιατρικά πιστοποιητικά και οι ιατρικές γνωματεύσεις, καθώς και οι ιατρικές συνταγές που εκδίδονται κατά τους νόμιμους τύπους, έχουν το ίδιο κύρος και την ίδια νομική ισχύ ως προς τις νόμιμες χρήσεις και ενώπιον όλων των αρχών και υπηρεσιών, ανεξάρτητα από το αν εκδίδονται από ιατρούς που υπηρετούν σε Ν.Π.Δ.Δ. ή Ν.Π.Ι.Δ. ή ιδιώτες ιατρούς. Σε κάθε περίπτωση, τα εκδιδόμενα πιστοποιητικά και οι εκδιδόμενες γνωματεύσεις αφορούν αποκλειστικά στο γνωστικό αντικείμενο της ειδικότητας κάθε ιατρού.»¹

 Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 28, παρ.4, του Κανονισμού Ασφαλιστικής Αρμοδιότητος του ΙΚΑ, Υ.Α. 57440/1938 ΦΕΚ 33/Β`/7.2.1938 (το οποίο εφαρμόζεται υποχρεωτικά από τα ΚΕΠΑ βάσει του άρθρου 6, παρ. 8 του ν. 3863/2010): «Εις την Δευτεροβάθμιον Υγειονομικήν Επιτροπήν δεν δύναται να συμμετέχη ο μετάσχων υφ’ οιανδήποτε ιδιότητα εις Πρωτοβάθμιον τοιαύτην κρίνασαν την αυτήν υπόθεσιν».

 Ενώ, όμως, δεν είναι λίγες οι φορές που στη διαδικτυακή ομάδα ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΩΝ ΑΜΕΑ έχουν αναφερθεί από μέλη ότι στα πρώτα έτη λειτουργίας του ΚΕΠΑ εξετάστηκαν από τους ίδιους γιατρούς τόσο στις πρωτοβάθμιες υγειονομικές επιτροπές όσο και στις δευτεροβάθμιες στις οποίες είχαν προσφύγει.

 Στην πράξη, όταν τα ΑμεΑ αιτούνται από τις γραμματείες των ΚΕΠΑ να τους χορηγηθούν αντίγραφα των γνωματεύσεων τότε τους δίνονται με απόκρυψη των στοιχείων των ιατρών, πράγμα που φανερώνει πρακτική έλλειψης διαφάνειας – σε αντίθεση με τις γνωματεύσεις της Α.ΣΥ.Ε. ή της Α.Ν.Υ.Ε. , της Α. Α. Υ. Ε.,  της Ανώτατης Υγειονομικής Επιτροπής της Ελληνικής Αστυνομίας και  της Ανώτατης Υγειονομικής Επιτροπής του Πυροσβεστικού Σώματος, οι οποίες χορηγούνται με τις υπογραφές και τις ειδικότητες  των ιατρών (υπηρεσιακά στοιχεία).

Δηλαδή, υπάρχει άνιση μεταχείριση από τις υγειονομικές επιτροπές των ΚΕΠΑ, με ουκ ολίγες αναφορές από τα μέλη της ομάδας «ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΩΝ ΑΜΕΑ» σε συμπεριφορές εκ μέρους των ανώνυμων ιατρών των ΚΕΠΑ, απέναντι στα ΑμεΑ, που καταπατούν τον σεβασμό, την αξιοπρέπεια και την αυτοεκτίμηση του ατόμου.

Για τους παραπάνω λόγους ζητάμε ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ στις διαδικασίες αξιολόγησης αναπηρίας στα Κέντρα Πιστοποίησης Αναπηρίας, χωρίς απόκρυψη των υπηρεσιακών στοιχείων των μελών των υγειονομικών επιτροπών, διότι κάθε διαδικασία που δεν είναι διάφανη παραπέμπει σε πρακτικές μισαναπηρισμού².

¹ Χαρακτηριστική η περίπτωση του Ιατρικού συλλόγου Θεσσαλονίκης που άσκησε φέτος επίπληξη σε ιατρό των ΚΕΠΑ, ειδικότητας ορθοπεδικού, επειδή γνωμάτευσε για ψυχιατρική πάθηση. Ο ορθοπεδικός είχε παραπεμφθεί σε πειθαρχική διαδικασία έπειτα από την κοινοποίηση του εγγράφου, με αρ. πρωτ. Α2αΑ2Α/ΓΠ/ΕΜΠ/οικ.506/22-2-2016, Υπουργείου Υγείας.
(Ιατρικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης, αρ. πρωτ. 1574Γ, 28-3-2018)

² Η ιατρική επιτήρηση λοιπόν των σωμάτων των αναπήρων συνέβη μέσω της αφαίρεσης της πρόβλεψης του χρόνου, της κοινοποίησης προσωπικών δεδομένων –ορατών πλέον στον καθένα–, της αμφισβήτησης της βλάβης τους, της προτροπής για μη άσκηση του δικαιώματος της ένστασης και της αποσιώπησης των ονομάτων των γιατρών που γνωματεύουν. Οι πρακτικές αυτές μας παραπέμπουν σε μισαναπηρισμό. Κατά τους Price και Shildrick (1998), η σωματική πειθάρχηση υπό τη σκιά του ισοπεδωτικού ιατρικού και προνοιακού χειρισμού της βλάβης αποτελεί τον βασικό τρόπο κατανόησης του υποβιβασμού που βιώνουν οι ανάπηροι.
Από το βιβλίο «Η Αναπηρία στην Ελλάδα της Κρίσης» της καθηγήτριας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κυρίας Παναγιώτα Καραγιάννη, Μάιος 2017.

5. Ζητάμε κατάργηση του νέου τρόπου αξιολόγησης της αναπηρίας βάσει της λειτουργικότητας (ενός αφανούς ICF που τέθηκε σε εφαρμογή με τον πρόσφατο ν. 4512/2018, άρθρο 215, κατ’ απαίτηση των δανειστών προκειμένου να μειωθεί η κρατική δαπάνη για τις προνοιακές παροχές μειώνοντας σκόπιμα τον αριθμό των δικαιούχων). Επίσης, ζητάμε κατάργηση του ειδικού  ερωτηματολογίου WHODAS 2.0, βάσει Υ.Α. Αριθμ. Δ12/Γ.Π.οικ.2738/36 (ΦΕΚ Β’ 57/18-1-2018), το οποίο είναι ένα ερωτηματολόγιο δώδεκα (12) ερωτήσεων που εξετάζουν τη λειτουργικότητα του ΑμεΑ – ενώ δημιουργήθηκε ως βασικό εργαλείο του ICF, το οποίο εφαρμόστηκε κατ’ απαίτηση των δανειστών.
   
   Υπενθυμίζουμε ότι το ICF είναι ένα σύστημα Διεθνούς Ταξινόμησης της Λειτουργικότητας, της Αναπηρίας και της Υγείας, το οποίο δημιουργήθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Είναι ένα νέο επιστημονικό εργαλείο, το οποίο «παντρεύει» το ιατρικό και το κοινωνικό μοντέλο αναπηρίας.  Το ICF δεν φτιάχτηκε μόνο με το σκεπτικό να αξιολογούνται οι ανάπηροι που ζητάνε οικονομικές παροχές, αλλά δημιουργήθηκε για να συγκεντρωθούν όλες αυτές οι πληροφορίες και τα στοιχεία που θα βοηθήσουν στο να εξελιχτεί το κοινωνικό περιβάλλον (κοινωνία, εργασία, εκπαίδευση, οικογένεια, δομές δημόσιας υγείας, επαγγελματίες υγείας, κτλ.) και να γίνει πιο λειτουργικό για τους αναπήρους, διότι έχει αποδειχθεί ότι ένας ανάπηρος μέσα σε ένα λειτουργικό περιβάλλον μπορεί να γίνει πιο λειτουργικός.

Αντιθέτως, μέσα σε ένα περιβάλλον μεγάλης ανεργίας ο ανάπηρος θα γίνει ακόμα πιο άνεργος.

Παρομοίως, μπορούμε να υποθέσουμε ότι μέσα σε ένα φτωχό περιβάλλον ο ανάπηρος θα γίνει ακόμα πιο φτωχός.  Κατά άδικο τρόπο λοιπόν, τα ποσοστά αναπηρίας και η αξιολόγηση βάσει της λειτουργικότητας δημιουργήθηκαν για να αξιολογούν μόνο τον ανάπηρο χωρίς να λαμβάνουν υπόψη όμως και την «αναπηρία της λειτουργικότητας» του κοινωνικού περιβάλλοντος που ζει¹.

Επίσης, το ICF όταν δημιουργήθηκε από τον ΠΟΥ αποσκοπούσε στο να βελτιωθούν οι παροχές υγείας.

Επισημαίνουμε λοιπόν ότι το ICF δεν δημιουργήθηκε με το σκεπτικό να χρησιμοποιηθεί από κράτη που διανύουν περίοδο οικονομικής ύφεσης.

Το ICF δεν δημιουργήθηκε για να γίνεται εκτίμηση μόνο της ατομικής λειτουργικότητας ενός ΑμεΑ, αλλά πρέπει να γίνεται εκτίμηση και της λειτουργικότητας από την πλευρά του περιβάλλοντος και της κοινωνίας.

Δηλαδή, δεν πρέπει να «βαθμολογείται» μόνο ο ανάπηρος για τη μειωμένη λειτουργικότητά του, αλλά πρέπει να συνεκτιμώνται και τα εμπόδια που του βάζει η κοινωνία και το περιβάλλον στο οποίο ζει, κινείται, εργάζεται και σπουδάζει.

Έτσι, αντιλαμβανόμαστε ότι παρά τις υποσχέσεις εκ μέρους του Υπουργείου Εργασίας ότι δεν θα υιοθετηθεί από την ελληνική νομοθεσία το ICF, τελικά νομοθετήθηκε, αλλά χωρίς όνομα, παρά μόνο με την υιοθέτηση του εργαλείου του ICF, WHO DAS0, προκειμένου να μην γίνει αντιληπτό στο ευρύ κοινό.

• ¹Συχνά οι περιορισμοί στη δραστηριότητα αποδίδονται αποκλειστικά σε συνέπειες των βλαβών, ενώ ουσιαστικά απορρέουν από τον μισαναπηρισμό (τουλάχιστον εν μέρει, αν όχι ολοκληρωτικά).

   Από το βιβλίο «Η Αναπηρία στην Ελλάδα της Κρίσης» της καθηγήτριας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κυρίας Παναγιώτα Καραγιάννη, Μάιος 2017.

6. Ζητάμε να γίνονται οι προσλήψεις των ΑμεΑ στο Δημόσιο μέσω του ΑΣΕΠ με προτεραιότητα προσλήψεων στις χρόνιες και στις ισόβιες αναπηρίες.Επίσης, ζητάμε τακτικές προσλήψεις για ΑμεΑ, κάθε έτος, μέσω του ν. 2643/98.

 Όπως ήδη γνωρίζετε, ο Ν. 4440/2016, με το άρθρο 25, παρ. 1,  τροποποίησε την παρ. 6 του άρθρου 14 του ν. 2190/1994 (νόμος περί ΑΣΕΠ) έτσι ώστε να συμπεριληφθούν νέα μέτρα και πολιτικές που θα προστατεύουν ουσιαστικά την απασχόληση των ατόμων με αναπηρία και των μελών των οικογενειών τους, όπως ισχύει και για άλλες ευάλωτες κατηγορίες του πληθυσμού.

Κατόπιν τούτου, εκδόθηκε η Υπουργική Απόφαση ΔΙΠΑΑΔ/Φ.ΕΠ.1/570/οικ.3824/03-02-2017, η οποία ορίζει το δικαιολογητικό αναπηρίας στο πιστοποιητικό από ΚΕ.Π.Α. (Κέντρα Πιστοποίησης Αναπηρίας), ή από τις υγειονομικές επιτροπές των στρατιωτικών και των σωμάτων ασφαλείας (ΑΣΥΕ, ΑΝΥΕ, ΑΑΥΕ, κτλ.), το οποίο αρκεί να είναι σε ισχύ, σε αντίθεση όμως με την περίπτωση ανάπηρου τέκνου τρίτεκνης οικογένειας, στο οποίο απαιτείται η αναπηρία του να έχει κριθεί ισοβίως – πράγμα που ενδεχομένως δημιουργεί άνιση μεταχείριση  μεταξύ ανάπηρου τρίτεκνης οικογένειας και των υπόλοιπων ΑμεΑ.

Σ’ αυτό το σημείο επιθυμούμε να σας επιστήσουμε την προσοχή καθώς δεν φαίνεται να έχει ληφθεί υπόψη η παράγραφος 5, άρθρου 14, του ν. 2190/1994, (η αμέσως προηγούμενη της παραγράφου 6) στην οποία αναφέρεται:

«5. Οι διατάξεις του παρόντος κεφαλαίου εφαρμόζονται σε συνδυασμό με τις ειδικές διατάξεις για τα προστατευόμενα άτομα (Ν. 1648/1986), όπως εκάστοτε ισχύουν.»

 Απ’ όσο γνωρίζουμε, οι διατάξεις του ν.1648/1986 έχουν καταργηθεί (αντικατασταθεί) από τον Ν.2643/1998, «Μέριμνα για την απασχόληση προσώπων ειδικών κατηγοριών και άλλες διατάξεις», τον οποίο βεβαίως λαμβάνει υπόψη της η ανωτέρω υπουργική απόφαση. Βεβαίως, τόσο ο Ν.1648/1986 όσο και ο Ν.2643/1998 προβλέπουν το ίδιο πράγμα όσον αφορά τα προστατευόμενα πρόσωπα και συγκεκριμένα, ο Ν. 2643/98, με το άρθρο 1 προβλέπει:

Άρθρο 1 «Προστατευόμενα πρόσωπα»

1. Στις διατάξεις του νόμου αυτού υπάγονται οι ακόλουθες κατηγορίες προσώπων:

α. …

β. Τα άτομα, με ποσοστό αναπηρίας 50% τουλάχιστον , που έχουν περιορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική απασχόληση εξαιτίας οποιασδήποτε χρόνιας σωματικής ή πνευματικής ή ψυχικής πάθησης ή βλάβης (άτομα με ειδικές ανάγκες), εφόσον είναι γραμμένα στα μητρώα ανέργων αναπήρων του Οργανισμού Απασχολήσεως Εργατικού Δυναμικού (Ο.Α.Ε.Δ.).

  Είναι ξεκάθαρο λοιπόν ότι η διάταξη του νόμου αναφέρεται σε χρόνια πάθηση, προϋπόθεση που κατέστησε απαραίτητη τις διατάξεις της με αρ.47852/2416/16-12-2014 (ΦΕΚ 3408/τ.Β΄/18-12-2014) απόφασης Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, καθώς και του «Πίνακα Παθήσεων/Βλαβών χαρακτηρισμένων ως χρόνιων και ταυτόχρονα επιφερουσών στον πάσχοντα περιορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική απασχόληση, αποκλειστικά για τις ανάγκες του ν.2643/1998».

 Επομένως, εκτιμούμε ότι θα πρέπει να συμπεριληφθεί απαραίτητα στην ανωτέρω υπουργική απόφαση, που εκδόθηκε από τις υπηρεσίες σας, η προϋπόθεση της χρονιότητας στις παθήσεις των ΑμεΑ με ποσοστό αναπηρίας 50% και άνω.

Η θέση μας είναι ότι στο Δημόσιο θα πρέπει να προσλαμβάνονται ως μόνιμοι υπηρεσιακοί υπάλληλοι κατά προτεραιότητα τα άτομα με χρόνιες και ισόβιες αναπηρίες που επιφέρουν περιορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική απασχόληση ενώ οι παθήσεις τους δεν επιδέχονται περαιτέρω διόρθωσης ή βελτίωσης.

7. Ζητάμε ευθυγράμμιση – για ίση μεταχείριση των ΑμεΑ – στις μικρές συντάξεις αναπηρίας με τα προνοιακά επιδόματα, τόσο όσον αφορά το ύψος των ποσών στις οικονομικές παροχές όσο όμως και τη δυνατότητα πρόσβασης στις κοινωνικές παροχές όπως είναι π.χ. το ΚΕΑ (Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης).Η ευθυγράμμιση αυτή θα πρέπει να γίνει προς τα πάνω, δηλαδή προς το συμφερότερο ποσό.Π.χ. Δεν είναι δίκαιο, δύο ΑμεΑ, με την ίδια πάθηση και το ίδιο ποσοστό αναπηρίας, το ένα, ως νοικοκυριό του ενός ατόμου, να δικαιούται ένταξη στο πρόγραμμα του ΚΕΑ επειδή λαμβάνει προνοιακό επίδομα αναπηρίας 300 ευρώ, ενώ ένα άλλο, αντίστοιχα, που είναι συνταξιούχος με 300 ευρώ σύνταξη, να μην δικαιούται να ενταχθεί στο πρόγραμμα του ΚΕΑ.
   Επίσης, δεν είναι δίκαιο, για δύο ΑμεΑ, με την ίδια πάθηση και το ίδιο ποσοστό αναπηρίας, το ένα να λαμβάνει σύνταξη αναπηρίας π.χ. 480 ευρώ ενώ το άλλο να λαμβάνει κάποιο προνοιακό επίδομα ύψους 500-700 ευρώ χωρίς να έχει ούτε ένα ένσημο επειδή δεν εργάστηκε ποτέ.  Κατ’ αυτόν τον τρόπο είναι σαν να τιμωρείται αυτός που εργάστηκε, πράγμα που αποτρέπει τα ΑμεΑ από την απασχόληση.
8. Επιτέλους να εκδοθεί η περιβόητη κάρτα αναπηρίας!
   Έχει θεσπιστεί εδώ είκοσι δύο (22) χρόνια με τον ν. 2430/1996 ενώ δεν έχει εφαρμοστεί παρά μόνο πιλοτικά στη Λάρισα.
   
   Τα ΑμεΑ εκτιμάται ότι είναι το 10% της κοινωνίας, δηλαδή περίπου ένα εκατομμύριο πολιτών και προκειμένου να μπορούν να εξυπηρετούνται κατά προτεραιότητα στις δημόσιες υπηρεσίες και σε ιδιωτικές όπως π.χ. είναι οι τράπεζες, θα πρέπει να προστατεύονται τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα της υγείας τους, πράγμα που δεν συμβαίνει όταν πρέπει να επιδεικνύουν τις αποφάσεις αναπηρίας τους στους υπαλλήλους που θα τους εξυπηρετήσουν.
9. Ζητάμε να αναγνωριστεί ότι συντελείται παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων εις βάρος των ΑμεΑ και των ατόμων με σοβαρές και χρόνιες παθήσεις κάθε φορά που παραβιάζεται η αντικαπνιστική νομοθεσία, όπως και οι κανονισμοί περί υγιεινής και ασφάλειας για τους εργαζόμενους, με το παθητικό κάπνισμα μέσα σε δημόσια κτίρια, χώρους εργασίας κτλ.

  Το κάπνισμα, ενεργητικό και παθητικό, στέλνει όλο και περισσότερους ανθρώπους στα Κέντρα Πιστοποίησης Αναπηρίας και στα νεκροταφεία… ενώ δεν έχει κανένα νόημα να διευκολύνεται η προσβασιμότητα στους χώρους αυτούς όταν παρεμποδίζεται, ουσιαστικά απαγορεύεται, η παραμονή τους στους χώρους αυτούς, καθώς και η χρήση των χώρων αυτών – αφού εμφανίζουν το φαινόμενο του «άρρωστου κτιρίου» λόγω της τοξικότητας του αέρα μέσα σ’ αυτούς – κάθε φορά που κάποιος καπνίζει παραβιάζοντας την αντικαπνιστική νομοθεσία ή και τους κανόνες περί υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων.

Άλλωστε, οι ασθματικοί, οι καρκινοπαθείς, οι καρδιοπαθείς, οι αλλεργικοί, τα άτομα με σοβαρές και χρόνιες παθήσεις (καρδιαγγειακά και αναπνευστικά προβλήματα, ΧΑΠ, κτλ.), τα άτομα με σοβαρές αναπηρίες που είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε λοιμώξεις και τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα  ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες που βλάπτονται περισσότερο από τον καπνό του τσιγάρου.

  Κατ’ αυτόν τον τρόπο, όταν το παθητικό κάπνισμα εξακολουθεί να αποτελεί την πρωτιά στην ελληνική πραγματικότητα παραβιάζονται οι ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ – ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ, νόμος 4488/2017, των οποίων σκοπός είναι η άρση των εμποδίων που δυσχεραίνουν την πλήρη και ισότιμη συμμετοχή των Ατόμων με Αναπηρίες (ΑμεΑ) στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας.

10. Ζητάμε να υπάρχει η δυνατότητα απασχόλησης, σε όλους τους τομείς απασχόλησης, με παράλληλη διατήρηση των προνοιακών επιδομάτων καθώς είναι αδύνατον για ένα ΑμεΑ να ζει μόνο από κοινωνικά βοηθήματα που έχουν σχεδιαστεί για να καλύψουν τις ιδιαίτερες και πρόσθετες ανάγκες που του δημιουργεί η αναπηρία του (και όχι τον βιοπορισμό του αφού δεν αποτελούν εισοδήματα). Επίσης, θα πρέπει ο χαμηλοσυνταξιούχος αναπηρίας να μην εξαιρείται από αυτή την πολιτική, για τον λόγο του να μην δημιουργείται άνιση μεταχείριση και αποτροπή για απασχόληση.
11. Ζητάμε δημιουργία νέας ανεξάρτητης αρχής ως «ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ», προκειμένου να μεριμνά και να αναλαμβάνει τις υποθέσεις των ατόμων με αναπηρίες.
     Έχει εκτιμηθεί ότι οι ανάπηροι στην Ελλάδα αποτελούν το 10% του πληθυσμού. Επομένως, χρειάζονται να έχουν στη διάθεσή τους μια ανεξάρτητη αρχή, μόνο για ΑμεΑ, που θα είναι η μόνη αρμόδια για να αναλαμβάνει και να διεκπεραιώνει τις υποθέσεις τους. 
12. Επείγει να επικαιροποιηθεί ένας νέος Οδηγός του Πολίτη με Αναπηρία από το Υπουργείο Εσωτερικών αφού έχουν περάσει πάνω από δέκα χρόνια από την προηγούμενη έκδοσή του (2007) ενώ το θεσμικό πλαίσιο για τις παροχές των ΑμεΑ διαρκώς αλλάζει.
13. Να καταβληθούν αναδρομικά, αλλά και από τούδε κι εφεξής, οι μνημονιακές περικοπές, τα Δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα και το επίδομα αδείας στους συνταξιούχους αναπηρίας, στους συνταξιούχους γήρατος με τις ειδικές διατάξεις περί αναπηρίας και στα συνταξιοδοτούμενα λόγω θανάτου τέκνα εφόσον έχουν κριθεί ανίκανα για κάθε βιοποριστικό επάγγελμα, που παρανόμως παρακρατήθηκαν, όπως αυτά τα ποσά καταβάλλονταν μέχρι 31-12-2012.

Σύμφωνα με τις δημοσιεύσεις της ΕΝΥΠΕΚΚ, με τις υπ’ αριθ. 2287-2290/2015 αποφάσεις της, η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), έκρινε παράνομες τις περικοπές επί των κύριων και επικουρικών συντάξεων, κρίνοντας αντισυνταγματικές τις σχετικές διατάξεις που τις επέβαλαν. Με τις ίδιες αποφάσεις κρίθηκε αντισυνταγματική και η κατάργηση των Δώρων Χριστουγέννων-Πάσχα και του επιδόματος αδείας σε όλες τις κύριες και επικουρικές συντάξεις. Με τις υπ’ αριθ. 164/2015 και 1-4/2018 αποφάσεις το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο (ΑΕΔ) έκρινε αντισυνταγματικές τις διατάξεις των ν. 4051/2012, 4093/2012 και 4387/2016.
Οι τελευταίες αυτές αποφάσεις έκριναν ότι ο υπολογισμός των νέων συντάξεων (μετά τις 13-5-2016) πρέπει να γίνεται χωρίς να υπολογίζονται οι περικοπές του 2012 ούτε και οι περικοπές των τριών Δώρων-επιδομάτων. Πρόσφατα, το ΣτΕ με το υπ’ αριθ. 1825/2018 Πρακτικό του, γνωμοδότησε ότι είναι απαράδεκτο και μη βάσιμο το ένδικο μέσο της Έφεσης κατά αποφάσεων που δικαίωσαν συνταξιούχους (3429/2018 απόφαση του Διοικ.Πρωτ.Αθήνας) και ακύρωσαν ως αντισυνταγματικές τις διατάξεις των ν. 4051/2012 και 4093/2012.

Αντίθετα με τις ανωτέρω αποφάσεις, των Ανωτάτων Δικαστηρίων της χώρας μας, χορηγήθηκαν συντάξεις με εφαρμογή των σχετικών διατάξεων που κρίθηκαν αντισυνταγματικές.

  Οι πρόσφατες υπ’ αριθ. 1-4/2018 αποφάσεις του ΑΕΔ που έκριναν επί προσφυγών μετά την έναρξη ισχύος του ν. 4387/2016 αποφάνθηκαν ότι όλες οι χορηγούμενες μετά τον νόμο αυτό συντάξεις δεν πρέπει να περιλαμβάνουν τις περικοπές του 2012 (αφού κρίθηκαν αντισυνταγματικές) και ότι επιπλέον πρέπει να καταβάλλονται κανονικά τα τρία Δώρα-επιδόματα στους δικαιούχους της σύνταξης.

 Επιπλέον, σύμφωνα με την ΕΝΥΠΕΚΚ, επίκειται νέα απόφαση από το ΣτΕ, η οποία θα δημοσιευθεί εντός των επομένων ημερών: «Αντισυνταγματικός κρίθηκε, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της Ένωσης για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους (ΕΝΥΠΕΚΚ),  ο νόμος Κατρούγκαλου 4387/2016  σε αρκετά από τα άρθρα του», ενώ μόλις δημοσιεύτηκαν τέσσερεις νέες αποφάσεις, υπ’ αρ. 18220,18638,19421,19451, του Διοικ.Πρωτ.Αθηνών, με τις οποίες δικαιώνονται μαζικώς οι συνταξιούχοι.

  Πριν την εφαρμογή των παραπάνω μνημονιακών νόμων,  με τις  διατάξεις του άρθρου 3 του Ν. 3845/2010, καθώς και τη με αρ. Φ80000/14254/1097/ 6-7-2010 κοινή Υπουργική Απόφαση,  είχαν ρυθμιστεί η  καταβολή του επιδόματος αδείας και των επιδομάτων εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα στους συνταξιούχους, καθώς και τη με αρ. Φ80000/14254/1097/6-7-2010 κοινή Υπουργική Απόφαση τα δώρα-επιδόματα για τους συνταξιούχους είχαν καθοριστεί ως εξής:
α) το επίδομα εορτών Χριστουγέννων στο ποσό των τετρακοσίων (400) ευρώ.
β) το επίδομα εορτών Πάσχα στο ποσό των διακοσίων (200) ευρώ και
γ) το επίδομα αδείας στο ποσό των διακοσίων (200) ευρώ.

Τα ανωτέρω επιδόματα χορηγούνταν  υπό την προϋπόθεση ότι οι συνταξιούχοι είχαν συμπληρώσει το 60ό έτος της ηλικίας τους.

Από τον ανωτέρω ηλικιακό περιορισμό, μεταξύ άλλων, είχαν εξαιρεθεί:

α) οι συνταξιούχοι λόγω αναπηρίας

β) οι συνταξιοδοτούμενοι βάσει των διατάξεων του Ν.612/1977, καθώς και με όλες τις διατάξεις οι οποίες παραπέμπουν σε αυτές (άρθρο 40 παρ. 8 του Ν. 1902/1990, άρθρο 16 παρ. 3 του Ν. 2227/1994, άρθρο 2 παρ. 2 του Ν. 3075/2002, όπως ισχύει, άρθρο 5 παρ. 3 του Ν. 3232/2004, άρθρο 61 παρ. 4 του Ν. 3518/2006).

γ) …

δ) …

ε) τα συνταξιοδοτούμενα λόγω θανάτου τέκνα, εφόσον δεν έχουν υπερβεί το 18ο ή, εφόσον σπουδάζουν, το 24ο έτος της ηλικίας τους, καθώς και αυτά που έχουν κριθεί ανίκανα για κάθε βιοποριστικό επάγγελμα.

  Κατόπιν των ανωτέρω, ζητάμε από την Κυβέρνηση και από την ΕΣΑμεΑ να λάβουν υπεύθυνη θέση απέναντι στην παρανομία που συντελείται εις βάρος των συνταξιούχων αναπηρίας και των συνταξιούχων αιτίας αναπηρίας ώστε να επιστραφούν οι ανωτέρω μνημονιακές περικοπές, καθώς επίσης να επιστραφούν τα Δώρα-επιδόματα συνολικού ύψους 800 ευρώ κατ’ έτος, αλλά και να καταβληθούν από τούδε κι εφεξής αφού τα Ανώτατα Δικαστήρια έκριναν αντισυνταγματικές τις σχετικές διατάξεις που τα κατήργησαν.

14. Ζητάμε να λαμβάνεται το στοιχείο της αναπηρίας σε κάθε κοινωνική παροχή, όπως π.χ. είναι το Επίδομα Στέγασης, και να μην συνυπολογίζονται στις κοινωνικές παροχές τα μη ανταποδοτικά προνοιακά επιδόματα όταν προβλέπονται εισοδηματικά κριτήρια.

Τα τελευταία χρόνια η διεθνής κοινότητα έχει αρχίσει να αναγνωρίζει ότι οι ανάπηροι αποτελούν την πιο φτωχή και αποκλεισμένη ομάδα από όλες τις αποκλεισμένες ομάδες¹.

 Στην περίπτωση, όμως, του Επιδόματος Στέγασης (Κ.Υ.Α. αριθμ. Δ13/οικ.33474/1934/2018), ενώ αποτελεί προνοιακό πρόγραμμα, όχι μόνο δεν λαμβάνεται υπόψη το στοιχείο της αναπηρίας, αλλά, αντιθέτως, λαμβάνονται υπόψη στον συνυπολογισμό του συνολικού εισοδήματος του νοικοκυριού τα μη ανταποδοτικά προνοιακά επιδόματα που καταβάλλονται σε ΑμεΑ ενώ δεν φέρουν τα χαρακτηριστικά του εισοδήματος². Δηλαδή, όχι μόνο δεν γίνεται η παραμικρή διευκόλυνση στους φτωχότερους των φτωχών, αλλά επιβαρύνονται κιόλας, κατ’ αυθαίρετο τρόπο, από τα μη ανταποδοτικά προνοιακά επιδόματα αναπηρίας που δεν αποτελούν εισοδήματα!

Η Κυβέρνηση δηλαδή μεταχειρίζεται τα κοινωνικά βοηθήματα ως οικονομικά αντίμετρα αφού τα μετατρέπει σε οικονομικό «όπλο» που το στρέφει ενάντια στα ΑμεΑ.

 Η Ελληνική Κυβέρνηση και ο υπουργός Οικονομικών δεν μπορούν τόσο επιδεικτικά να αδιαφορούν για την πιο ευπαθή ομάδα του πληθυσμού όπως είναι τα άτομα με αναπηρίες ενώ οφείλουν να λαμβάνουν θετικά μέτρα υπέρ των  ομάδων οι οποίες τελούν υπό συνθήκες πραγματικής ανισότητας.

¹ Από το βιβλίο «Η Αναπηρία στην Ελλάδα της Κρίσης» της καθηγήτριας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κυρίας Παναγιώτα Καραγιάννη, Μάιος 2017.

² Βλέπε αίτημα υπ’ αρ. 1)

15. Να καταργηθεί η άδικη διάταξη των άρθρων 7 και 27 του ν.4387/2016, για τους συνταξιούχους με αναπηρία, η οποία αφορά στην αναλογική μείωση του ποσού της εθνικής σύνταξης βάσει της βαθμίδας αναπηρίας του δικαιούχου.

 Με τον ασφαλιστικό νόμο 4387/2016 (Νόμος Κατρούγκαλου), στις περιπτώσεις θεμελίωσης δικαιώματος σε μειωμένη σύνταξη ανικανότητας, χορηγείται το 75% της Εθνικής Σύνταξης για συνταξιούχους με ποσοστό ανικανότητας από 67% έως και 79,99% και το 50% της Εθνικής Σύνταξης για συνταξιούχους με ποσοστό ανικανότητας από 50% έως και 66,99%. Στους συνταξιούχους με ποσοστό ανικανότητας άνω του 79,99% χορηγείται πλήρες το ποσό της εθνικής σύνταξης.

Το βασικό σκεπτικό του νομοθέτη ήταν το εξής, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νόμου:
 «Ειδικότερα, το μεν τμήμα της Εθνικής Σύνταξης αποσκοπεί στην αντιμετώπιση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, καθώς εγγυάται ένα κατώτατο ποσό σύνταξης που δεν εξαρτάται από την καταβολή εισφορών ούτε από το ύψος των αποδοχών ή του εισοδήματος του ασφαλισμένου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, αφενός, εξασφαλίζει στην ευπαθή ομάδα των χαμηλοσυνταξιούχων ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης, αφετέρου, παρέχει, κατ’ αποτέλεσμα, υψηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης σε ασφαλισμένους με χαμηλότερες συντάξιμες αποδοχές ή λίγα χρόνια ασφάλισης Τέλος, δεδομένου ότι η Εθνική Σύνταξη δεν χρηματοδοτείται από εισφορές των ασφαλισμένων, αλλά απευθείας από τον Κρατικό Προϋπολογισμό, αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο κοινωνικής αναδιανομής υπέρ των ασθενέστερων κοινωνικών κατηγοριών.»
Επίσης:  «Ο προσδιορισμός του επιπέδου της Εθνικής Σύνταξης σε 384 Ευρώ έγινε με βάση το 60% του διάμεσου εισοδήματος, σύμφωνα με τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.»

Δεδομένου, όμως,  ότι οι ανάπηροι αποτελούν τους φτωχότερους των φτωχών, όταν το ποσό (384 ευρώ), που έχει ορισθεί για το τμήμα της Εθνικής Σύνταξης  μειώνεται αναλογικά, σε σχέση με τη βαθμίδα της αναπηρίας, τότε παύει να αποτελεί στην ουσία «κατώτατο» ποσό σύνταξης ενώ για τα άτομα με αναπηρία δεν εξασφαλίζεται αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης.
Αυτό αποτελεί αδικία και είναι πιθανό να δημιουργεί πρακτικές σκιώδους μισαναπηρισμού εις βάρος των αναπήρων κάθε φορά που αυτοί διαπιστώνουν τα ποσοστά αναπηρίας τους να μειώνονται από τις υγειονομικές επιτροπές των  ΚΕ.Π.Α., κατά συνέπεια να μειώνεται και το ύψος της σύνταξής τους.

Ζητάμε λοιπόν να σταματήσει αυτή η άδικη αναλογική μείωση και να θεσπιστεί ένα κατώτατο όριο σύνταξης – που θα παραμένει ανέγγιχτο, δεν θα υπόκειται σε καμία μείωση για τα άτομα με αναπηρία – ενώ πραγματικά θα εξασφαλίζει στην ευπαθή ομάδα των χαμηλοσυνταξιούχων με αναπηρία ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης.

Παράλληλα, έτσι όπως θεσπίστηκε κατώτατο όριο για τις συντάξεις θανάτου (360 ευρώ, άρθρο 12 ν.4387/2016, μετά από τροποποίηση που πήρε με ν. 4499/2017) να θεσπιστεί επίσης ένα κατώτατο όριο και για τους χαμηλοσυνταξιούχους με αναπηρία προκειμένου να μην δημιουργείται άνιση μεταχείριση.

Με εκτίμηση

Παναναπηρικός Σύλλογος υποστήριξης και κοινωνικού ακτιβισμού υπέρ των δικαιωμάτων των αναπήρων – ΣΥΝΗΓΟΡΟΙ ΤΩΝ ΑμεΑ – ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ» Αρ. μητρώου στα βιβλία σωματείων 32051 – Πρωτοδικείου Αθηνών.

O Πρόεδρος  ΔΣ                                           Η πληρεξούσια Γεν. Γραμματέας

Ανδρέας Μπαρδάκης                                       Μαρία Χοϊμπού

ΠΗΓΗ  ANALYST GR