Ανοικτή επιστολή στο ΤΕΕ Κεντρικής Μακεδονίας, για την καταστροφή του Βερμίου με αιολικά

Έλληνας μηχανικός, που γράφει στο ιστολόγιο "Λιγνίτης, ο δικός μας μαύρος χρυσός".

Αγαπητοί συνάδελφοι,

στην 3η τακτική σας συνεδρίαση, που πραγματοποιήθηκε στη Βέροια, αποφασίσατε ομόφωνα, με βάση και την εισήγηση της Νομαρχιακής Επιτροπής Ημαθίας του ΤΕΕ, τη σύσταση ομάδας εργασίας, για το θέμα της πρότασης κατασκευής αιολικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο όρος Βέρμιο ισχύος 465 MW αποτελούμενο από επτά αιολικά πάρκα 155 ανεμογεννητριών.

Η απόφασή σας αυτή είναι προδήλως βασισμένη στην καλή σας προαίρεση, ωστόσο παραβλέπει το γεγονός πως η συνολική ισχύς αιολικών που προορίζεται για το Βέρμιο δεν είναι 465, αλλά πάνω από 1000MW, δηλαδή κάπου 400 ανεμογεννήτριες των 2-3MW. Οποιαδήποτε Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, αλλά και Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων, για να είναι καταρχήν σύννομη, πρέπει να εξετάζει το αθροιστικό αποτέλεσμα που θα έχει η εγκατάσταση αυτού του εξωφρενικού συνολικού αριθμού ανεμογεννητριών σε ένα και μόνο βουνό κι όχι μεμονωμένα ανά εταιρεία.

Η ηλεκτρική ενέργεια έχει τη μοναδική ιδιαιτερότητα να μην αποθηκεύεται οικονομικά, τουλάχιστον με το σημερινό τεχνολογικό επίπεδο. Η παραγωγή πρέπει να παρακολουθεί τη ζήτηση και μάλιστα όχι με μεγάλη απόκλιση, καθώς το δίκτυο λειτουργεί με συχνότητα 50Hz. Με τη ζήτηση φορτίου στα επίπεδα των 7-8GW και την εγκατεστημένη ισχύ ήδη στα επίπεδα των 17-18GW, ποια ακριβώς ανάγκη της χώρας έρχεται να καλύψει η αθρόα εγκατάσταση αιολικών στο Βέρμιο;

Το ΤΕΕ θεωρητικά είναι ο τεχνικός σύμβουλος της Πολιτείας, ωστόσο, για να παίξει σωστά το ρόλο του, ως μηχανικοί θα πρέπει να κλείσετε τ' αυτιά σας στα ευχολόγια και την προπαγάνδα και να σταθείτε αυστηρά στα δεδομένα: η χώρα είναι χρεοκοπημένη, συνεπώς η χώρα χρειάζεται ηλεκτροδότηση φθηνή, αξιόπιστη και με αξιοποίηση κατά προτεραιότητα των εγχώριων πηγών ενέργειας. Η χώρα έχει διεθνείς υποχρεώσεις για τη μείωση των "αερίων του θερμοκηπίου", αλλά αυτό επ' ουδενί σημαίνει πως η χώρα πρέπει να προηγείται στην υιοθέτηση πανάκριβων κι αναποτελεσματικών τεχνολογιών στο όνομα της δήθεν "σωτηρίας του πλανήτη" και να παρασύρεται σε ενέργειες που δεν αποτολμούν ούτε καν οι πιο πλούσιες χώρες της ΕΕ. Ήδη, λόγω της από το 2008 ύφεσης της οικονομίας, οι εκπομπές CO2  της χώρας είναι πολύ λιγότερες από όσες επιτάσσουν οι διεθνείς υποχρεώσεις.

Τα δεδομένα λοιπόν είναι σαφή και δεν επιδέχονται αμφισβήτηση, η χώρα ηλεκτροδοτήθηκε τα τελευταία 50 χρόνια και αξιόπιστα και φθηνά κυρίως απ' τον εγχώριο λιγνίτη, το δικό μας μαύρο χρυσό και τα εναπομένοντα αποθέματα στα ήδη ανοικτά ορυχεία, χωρίς να χρειάζεται ν' ανοίξουμε οποιοδήποτε άλλο ορυχείο, επαρκούν για τα επόμενα 30 τουλάχιστον χρόνια. Οι γελοιότητες περί "χαμηλής ποιότητας" του Ελληνικού λιγνίτη εκπορεύονται μόνο από όσους προσπαθούν να συκοφαντήσουν τον πιο σημαντικό εγχώριο ενεργειακό πόρο, καθώς η ποιότητα αυτή αξιοποιείται ήδη με λαμπρά αποτελέσματα επί πάνω από 50 χρόνια. Ο Ελληνικός λαός έχει ήδη πληρώσει για τις επενδύσεις στα ορυχεία, έχει ήδη πληρώσει για τις επενδύσεις στις λιγνιτικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής και το μόνο εύκολο είναι να κλείσουμε όλα τα ορυχεία κι όλες τις λιγνιτικές μονάδες αύριο το πρωί. Απλά θα ...
στείλουμε μερικές ακόμα χιλιάδες Ελλήνων στην ανεργία και θα διακοπεί η χρήση τηλεθερμάνσεων σε 4 πόλεις, στις οποίες ο συνδυασμός ακριβού πετρελαίου θέρμανσης με παρατεταμένη χειμερινή περίοδο θα οδηγήσει τους κατοίκους σε θέρμανση ακόμα και καίγοντας λιγνίτη, με προφανή περιβαλλοντική επιβάρυνση.

Θα πρέπει καταρχήν να έχει κανείς κατά νου πως ένα λιγνιτωρυχείο που κλείνει πριν την ώρα του δεν αφήνει αποθέματα για τις επόμενες γενιές, καθώς κινδυνεύει να καταστραφεί από διάφορες αιτίες (αυτανάφλεξη του λιγνίτη, μη τελικές κλίσεις πρανών, πλημμύρες, κλπ), ο υφιστάμενος εξοπλισμός απαξιώνεται και η περιβαλλοντική του αποκατάσταση δυσχεραίνεται σημαντικά. Ωστόσο το ερώτημα είναι απλό, πολύ απλό: τι θα ηλεκτροδοτήσει τη χώρα σε αντικατάσταση του λιγνίτη; Και μάλιστα με κόστος τέτοιο, που να μην υπονομεύεται η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας; Δεν αρκεί να λέει κάποιος "δεν θέλω το λιγνίτη", πρέπει και να πει τι θα ηλεκτροδοτήσει τη χώρα.  

Ήδη, με τον περιορισμό της χρήσης λιγνίτη τα τελευταία χρόνια και όπως προκύπτει από τα Μηνιαία Δελτία Ενέργειας του ΑΔΜΗΕ, η απάντηση είναι ότι στο 8μηνο 2017 ο λιγνίτης, (31% στο ενεργειακό μείγμα), υποκαταστάθηκε με 100% εισαγόμενο και πανάκριβο φυσικό αέριο (29% στο ενεργειακό μείγμα), και με εισαγωγές ηλεκτρισμού (13% στο ενεργειακό μείγμα), ηλεκτρισμός ο οποίος παράγεται κυρίως απ' το λιγνίτη των Σκοπίων, της Βουλγαρίας και της Τουρκίας. Πρακτικά δηλαδή οι εκπομπές CO2 της χώρας έχουν μεταφερθεί στις γειτονικές χώρες. Την ίδια ώρα η πλούσια Γερμανία θεωρεί το φυσικό αέριο πανάκριβο για ηλεκτροδότηση, προτιμά να καίει λιθάνθρακα, δεν μειώνει τις εκπομπές της CO2 και προτιμά να κλείνει υπερσύγχρονες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο.

Η εξέταση μιας οποιασδήποτε Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων πρέπει πάντα να εμπεριέχει τη λεγόμενη μηδενική λύση, τη λύση να μην υλοποιηθεί η επένδυση και σ' αυτό το σημείο καταξιώνεται ο ρόλος των μηχανικών, να εξετάσουν τις εναλλακτικές λύσεις. Για παράδειγμα, τι θα συνέβαινε αν αντί για τα αιολικά βάζαμε στο Βέρμιο φωτοβολταϊκά; Ή αν βάζαμε Φ/Β σε στέγες, αντί για το βουνό; Μήπως η χώρα είχε μεγαλύτερο ηλεκτροδοτικό και οικονομικό όφελος και δεν καταστρεφόταν περιβαλλοντικά το βουνό; Όταν ήδη έχουμε καταστρέψει βάναυσα και ιερόσυλα το περιβάλλον στην Παναγία Σουμελά, με τους πιστούς να έρχονται αντιμέτωποι με τις θηριώδεις ανεμογεννήτριες, όπως φαίνεται ενδεικτικά στην πιο πάνω εικόνα;

Με το σημερινό τεχνολογικό επίπεδο, οι δυνατότητες ηλεκτροπαραγωγής συνοψίζονται κυρίως σε θερμικές μονάδες (βασισμένες σε πυρηνικά ή λιγνίτη ή λιθάνθρακα ή φυσικό αέριο ή πετρέλαιο) και συμπληρωματικά σε Ανανεώσιμες Πηγές (ΑΠΕ). Τα πυρηνικά έχουν αποκλειστεί στη χώρα μας από χρόνια, λιγνίτη είχαμε 50 χρόνια και τώρα δεν αρέσει σε κάποιους, λιθάνθρακα δεν έχουμε κι αν είναι να εισάγουμε είναι προτιμότερο να μείνουμε με τον εγχώριο λιγνίτη, φυσικό αέριο δεν έχουμε κι αν το εισάγουμε η ηλεκτροπαραγωγή δεν μπορεί να είναι ανταγωνιστική, δεν το χρησιμοποιεί καν η Γερμανία. Σε ό,τι αφορά τις ΑΠΕ, υπάρχουν ΑΠΕ που ηλεκτροδοτούν και ΑΠΕ που είναι εντελώς τυχαίες και αναξιόπιστες. ΑΠΕ που ηλεκτροδοτούν είναι πρωτίστως τα υδροηλεκτρικά και η γεωθερμία. Όμως η χώρα δεν έχει μεγάλα ποτάμια για να έχει μεγάλα υδροηλεκτρικά, τα περιθώρια για νέα υδροηλεκτρικά είναι εξαιρετικά περιορισμένα. Τα περιθώρια της γεωθερμίας επίσης είναι εξαιρετικά περιορισμένα. Ηλεκτροδοτεί η βιομάζα, αν και υπάρχουν αμφιλεγόμενες απόψεις για το κατά πόσο είναι πράγματι ΑΠΕ. Ηλεκτροδοτεί το βιοαέριο. Ηλεκτροδοτούν τα ηλιοθερμικά. Ηλεκτροδοτούν τα Φ/Β, αλλά μόνο τις ώρες και τις εποχές που έχει ήλιο. Ηλεκτροδοτεί επίσης η κυματική ενέργεια και η χώρα έχει δεκάδες νησιά.

Υπάρχουν λοιπόν διάφορες μορφές ΑΠΕ που μπορούν να ηλεκτροδοτούν. Και υπάρχουν και τα αιολικά, τα οποία είναι από τη φύση τους εντελώς τυχαία και στοχαστική πηγή, γι' αυτό και στη Μελέτη Επάρκειας Ισχύος 2013-2020 του ΑΔΜΗΕ η αξιοπιστία τους λαμβάνεται ίση με μόλις 10% της εγκατεστημένης ισχύος τους. Για ν' αντιλαμβανόμαστε, βάζουμε 1000MW στο Βέρμιο και, κατά τον ΑΔΜΗΕ, περιμένουμε να αποδώσουν σαν να είναι 100MW. Δυστυχώς κι αυτό το νούμερο είναι πολύ υψηλό, όπως δείχνει η διεθνής εμπειρία, καθώς τον Ιανουάριο 2017 τα συνολικής ισχύος 44,80GW και με μεγάλη γεωγραφική διασπορά χερσαία αιολικά της Γερμανίας έφθασαν να δίνουν σχεδόν μηδενική παραγωγή ηλεκτρισμού, έδιναν ανήμερα τα Θεοφάνεια μόλις 0,92GW, στις 8/1/2017 έδιναν μόλις 0,24GW ενώ τα συνολικά 48,93GW  χερσαίων και υπεράκτιων αιολικών έδιναν μόλις 0,29GW.  Στις 10:00 της 8/1/2017 τα 4,13GW των πανάκριβων υπεράκτιων αιολικών ήταν το απόλυτο μηδενικό, ήταν όλα σταματημένα λόγω άπνοιας! Το ίδιο επαναλήφθηκε στις 17/1/2017, τα υπεράκτια αιολικά έδιναν μόλις 0,002GW. Παρόμοια ήταν η κατάσταση για χερσαία και υπεράκτια αιολικά στις 16, στις 22, στις 24/1/2017. 

Και για όποιον τυχόν δεν το κατάλαβε ακόμα, απ' τα μεσάνυχτα της 15ης Γενάρη μέχρι και το απόγευμα της 25ης Γενάρη, επί ένα συνεχόμενο δεκαήμερο, οι άπειρες χιλιάδες ανεμογεννήτριες της Γερμανίας, τόσο στη στεριά όσο και στη θάλασσα, ήταν απλά ανύπαρκτες. Καμιά σημασία δεν έχει πόση είναι η συνολική εγκατεστημένη ισχύς, για ν' αποδώσουν τα αιολικά πρέπει να φυσά με συγκεκριμένες ταχύτητες και τον Ιανουάριο απλά δεν φυσούσε. Ακριβώς όπως δεν φυσούσε πριν τρεις χιλιάδες χρόνια, όταν ο στόλος των Αχαιών είχε μαζευτεί στην Αυλίδα και χρειάστηκε η θυσία της Ιφιγένειας για να δεήσει ο Αίολος να φουσκώσει τα πανιά των πολεμικών πλοίων στο δρόμο για την Τροία. Και φυσικά το ίδιο έχει συμβεί κατ' επανάληψη και στην Ελλάδα, με τις άπνοιες τα αιολικά στέκονται ακίνητα, αγέλαστα, σκέτος λεκές στο τοπίο.

Στα αιολικά καμιά σημασία δεν έχει τι παράγει μια ανεμογενήτρια, σημασία έχει αν και πώς η παραγωγή της μπορεί να ενσωματωθεί στο δίκτυο. Τα σχεδόν 49GW χερσαίων και υπεράκτιων αιολικών στη Γερμανία ίσως ακούγονται πολλά, αλλά το 2016 έδωσαν μόλις το 12% της ηλεκτροπαραγωγής τους. Με αυτό το ποσοστό διείσδυσης αιολικών στο σύστημα της Γερμανίας τα προβλήματα στο δίκτυο μεταφοράς είναι ήδη από ετών ανυπέρβλητα, με αποτέλεσμα η Γερμανία να προσπαθεί να εξάγει το αιολικό της πρόβλημα στα δίκτυα Πολωνίας και Τσεχίας, που με τη σειρά τους, για να προστατεύσουν τα δικά τους συστήματα, εγκατέστησαν στα σύνορα μετασχηματιστές μετατόπισης φάσης. Η Γερμανία έχει τα δεύτερα πιο ακριβά τιμολόγια ηλεκτρισμού στην Ευρώπη, το κόστος χρήσης δικτύων συνεχώς αυξάνεται και μόλις το Σεπτέμβριο 2017 ανακοινώθηκε πως επίκειται νέα αύξηση 9% στις χρεώσεις δικτύου μεταφοράς. 

Προβλήματα με τα δίκτυα λόγω αιολικών είχε και η Ισπανία, που λόγω γεωγραφικής θέσης δεν μπορούσε να βρει λύση παρόμοια με της Γερμανίας και πίεζε τη Γαλλία για κατασκευή καλωδιακών διασυνδέσεων. Αντίθετα, η Δανία, με ετήσια ζήτηση ηλεκτρισμού που κυμαίνεται στα επίπεδα των 35-36TWh, περίπου τα 2/3 της ζήτησης στη μνημονιακή Ελλάδα, έχει καλωδιακές διασυνδέσεις με τη Γερμανία και τη Σκανδιναβία υπερτριπλάσιας δυναμικότητας απ' τις διεθνείς διασυνδέσεις της Ελλάδας και γι' αυτό καταφέρνει να εξάγει το αιολικό της πρόβλημα στις γειτονικές αγορές. Ωστόσο έχει τα μακράν ακριβότερα τιμολόγια ηλεκτρισμού στην Ευρώπη.

Στο 8μηνο 2017 η διείσδυση αιολικών στο Ελληνικό σύστημα ήταν 11%, παρόμοια προβλήματα υπερφόρτωσης του δικτύου από αιολικά αντιμετωπίζει ήδη η Πελοπόννησος, ενώ το Μάρτιο 2016 είχαμε απανωτά μπλακ άουτ στο μικροδίκτυο Ρόδου-Χάλκης, βεβαίως λόγω υπερβολικής διείσδυσης αιολικών. Σε συνδυασμό με την κατασκευή της αδικαιολόγητα τεράστιας μονάδας φυσικού αερίου στη Μεγαλόπολη (845MW), που μέχρι στιγμής έχει χαμηλό βαθμό χρησιμοποίησης, προωθείται κατεπειγόντως η διασύνδεση Πελοποννήσου-Κρήτης για να ανακουφιστεί το δίκτυο της Πελοποννήσου και να μπορεί να βρει διέξοδο η μονάδα φυσικού αερίου. 

Το ίδιο αναμένεται να συμβεί στην υπόλοιπη Ελλάδα, καθώς η εγκατάσταση εξωφρενικού αριθμού ανεμογεννητριών στο Βέρμιο, σε συνδυασμό με την εγκατάσταση εξίσου εξωφρενικού αριθμού στις υπόλοιπες βουνοκορφές της πατρίδας μας, προωθείται στο όνομα μιας δήθεν "πράσινης" ενέργειας. Τι το "πράσινο" υπάρχει ωστόσο στο να γεμίσει η Ελληνική ύπαιθρος με χαλύβδινες κατασκευές, ανεμογεννήτριες και πυλώνες μεταφοράς ηλεκτρισμού, προκειμένου ν' απορροφά τα βιομηχανικά προϊόντα των Βορειοευρωπαίων; Μετά το 2011 οι επενδύσεις σε αιολικά μειώνονται σταθερά τόσο στην ΕΕ όσο και στο λοιπό αναπτυγμένο κόσμο, οι "επενδυτές" αναζητούν λοιπόν εναγωνίως χρεοκοπημένες χώρες για να φορτώσουν την πραμάτεια που μένει στα αζήτητα.

Τα δεδομένα είναι σαφή: τα αιολικά, τόσο στο Βέρμιο όσο και στις υπόλοιπες βουνοκορφές της πατρίδας μας δεν είναι απλώς άχρηστα, είναι εθνικά επιζήμια και δεν πρέπει να μπουν. Η χρεοκοπημένη χώρα δεν αντέχει να πληρώνει τέτοιου τύπου "επενδύσεις", μόνο για να συντηρεί τις δήθεν "πράσινες" θέσεις εργασίας στη Γερμανία και τη Δανία. Τα αιολικά που ήδη έχουμε είναι περισσότερα απ' όσα αντέχει η χώρα και υπάρχουν κι άλλες μορφές ΑΠΕ που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε, για να καλύψουμε τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας. Π.χ. Φ/Β σε στέγες στα μη διασυνδεμένα νησιά, για να μειώσουμε τις εισαγωγές πετρελαίου. Κι ας κρατήσουμε τα υπέροχα αλπικά λιβάδια στις κορυφογραμμές ελεύθερα για όλους: τους κτηνοτρόφους, τους ορειβάτες, τους κυνηγούς, τους δασεργάτες, τους συλλέκτες βοτάνων, τους εκδρομείς, όλους όσους θέλουν να χαρούν την υπέροχη Ελληνική φύση. 

Έλληνας μηχανικός, που γράφει στο ιστολόγιο "Λιγνίτης, ο δικός μας μαύρος χρυσός".