Νότης Μαυρουδής : Συνέντευξη στη Χαριτίνη Μαλισσόβα

Το βιβλίο-CD Café Latino – El Puerto, με 13 κομμάτια για δυο κιθάρες, με τον σταθερό συνεργάτη του κιθαριστή Γιώργο Τοσικιάν, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Άπαρσις, είναι η αφορμή της συζήτησής μας με τον Νότη Μαυρουδή. Πάνω από έξι δεκαετίες, ο Νότης Μαυρουδής, παράλληλα με τη διδακτική του καριέρα, έχει μία δυναμική παρουσία σε όλα τα κιθαριστικά δρώμενα της χώρας μας. Σπούδασε κιθάρα στο Εθνικό Ωδείο με καθηγητή τον Δημήτρη Φάμπα και στην Ισπανία με τον José Tomás (1969). Το 1965 τιμήθηκε με το Α’ Βραβείο στο Φεστιβάλ Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης και δυο χρόνια μετά με το Α’ Βραβείο στον Διεθνή Διαγωνισμό Κιθάρας στο Μιλάνο. Αδιάλειπτη η παρουσία του όλα αυτά τα χρόνια με συνθέσεις για το θέατρο και τον κινηματογράφο, αρθρογραφία σε εφημερίδες και περιοδικά, συνεργασίες με ραδιοφωνικούς σταθμούς, καθώς και διδακτικό έργο που ξεκίνησε το 1969 από τη Δημοτική Μουσική Ακαδημία του Μιλάνου και συνεχίστηκε ανελλιπώς από το 1975 στην Ελλάδα, κυρίως στην Αθήνα. Έχει αναλάβει κατά καιρούς υπεύθυνες θέσεις σε κρατικά ιδρύματα και οργανισμούς και έχει διατελέσει καλλιτεχνικός διευθυντής σε διάφορα φεστιβάλ. Έχει εκδώσει τέσσερα βιβλία. Η πλούσια δισκογραφία του (30 προσωπικοί δίσκοι) περιλαμβάνει έργα για κλασική κιθάρα, καθώς και συνθέσεις του (τραγούδια) με δημοφιλείς τραγουδιστές. Η συζήτησή μας επεκτείνεται σε πολλά.

Δεκατρία Canciones y danzas populares de América Latina y España: Λαϊκά τραγούδια και χοροί από τη Λατινική Αμερική και την Ισπανία, δηλαδή από την πλούσια μουσική παράδοση της Βολιβίας, του Μεξικού, της Κούβας, της Αργεντινής, της Βραζιλίας, της Βενεζουέλας και της Ισπανίας σε ένα CD, που συνοδεύεται κι από βιβλίο. Θέλετε να μας συστήσετε τη δουλειά σας αυτή;

Ήταν μια σκέψη που με απασχολούσε χρόνια. Όταν συνδέθηκα με τον μόνιμο συνεργάτη μου κιθαριστή Γιώργο Τοσικιάν, μπήκαμε για τα καλά στην υλοποίηση της σκέψης. Κάθε κομμάτι που βρίσκαμε κατάλληλο για τα ηχοχρώματα της κιθάρας, το διασκευάζαμε, το «πειράζαμε», το μαθαίναμε και το ηχογραφούσαμε. Αυτή η διαδικασία δεν είναι απλή και επιπλέον είναι χρονοβόρα. Το ντουέτο μας με τον Γιώργο Τοσικιάν εξελίχθηκε μέσα από ρεσιτάλ, συναυλίες, σεμινάρια, περιοδείες. Δεν είναι ένα ντουέτο το οποίο συνυπάρχει και παίζει μουσική καθημερινά, αφού δεν κατοικούμε στο ίδιο σπίτι, ο καθένας ζει τη δική του ζωή, με τη δική του καθημερινότητα, και οι πρόβες ήταν αραιές. Αρέσει όμως και στους δυο μας η μουσική και τα τραγούδια από χώρες της Λατινικής Αμερικής και από κει βρήκαμε το υλικό μας, το οποίο επεξεργαστήκαμε και ανασυνθέσαμε μέσα από τη γνώση και την τεχνική της κλασικής κιθάρας. Η σκέψη για τη συμμετοχή της Μόρφως Τσαϊρέλη σε δυο τραγούδια μάς έδωσε μια ιδιαίτερη ζωντάνια, απαραίτητη για να καταστήσει το υλικό αυτό ξεχωριστό. Η συνεργασία με τις Εκδόσεις Άπαρσις ήρθε και έδεσε σε μια εξαιρετική έκδοση.

Σας συναντάμε και στη βιβλιογραφία με τέσσερα βιβλία σας. Οι τέχνες συνυπάρχουν και αλληλοσυμπληρώνονται;

Τα θέματα των τεσσάρων βιβλίων μου (από τις Εκδόσεις IANOS, Νεφέλη, Γαβριηλίδης) έχουν ως πηγή τη μουσική και τις προεκτάσεις της. Η μουσική δεν είναι μια Τέχνη που έχει όρια και σύνορα. Έχει διασυνδέσεις με όλες τις Τέχνες και απλώνεται στην κοινωνική ζωή. Θα έλεγα πως η μουσική είναι η ίδια η ζωή. Βλέπω και συνειδητοποιώ πως, αν θέλεις να νιώσεις την κοινωνία, νιώσε πρώτα τη μουσική…

Έχετε συνεργαστεί με τους περισσότερους από τους τραγουδοποιούς, μουσικούς ή ερμηνευτές του έντεχνου τραγουδιού. Αλήθεια, τι σημαίνει «καλή μουσική»;

Φαίνεται εύκολο το ερώτημά σας, αλλά δεν είναι. Ο κάθε πολίτης έχει τις δικές του καταβολές, τα δικά του στοιχεία για να κρίνει και να επιλέγει. Καλή μουσική είναι η ίδια που κάποιος άλλος θεωρεί μέτρια, κακή… Δεν μπορεί να υπάρξει μία μόνο εκδοχή. Βεβαίως, ο χρόνος κρίνει κατά πολύ ποια είναι η καλή μουσική. Εάν ο χρόνος τη διατηρεί και την ανανεώνει, σημαίνει πως η αξία της είναι σημαντική και ενδιαφέρει τις γενιές.

Γιατί –όπως συμβαίνει και στα καλά βιβλία– η καλή μουσική δεν έχει το ρεύμα που έχει η μουσική που ακούγεται στις πίστες;

Οι πίστες πατάνε επάνω στο εύπεπτο, στις μόδες και τα ρεύματα, όχι όμως στη διάρκεια. Η «καλή» μουσική πάντα κινείται στις μικρότερες ποσοτικά συλλογικότητες, αλλά η διάρκειά τους είναι μακροπρόθεσμη και ξεπερνά τα όρια των γενεών. Πάρτε ως παράδειγμα: Επιτάφιος, Άξιον Εστί, Δεκαπέντε Εσπερινοί, Μεγάλος Ερωτικός κ.λπ. Είναι τα πιο εμπορικά έργα από τη στιγμή που διαρκούν πάνω από μισό αιώνα. Το ρεύμα στη μουσική, σε μορφή τραγουδιού, κατασκευάζεται και ζει με… μηχανική υποστήριξη, αφού φροντίζουν γι’ αυτό οι εταιρείες, η διαφήμιση, τα ΜΜΕ και άλλοι πολλοί παράγοντες και μηχανισμοί προβολής τραγουδιών.

Πόσο σημαντικές θεωρείτε τις σπουδές σε σχέση με το ταλέντο;

Το ταλέντο είναι πάντα μια ειδική ικανότητα την οποία αν δεν δουλέψεις, εξατμίζεται, ξεχνιέται. Πολλά ταλαντούχα παιδιά έχασαν το νήμα, επειδή πίστεψαν πως το ταλέντο τους θα υπάρχει πάντα μέσα στον χρόνο. Αν δεν τηρήσουν τους κανόνες των σπουδών και της μελέτης, χάνουν το εγγενές ταλέντο τους.

Αρθρογραφείτε τακτικά. Ποια ανάγκη σας καλύπτετε με αυτού του είδους την επικοινωνία;

Φαντάζομαι πως η γραφή κειμένων δεν είναι τυλιγμένη σε κάποιο… σύννεφο. Γράφω για να διατυπώσω και να αναπτύξω τις σκέψεις μου, οι οποίες –ομολογώ– δεν άπτονται μόνο της μουσικής. Από νεαρή ηλικία μού άρεσε να καταγράφω ό,τι επεξεργάζεται το μυαλό μου. Μου αρέσει πολύ να εκφράζω και γραπτώς τις σκέψεις μου. Έρχομαι σε στενότερη επαφή με τη γοητεία της ελληνικής γλώσσας. Διατυπώνω με περισσότερη σαφήνεια τα θέματά μου, απ’ ό,τι στον προφορικό μου λόγο. Αποτείνομαι προς αναγνώστες, ώστε οι σκέψεις μου να μην περιορίζονται και να μην παραμένουν μόνο στο στενό μου περιβάλλον. Από παλιά συνεργαζόμουν με πολλές εφημερίδες και περιοδικά κουλτούρας. Τώρα έχω συμμάχους τα κοινωνικά δίκτυα, το internet. Δημοσιεύω σε τέτοια μέσα και νιώθω καλά όταν μαθαίνω τις μετρήσεις μέσα από τον μηχανισμό τους.

Ποια σημαντική, θετική διαφορά εντοπίζετε στη νέα γενιά που ξεκινά σήμερα το τραγούδι;

Η νέα γενιά (η γενιά του 2000) που ασχολείται με τα τραγούδια και καταφέρνει να τα ηχογραφήσει, παρουσιάζει πολύ καλά δείγματα ποιοτικής στιχουργικής. Κλίνω προς την άποψη ότι η στιχουργική είναι το καλό σημείο του ελληνικού τραγουδιού και υπερτερεί της μουσικής. Η νέα παραγωγή έχει χαρακτηριστικά, ως επί το πλείστον, ροκ, στηριγμένη ρυθμολογικά στην αγγλοσαξονική παράδοση. Δυσκολεύομαι πολλές φορές να σκεφτώ αυτά τα τραγούδια ως προς το ελληνικό τους στίγμα… Ίσως να έχω μεγαλώσει τόσο, ώστε να μην μπορώ να δεχτώ μέσα μου τόοοοση επανάληψη και αντιγραφή. Κάποιες μπαλάντες όμως τις καλοδέχομαι ευχάριστα και αναγνωρίζω τη μουσική και στιχουργική τους ποιότητα.

«Η μουσική δεν είναι μια Τέχνη που έχει όρια και σύνορα. Έχει διασυνδέσεις με όλες τις Τέχνες και απλώνεται στην κοινωνική ζωή. Θα έλεγα πως η μουσική είναι η ίδια η ζωή. Βλέπω και συνειδητοποιώ πως, αν θέλεις να νιώσεις την κοινωνία, νιώσε πρώτα τη μουσική…»

Η οικονομική κρίση που βιώνουμε σήμερα είναι η πιο δύσκολη περίοδος για την Ελλάδα των τελευταίων χρόνων;

Δεν ζούμε για πρώτη φορά κρίση σ’ αυτή τη χώρα. Είναι μια λέξη πολύ προσφιλής στην ελληνική κοινωνία. Τουλάχιστον η γενιά μου (γεννημένος το 1945) δεν έπαψε ποτέ να την ακούει και να τη γεύεται. Όποιος γνωρίζει την πρόσφατη Ιστορία της χώρας μας, θα καταλάβει πως υπήρξαν απανωτές κρίσεις. Κρίσεις διεθνείς, γεωπολιτικές, κρίσεις οικονομικές, μεταναστευτικές, προσφυγικές, ηθικές, κρίσεις των ΜΜΕ, πολιτικές, κομματικές, ανθρωπιστικές… Δεν θυμάμαι ποτέ ηρεμία και γαλήνη. Τώρα, εδώ και μια δεκαετία, η οικονομική κρίση έχει επιβληθεί επί του παντός! Μια μαζική τιμωρία, που μας ήρθε από τη μοναδική απειλή που φοβόταν ο… Αστερίξ! Από τον ουρανό που έπεσε στο κεφάλι μας! Δεν είναι εδώ ο χώρος για να διεισδύσουμε στις αιτίες, στους υπεύθυνους κ.λπ. Θα πω μόνο πως η ανικανότητα των κυβερνήσεων, η σύνδεση του πολιτικού συστήματος με τη διαπλοκή και τη διαφθορά, οι εργατοπατέρες, μ’ ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού πελάτη και συμμέτοχο, είναι το μεγάλο θέμα το οποίο μας κατέστησε αδύναμους και ανίκανους να αντιδράσουμε στην κατρακύλα της χώρας.

Ποια είναι η άποψή σας για τα talent shows;

Τι να πω; Ούτως ή άλλως, τα διάφορα copy από τα talent shows του εξωτερικού είναι ανειλημμένες αποφάσεις των καναλιών, τα οποία βεβαίως προσδοκούν να διευρύνουν την πελατεία τους. Ωστόσο, θα πρέπει να συμφωνήσουμε πως κάθε τόσο εμφανίζονται εκεί διάφορες περιπτώσεις ενδιαφέρουσες ή και εξαιρετικές. Γι’ αυτό και τα shows αυτά διαρκούν για μεγάλο διάστημα. Στο θέμα των φωνών και των τραγουδιών, οι εκπομπές αυτού του τύπου έχουν γίνει σχεδόν αναγκαίο πέρασμα για έναν νέο τραγουδιστή, ο οποίος θα πρέπει να διαγωνιστεί για να μαθευτεί μέσα από αυτή τη δημόσια εικόνα. Η προσπάθεια καριέρας ενός νέου δημιουργού ή ερμηνευτή στον χώρο του τραγουδιού στη χώρα μας είναι άκρως προβληματική. Τα talent shows είναι πλέον μια πραγματικότητα αδιαμφισβήτητη. Εξάλλου, το γνωρίζουμε όλοι πως η τηλεόραση έχει σχέση με τον… μεγάλο αδελφό!

Ποια αξία θεωρείτε αδιαπραγμάτευτη;

Δεν είναι μία. Η αξία της διαρκούς εντιμότητας σε κάθε επίπεδο είναι σταθερή και ζωογόνα για μένα. Η προσπάθεια για δημιουργικότητα στην κιθάρα και τους μουσικούς μου προβληματισμούς, η συμπαράσταση στον αδύναμο, η συνεχής υποστήριξη σε φιλοπρόοδες κινήσεις, τα συναισθήματά μου για την οικογένειά μου και τη συνέχειά της, όλα είναι αξίες πολύτιμες, τις οποίες υποστηρίζω σε όλη τη ζωή μου.

«Καλή μουσική είναι η ίδια που κάποιος άλλος θεωρεί μέτρια, κακή… Δεν μπορεί να υπάρξει μία μόνο εκδοχή. Βεβαίως, ο χρόνος κρίνει κατά πολύ ποια είναι η καλή μουσική. Εάν ο χρόνος τη διατηρεί και την ανανεώνει, σημαίνει πως η αξία της είναι σημαντική και ενδιαφέρει τις γενιές.»

Ετοιμάζετε κάτι καινούργιο;

Έχω ετοιμάσει στα χαρτιά μελοποιήσεις ποιητών από την περίοδο του μεσοπολέμου – η περίοδος αυτή με απασχολεί ποιητικά και θεματικά. Έχω ασχοληθεί με τους ποιητές: Πολυδούρη, Λαπαθιώτη, Βιζυηνό, Σεφέρη, Βάρναλη, Σαραντάρη. Θα ήθελα πολύ να μπορέσω να καταθέσω τη μουσική μου άποψη για εκείνη την εποχή, η οποία πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να περιέχει ειδικό μελωδικό κλίμα, ώστε να αναδεικνύεται ο χρόνος και η προσωπικότητα των ποιητών. Η παρούσα δισκογραφική κατάσταση, όμως, χωλαίνει. Δεν είναι εύκολη σήμερα η παραγωγή δίσκων και δεν μπορώ να βρω μια άκρη, ώστε κάποιος παραγωγός να συμμεριστεί τις δικές μου αισθητικές προτιμήσεις…

Θα μας πείτε για τα προσεχή επαγγελματικά σας σχέδια;

Συναυλίες με τους συνεργάτες μου: Νένα Βενετσάνου, ΜόρφωΤσαϊρέλη, Γιώργο Τοσικιάν. Η δραστηριότητά μου στη μουσική – κιθαριστική διδασκαλία. Η προώθηση του πρόσφατου δίσκου μας, Café Latino, με τον Γιώργο Τοσικιάν και τη Μόρφω Τσαϊρέλη. Τα μελλοντικά μου σχέδια είναι να μακροημερεύσω όσο γίνεται και να διατηρηθώ υγιής, για να παραμείνω δημιουργικός και… ανταγωνιστικός!

Café Latino – El Puerto
Νότης Μαυρουδής
Άπαρσις
48 σελ.
ISBN 978-618-5320-10-2
Τιμή €12,00

ΠΗΓΗ  DIASTIXO