Τα ζώα του πολέμου

Του Γιάννη Σχίζα

Δημοσιεύθηκε στην ΑΥΓΗ της 25ης/2/16

Πρόσφατα ένας γάτος ονόματι Κουνκούς, πρόσφυγας  μαζί με πενταμελή οικογένεια εκ Μοσούλης, αποβιβάστηκε στη Λέσβο,   αλλά  το κλουβί του αποδείχτηκε εύθραυστο και το ζώο χάθηκε  στο νησί. Όμως η   ομορφιά του + η καλή του τύχη μέσα στην κακοτυχία του ,  τον οδήγησαν σε διαδοχική υιοθεσία από έναν Έλληνα και μια Γερμανίδα, που χάρις στις διαδικτυακές υπηρεσίες  άλλης φιλόζωης ήλθε σε επαφή με τους  ιδιοκτήτες του γάτου και τον ξαπόστειλε αεροπορικώς εκεί που αυτοί βρίσκονταν, στη Νορβηγία ….

Τα ζώα των πολέμων και μάλιστα αυτά που δεν παρουσιάζουν κάποια χρησιμότητα υφίστανται δραματική εγκατάλειψη και κακοποίηση, ιδιαίτερα μέσα σε συνθήκες όπου καμιά ζωή δεν είναι εγγυημένη. Θυμάμαι τις αναφορές που γίνονταν στα  οικιακά ζώα  του εμφυλίου πολέμου στη Γιουγκοσλαβία, που ήταν λίγες, κι αυτές ντροπαλές έως ενοχικές, μέσα σε συνθήκες τρομερών ανθρώπινων απωλειών. Για το θέμα είχαμε λίγες πληροφορίες αλλά κάποια παρουσίαση  μπορέσαμε να κάνουμε στο περιοδικό «Οικοτοπία». Πάντως η συγκεκριμένη  αναφορά  δεν είχε εκείνα τα ζωντανά και δραματικά χαρακτηριστικά μιας άλλης αφήγησης γύρω από ζώα του πολέμου,  που διέσωσε ο Ιστορικός Επαμεινώνδας Βρανόπουλος μέσα από τις στήλες της «Ελευθεροτυπίας» και που στη συνέχεια  καταχωρήθηκε σε διάφορα περιοδικά.  

Η αφήγηση σχετιζόταν με την  τελευταία ημέρα  του 

Ελληνοτουρκικού πολέμου, τον Σεπτέμβρη του 1922. Οι 

ελάχιστοι  εναπομείναντες Έλληνες στρατιώτες στην 

χερσόνησο του Τσεσμέ, που ήταν  δίοδος υποχώρησης  του

 ελληνικού στρατού,  πήραν εντολή να συγκεντρώσουν όλα τα 

ζώα έλξης (άλογα, γαϊδούρια, μουλάρια) και να τα σκοτώσουν , 

για να μην πέσουν στα χέρια του εχθρού. Τα ζώα 

περικυκλώθηκαν σε μια πλατεία, οι στρατιώτες 

ακροβολίστηκαν, ο επικεφαλής έδωσε την εντολή «πυρ», το 

αίμα των πιο κοντινών ζώων άρχισε να ρέει ποταμηδόν, κι αυτό 

συγκίνησε τόσο πολύ το «εκτελεστικό απόσπασμα» που 

σταμάτησε τις βολές : Σύμφωνα με την αφήγηση του 

 Βρανόπουλου οι στρατιώτες αγκάλιαζαν όσα ζώα έστεκαν 

όρθια και τα φιλούσαν, στη συνέχεια δε τα εγκατέλειψαν στη 

διάθεση των Τούρκων  και αποβιβάστηκαν  εσπευσμένα στα πλοία ….

Η ζωοφιλία φαίνεται και είναι μερικές φορές «αναχωρητισμός», άσκοπη εκχώρηση συναισθηματικής ενέργειας από ανθρωποφοβικούς χαρακτήρες. Εδώ και κάτι χρόνια  το αγαπημένο μου παράδειγμα αυτής της περίπτωσης ήταν ο «κακός» (δότωρ Νο ή άλλως πως καλούμενος…)  στα έργα του Τζαίημς Μποντ, με την ιδιαίτερη αδυναμία του σε μια πάλλευκη γάτα, παρόμοια με τον «πρόσφυγα»  Κουνκούς. Όμως υπάρχουν πάμπολλες περιπτώσεις όπου η «ανθρωπιά» υπερβαίνει τα ειδολογικά όριά της :  Τα  ζώα συγγενεύουν με τα παιδιά, τα παιδιά είναι γονείς των ενηλίκων, οι ενήλικοι  διαθέτουν πάντα έναν ενδότερο και συχνά αφανή εαυτό που αναγνωρίζει οικείες φύσεις. Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια σχέση συγκοινωνούντων δοχείων, στην  οποία  μπορούν να εμβαθύνουν  ειδικοί επιστήμονες, αν και  εμάς μας αρκεί που απλώς βιώνουμε αυτή την αλληλουχία,  ανακαλύπτοντας τον ενδότερο , παιδικό εαυτό μας.  

Όμως δεν είναι καθόλου περιττό  ούτε   ιστορία χάριν της ιστορίας, το να παραπέμπουμε εαυτούς και αλλήλους σε συμβιωτικά υποδείγματα ανθρώπων  και ζώων , σε συνθήκες απόλυτης χρηστικότητας των δεύτερων από τους πρώτους. Παραπέμπω εδώ στην απάντηση του αρχηγού μιας ινδιάνικης φυλής στην πρόταση αγοράς γης από τον  Αμερικανό Πρόεδρο Φραγκλίνο Πηρς : Ο Ινδιάνος εκτός από  αυθόρμητη  ποίηση εκτοξεύει στον Πρόεδρο και την καταγγελία περί λευκών ανθρώπων που σκοτώνουν για την πλάκα τους βουβάλια, ενώ οι Ινδιάνοι περιορίζονται σε όσα υπηρετούν την επιβίωσή τους….

Στην Ελλάδα ο Νόμος 4039 του  2014 προστατεύει τα ζώα επιβάλλοντας  χρηματικές κυρώσεις σε διάφορες παραβάσεις, αν και υπάρχει μια άξια λόγου δυσαναλογία σε αυτές : Το πρόστιμο για την περίπτωση εγκατάλειψης τραυματισμένου ζώου μετά από αυτοκινητιστικό δυστύχημα είναι  μόλις 300 ευρώ!  Σε αυτό το μικρό- αλλά πάντως κακό- προστίθεται και ένα μεγαλύτερο, που είναι  η «αναψυχή»  των κυνηγών…...