ΜΗΛΟΝ ΤΗΣ ΕΡΙΔΟΣ Ή ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΟΡΕΥΣΗΣ;
της Ελένης Καπετανάκη - Μπριασούλη
Το παράκτιο μέτωπο της πόλης του Ρεθύμνου, από το Ενετικό λιμάνι ως το Δελφίνι και από εκεί προς ανατολάς, γίνεται συχνά πεδίο αντιπαράθεσης πολλών ενδιαφερομένων κοινωνικών εταίρων που ερίζουν για τη χρήση του. Ιδιαίτερα ‘ασφυκτικές’ είναι οι πιέσεις όσων δραστηριοτήτων χρησιμοποιούν ή/και θέλουν να χρησιμοποιήσουν τα πιο προσβάσιμα τμήματα του κοντά στην πόλη.
Παρόλη τη διαφαινόμενη, και συχνά εκπεφρασμένη, πολύ ορθή πρόθεση να αντιμετωπιστούν συνολικά,με ολοκληρωμένο σχέδιο, οι επιτρεπόμενες δραστηριότητες και οι αντίστοιχες χρήσεις γης στην περιοχή,καθημερινά εγείρονται ‘αιτήματα’ από διάφορους ενδιαφερόμενους για προσωρινή ή και μόνιμη χρήση τμημάτων του μετώπου.
Η λήψη αποφάσεων για το ποιος μπορεί να ασκήσει μια δραστηριότητα που και πότε γίνεται αδρομερώς με δύο τρόπους.
Ο πρώτος, ο πιο συνηθισμένος ανά την υφήλιο και τας εποχάς, είναι να περιοριστεί η λήψη απόφασης στο πολύ συγκεκριμένο αίτημα/’πρόβλημα’, σε λίγους εμπλεκόμενους/ενδιαφερόμενους και στους άμεσα αρμόδιους, σε μια περιορισμένη περιοχή και για το άμεσο μέλλον. Η λύση που δίνεται στοχεύει στην άμεση ικανοποίηση των σκοπών του αιτούντα και αντανακλά τις συγκρούσεις και τις ισορροπίες συμφερόντων στην συγκεκριμένη περίπτωση και συγκυρία. Αν τα αποτελέσματα είναι ικανοποιητικά και δεν προκληθούν αρνητικές επιπτώσεις σε άλλους, δεν σημαίνει ότι η λύση ‘πέτυχε’ αλλά ότι ‘έτυχε’ να μην δημιουργηθούν προβλήματα …
Ο δεύτερος τρόπος, λιγότερο συνηθισμένος πλέον στο σημερινό κόσμο που ταλανίζεται από διαρκή αβεβαιότητα, είναι να αντιμετωπιστεί το αίτημα/’πρόβλημα’ και να αναζητηθεί η λύση του στα πλαίσια ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού (όχι αναγκαστικά ενός ‘παγωμένου’ σχεδίου) για την πόλη ολόκληρη πέραν του άμεσου μέλλοντος.Ενδεικτικά, αυτός ο σχεδιασμός:
· Βασίζεται στο όραμα για την πόλη, που διαμορφώνεται μέσα από διάλογο και συναποφασίζεται μεταξύ όλων των κοινωνικών εταίρων
· ‘Βλέπει’ πέρα από το τώρα για να θωρακίζει την πόλη έναντι απρόβλεπτων γεγονότων (πόσο επίκαιρο αυτό …) στο αβέβαιο μέλλον
· Μελετά ενδελεχώς τα εγγενή φυσικά, υλικο-τεχνικά και κοινωνικο-πολιτισμικά χαρακτηριστικά της πόλης (η πλευρά της προσφοράς γης και πόρων)
· Λαμβάνει υπόψη όλες τις δραστηριότητες – υφιστάμενες, προβλεπόμενες,προβλέψιμες και απρόβλεπτες – και τις απαιτήσεις τους σε χώρο και χρόνο (η πλευρά της ζήτησης για γη και πόρους)
· Για τη λήψη αποφάσεων υιοθετεί μια ποικιλία περιβαλλοντικών, υλικο-τεχνικών, οικονομικών και κοινωνικο-πολιτισμικών κριτηρίων που συναποφασίζονται μέσα από διάλογο μεταξύ όλων των κοινωνικών εταίρων
· Ιεραρχεί τα κριτήρια δίνοντας προτεραιότητα στη διασφάλιση της διατήρησης της φυσικο-πολιτισμικής φυσιογνωμίας και ακεραιότητας της πόλης, μοναδική εγγύηση για τη μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα της
· ‘Παντρεύει’ την προσφορά με τη ζήτηση γης και πόρων στην πόλη, εξετάζοντας ποικίλες – και όχι μια – εφαρμόσιμες αναπτυξιακές επιλογές
· Αξιολογεί τις εναλλακτικές επιλογές με βάση τα κριτήρια που υιοθετήθηκαν και υπό το φως εναλλακτικών σεναρίων για το μέλλον
· Διαμορφώνει με φρόνηση το τοπικό πολεοδομικό σχέδιο συνδυάζοντας αρμονικάποικίλες οικονομικές δραστηριότητες και χρήσεις γης μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες επίλυσης συγκρούσεων, αποφεύγοντας ‘ακραίες’ και προκρίνονταςτεκμηριωμένεςεπιλογές, τη ‘μέση’ λύση, προσαρμοσμένες στα φυσικο-πολιτισμικά χαρακτηριστικά και στην κλίμακα της πόλης
· Εξασφαλίζει ευρεία δημόσια συμμετοχή, αποφεύγοντας ανακοινώσεις τελικών αποφάσεων σε παθητικούς δέκτες
· Διασφαλίζει ευρεία ενημέρωση του κοινού για τις αξίες και τις δυνατότητες της πόλης ώστε η συμμετοχή του στη διαδικασία του σχεδιασμού να είναι ουσιαστική, γνωρίζοντας ότι,πέραν από τις γνωστές και τρέχουσες επιλογές, υπάρχουν πολλοί τρόποι να εξασφαλισθούν απασχόληση, εισόδημα και ευημερία
· Στηρίζει με τεχνογνωσία και οικονομικές ενισχύσειςόσες δραστηριότητες αναδεικνύουν και διαφυλάσσουν τον χαρακτήρα της πόλης.
Από τα παραπάνω, τονίζω τρίααλληλένδετακεντροβαρικά και κρίσιμα ζητήματα: τον διάλογο, την τεκμηρίωση και τη φρόνηση στη λήψη αποφάσεων.
Ο διάλογος μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, όταν γίνεται με καλή θέληση, ειλικρινή διάθεση και αγαθή πρόθεση, μεταξύ άλλων, (α) αποτρέπει αποκλεισμούς, άρα (β) εξασφαλίζει ισότιμη συμμετοχή και ίση μεταχείριση όλων των εμπλεκομένων και των προτιμώμενων λύσεων τους, (γ) βοηθά στην ανταλλαγή απόψεων μεταξύ τους που συνήθως (δ) δίνουν πληροφορίες για συγκεκριμένες εναλλακτικές άγνωστες σε πολλούς άλλους εταίρους, (ε) διευρύνουν τους ορίζοντες, επηρεάζουν στάσεις και αντιλήψεις και δημιουργούν γόνιμο προβληματισμό, (στ) αποκαλύπτουν σημεία σύγκλισης απόψεων και σημεία διαφωνίας, (ζ) οδηγούν σε νέες λύσεις που υπερβαίνουν τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ αντίθετων απόψεων και, ίσως, (η) βοηθούν στο να ξεπεραστεί ο φόβος του διαφορετικού ‘άλλου’.Ο διάλογος και ο καλοπροαίρετος συγκερασμός διαφορετικών απόψεων και μέσων μπορεί (χωρίς να είναι σίγουρο) να βοηθήσουνστην εξεύρεση λύσεωνόπου όλοι κερδίζουν με μέτρο (win-win),στη μεγαλύτερη δυνατή υποστήριξη όποιων λύσεων προκριθούν και, λογικά, στην καλύτερη εφαρμογή τους.
Η τεκμηρίωση των προτάσεων, από οποιονδήποτε κι αν προέρχονται, είναι απαραίτητη για έναν ουσιαστικό διάλογο που εξασφαλίζει διαφάνεια και αποτρέπει τοποθετήσειςτύπου «εγώ νομίζω/πιστεύω ότι…» που αναπόφευκτα οδηγούν σε αντιπαραθέσεις και αδιέξοδα.
Τέλος, η λήψη μακροχρόνια επιτυχών και επωφελώναποφάσεων απαιτεί φρόνηση, αυτή την Αριστοτελική διανοητική αρετή, χαρακτηριστικό των ‘φρόνιμων’ ανθρώπων, που επηρεάζει καθοριστικά τη λήψη πρακτικών αποφάσεων για τα ‘καθ’ έκαστα’ με στόχο το κοινό καλό. Φρόνηση είναι η ικανότητα κρίσης και επιλογής, με έλλογη, ισόρροπη χρήση επιστήμης και τεχνικής/τεχνογνωσίας,μετά από στάθμιση εναλλακτικών επιλογών που έχουν διεξοδικά, επιστημονικά και τεχνικά, αναλυθεί, των συγκεκριμένων πράξεων που υλοποιούν τη ‘μέση’ λύση,σε συγκεκριμένη περίπτωση, υπό συγκεκριμένες συνθήκεςκαι διαθέσιμα μέσα. Καλλιεργείται με τη συνήθεια, επαναλαμβάνονταςαγαθέςπράξεις, και αυξάνει με την εμπειρία.
Το παράκτιο μέτωπο του Ρεθύμνου παραμένει ένας πολύτιμος πόρος, παρά τις αλλοιώσεις που έχει υποστεί διαχρονικάαπό αποσπασματικές και μονόπλευρες αποφάσεις, προφανώς, στη βάση του πρώτου, στενού, και συχνά συγκρουσιακού, τρόπου. Το αποτέλεσμα; Να μην εξυπηρετείται το κοινό καλό πάντα.
Ακολουθώντας, αντίθετα, τον δεύτερο, ολοκληρωμένο τρόπο, η χωροθέτηση πολλών δραστηριοτήτων μπορεί να ικανοποιηθεί αποδοτικότερα, και τα οφέλη τους να διανεμηθούν σε περισσότερους, στην ευρύτερη περιοχή της πόλης του Ρεθύμνου. Έτσι δεν θα τραυματιστεί περαιτέρω το παράκτιο μέτωπο και από μήλον της έριδος μπορεί να γίνει ευκαιρία συνεργασίας και συμπόρευσης, φωτεινό παράδειγμα ήθους αστικής διαχείρισηςόπου όλοι αποφασίζουν για το κοινό τους καλό, πρότυπο ΄φρόνιμων’ διαχειριστών της κοινής κληρονομιάς του για τις επόμενες γενηές…
Γιατί «...το κοινό συμφέρον κάνει τους ανθρώπους να ζουν μαζί, αφού τούτο συμβάλλει στο να ζουν καλά ...» (Αριστοτέλης, Πολιτικά, Βιβλίο Γ’).
Ελένη Καπετανάκη-Μπριασούλη, Καθηγήτρια
Τμήμα Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
e.briassouli@aegean.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου