«ΡΩΣΙΚΗ ΚΙΒΩΤΟΣ» του Αλεξάντερ Σοκούροφ

 

Το πρώτο αυθεντικό αριστούργημα του 21ου αιώνα

Η πρώτη ταινία γυρισμένη εξ ολοκλήρου σε High Definition

Η πρώτη ταινία της ιστορίας χωρίς cut

H καλλιτεχνική έκπληξη της χρονιάς στο box office

Επίσημη συμμετοχή φεστιβάλ Καννών

"Δεν έχει ξαναγίνει ταινία σαν τη ΡΩΣΙΚΗ ΚΙΒΩΤΟ. Αν αναζητάτε μια κινηματογραφική εκστατική εμπειρία, δεν υπάρχει άλλος σκηνοθέτης από τον Σοκούροφ."

Σούζαν Σόνταγκ

"H πιο συναρπαστική δημιουργία του αυθεντικού διαδόχου του Ταρκόφσκι"

Ντέρεκ Μάλκολμ - The Guardian

"Το απόλυτο αριστούργημα. Μια ολοκληρωτική αισθητική εμπειρία. Το λιγότερο που αξίζει στη ΡΩΣΙΚΗ ΚΙΒΩΤΟ είναι ο Χρυσός Φοίνικας"

Philippe Dupuy, Nice-Matin

"Ένα λαμπερό διαμάντι".

Peter Bradhaw, The Guardian

"Ένα πιο εκπληκτικά φιλμ όλων των εποχών. Η τελική σκηνή κόβει την ανάσα..."

Roger Ebert, Chicago Sun

"Μια μαγική υπενθύμιση για τις ανεξερεύνητες δυνατότητες της κινηματογραφικής τέχνης".

The Economist

"Η σκιά της ΡΩΣΙΚΗΣ ΚΙΒΩΤΟΥ στοιχειώνει την κινηματογραφική παραγωγή του 2002. Ακόμα και οι κριτικοί μένουν άναυδοι."

Tobias Kniebe, Suddeutsche Zeitung

"Μια υπερτολμηρή καλλιτεχνική επιλογή. Ένα ταξίδι στον χρόνο με μια ανάσα".

Marie Noelle Tranchant, Le Figaro

"Ίσως η πιο συναρπαστική δημιουργία του αυθεντικού διαδόχου του Ταρκόφσκι".

Derek Malcolm, The Guardian

"Μια υπέροχη πράξη δημιουργίας, μια παράξενη ιστορική οφθαλμαπάτη, ζωντανεμένη από μια και μόνη καθοριστική κίνηση του μαγικού χεριού του Αλεξάντερ Σοκούροφ".

 ΣΥΝΟΨΗ:

Ένας αόρατος αφηγητής, ταξιδεύει μυστηριωδώς στον χρόνο και βρίσκεται στο μυθικό Ερμιτάζ του 1700. Εκεί συναντά έναν κυνικό Γάλλο μαρκήσιο, μαζί θα περιπλανηθούν στο αχανές λαμπερό παλάτι αλλά και στην Ιστορία του Ανακτόρου από τα χρόνια της Αικατερίνης της Μεγάλης μέχρι τις μέρες μας. Οι δυο τους, θα γίνουν μάρτυρες πλήθους μεγάλων γεγονότων που συντάραξαν το Ερμιτάζ αλλά και την ανθρωπότητα. Το μοναδικό αυτό μουσείο, παραμένει μια κιβωτός Ιστορίας, Μνήμης, Πολιτισμού και το έργο του μεγάλου Αλεξάντερ Σοκούροφ, προσφέρει μια ανεπανάληπτη όσο και απολαυστική κατάθεση στην Ιστορία του κινηματογράφου, αποτελώντας το αδιαμφισβήτητο καλλιτεχνικό γεγονός της χρονιάς και το πρώτο αυθεντικό αριστούργημα της νέας χιλιετίας. 

NO CUT = DIRECTOR’S CUT

Η «ΡΩΣΙΚΗ ΚΙΒΩΤΟΣ» είναι μια ταινία φορτωμένη με ρεκόρ και πρωτιές: Το πρώτο φιλμ χωρίς μοντάζ, ένα μονοπλάνο, η μεγαλύτερη σκηνή steadicam της ιστορίας, η πρώτη ασυμπίεστη High Definition ταινία, αποθηκευμένη απ’ευθείας από το γύρισμα σε ένα φορητό σύστημα σκληρών δίσκων και όχι σε φιλμ ή σε tape. Είναι όμως ένα έργο ενός σκηνοθέτη που δεν νοιάζεται καθόλου για τις «πρωτιές» και τα «ρεκόρ» και δεν γοητεύεται ιδιαίτερα από την ιδέα της εφεύρεσης κάτι «νέου».

Ο Αλεξάντερ Σοκούροφ επικεντρώνεται στα αρχετυπικά συστατικά μιας κινηματογραφικής δημιουργίας. Τον ήχο, την εικόνα, τον χρόνο.

Η «ΡΩΣΙΚΗ ΚΙΒΩΤΟΣ» άρχισε το ταξίδι της 15 χρόνια πριν. Μια νεωτεριστική αλλά πραγματοποιήσιμη ιδέα. «Σιχαίνομαι το μοντάζ, ας μη φοβόμαστε τον χρόνο». Η ιδέα του για μια ταινία ενός πλάνου, σε πραγματικό χρόνο με ψηφιακή κάμερα φαινόταν θαυμαστά απλή. Βίντεο, μια λήψη, απουσία μοντάζ. Το όνειρο κάθε παραγωγού. Η «ΡΩΣΙΚΗ ΚΙΒΩΤΟΣ» ξεπέρασε κάθε προσδοκία σε επίπεδο δυσκολίας. Ο Σοκούροφ είχε ένα όραμα που έγινε πραγματικότητα σε μία μοναδική στιγμή. Μια ταινία που ουσιαστικά μονταρίστηκε από την κάμερα. Ένα φιλμ που αντανακλά κυριολεκτικά την ροή του χρόνου. Όπως και στη ζωή, είναι αδύνατο να διασπάσουμε τον χρόνο.

Ο ΣΟΚΟΥΡΟΦ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΟΚΟΥΡΟΦ

O Κινηματογράφος είναι κάτι περισσότερο από τέχνη και η Κινηματογραφική τέχνη από μόνη της δεν είναι ζωή. Οπότε, μια ταινία δεν είναι δυνατόν να γίνει ποτέ "αντανάκλαση της ζωής". Ένα φιλμ είναι κάτι άλλο, μια ειδική μορφή ζωής, που υπάρχει κάπου μεταξύ Θεού και ανθρώπων.

Δεν υποκρινόμαστε πως δίνουμε απαντήσεις σε ιστορικές ερωτήσεις και ζητήματα, ή πως προσφέρουμε λύσεις στα Μεγάλα Προβλήματα της Ζωής. Εργαζόμαστε χωρίς απορίες και προοπτικές, σαν να παλεύουμε με τα κύματα στην θάλασσα την ώρα της καταιγίδας. Αυτά τα κύματα, είναι η έκφραση μιας τυφλής, ανεξέλεγκτης δύναμης που γυρεύει διέξοδο, μιας δύναμης που καταστρέφει την ιστορία κι όμως θέλουμε να την περιγράψουμε, να της επιτεθούμε μετωπικά.

Νομίζω πως το κοινό αντιδρά σε συγκεκριμένες αισθητικές επιλογές μου. Όπως είναι η αγάπη μου για την Γερμανική Ρομαντική ζωγραφική, για την Ρομαντική τέχνη γενικότερα, για το κομμάτι  του Ρομαντισμού που επηρέασε την Ρώσικη κουλτούρα. Κι ο Τσέχωφ, ρομαντικός είναι. Είμαι ένα προϊόν της Ρώσικης πραγματικότητας και της κλασσικής κουλτούρας. Στις ελεγείες, η ιδέα μου πως οι ταινίες είναι μια άλλη μορφή ζωής, ίσως να είναι προφανέστερη. Όμως ίσως οι κριτικοί και το κοινό δυσανασχετούν ή προκαλούνται από τις ταινίες μου και για άλλον ένα λόγο:  δεν μπορούν να βρουν ένα συγκεκριμένο στυλ στα έργα μου. Προσπαθούμε να κάνουμε τις ταινίες μας με διαφορετικούς τρόπους κι έτσι όλα τα φιλμ διαφέρουν μεταξύ τους.

Κάνω μια ταινία εξ αιτίας μιας αυθεντικής ανάγκης να κάνω αυτήν την ταινία τη συγκεκριμένη στιγμή. Έτσι έγιναν οι "Μέρες της Έκλειψης" και το "Σώσε και Προστάτευσε". Οι βαθιές, οδυνηρές εντυπώσεις που μου προκάλεσε η Ασία, έπρεπε να εκφρασθούν μέσα από μια φόρμα. Η σχέση ή, γενικότερα, η ύπαρξη στοιχείων ντοκιμαντέρ σε ταινίες μυθοπλασίας ή η παρουσία σκηνών μυθοπλασίας σε ένα ντοκιμαντέρ δεν πρέπει να αποτελούν ζήτημα ανάλυσης. Αν η ταινία είναι ζώσα κι ο δημιουργός είναι εμπνευσμένος δεν μπορούμε να αναζητούμε κανόνες ή ειδικές εγκρίσεις. Η απάντηση στο ερώτημα αν επιτρέπεται να χρησιμοποιούμε στοιχεία ντοκιμαντέρ στην μυθοπλασία και αντιστρόφως βρίσκεται στο επίπεδο της καλλιτεχνικής πρόθεσης και όχι της λογικής. Για αυτό τον λόγο αυτό το θέμα δεν πρέπει να μπει σε μια αναλυτική διαδικασία που θα μας διαλύσει. Η προσπάθεια να αναπτύξουμε  μια κινηματογραφική φόρμα με τη χρήση αναλυτικών μεθόδων είναι ντροπιαστική. Η αυθεντική κινηματογραφική τέχνη μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από τη σύνθεση, αυτό είναι το θέμα και για αυτό οι θεωρίες του Αϊζενστάιν μόνο ζημιά

ΑΛΕΞΑΝΤΕΡ ΝΙΚΟΛΑΓΙΕΒΙΤΣ ΣΟΚΟΥΡΟΦ

Γεννήθηκε το 1951 στο χωριό Ποντορβίκα (ανύπαρκτο πια, καθώς καταποντίστηκε για χάρη της κατασκευής ενός υδροηλεκτρικού φράγματος), στην περιφέρεια του Ιρκούτσκ, πρωτεύουσας της Σιβηρίας. Ο πατέρας του ήταν στρατιωτικός, βετεράνος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι μεταθέσεις του πατρός Σοκούροφ προκάλεσαν συχνές μετακινήσεις της οικογένειας, έτσι, ο μικρός Αλεξάντερ, πρωτοπήγε στο σχολείο στην Πολωνία αλλά αποφοίτησε από το Λύκειο στο Τουρκμενιστάν. Το 1968, εισάγεται στο Πανεπιστήμιο της πόλης Γκόρκι (Τμήμα Ιστορίας). Φοιτητής ακόμα, άρχισε να εργάζεται στις τηλεοπτικές παραγωγές του ιδρύματος, σε θέσεις βοηθού παραγωγής. Η θητεία του τον οδηγεί  στο πόστο του τηλεοπτικού παραγωγού, το 1968. Θα παραμείνει στα στούντιο του Πανεπιστημίου Γκόρκι για 6 χρόνια.

            Το 1974 εγγράφεται στο Τμήμα Παραγωγής του Πανρωσικού Κινηματογραφικού Ινστιτούτου (VGIK). Οι εξαιρετικές επιδόσεις του θα επιβραβευθούν με την υποτροφία Eisenstein. Το 1979, έδωσε εξετάσεις και αποφοίτησε ένα χρόνο νωρίτερα από το προβλεπόμενο, γυρίζοντας αντί για το προβλεπόμενο εικοσάλεπτο σπουδαστικό φιλμ, την "Μοναχική Ανθρώπινη Φωνή" διάρκειας 87 λεπτών. Η ταινία χαρακτηρίστηκε ως φορμαλιστική και αντισοβιετική και απορρίφθηκε, ο ήδη εξόριστος Αντρέ Ταρκόφσκι μεσολάβησε, έτσι ώστε το έργο να γίνει, τυπικά τουλάχιστον, αποδεκτό από τις αρχές. Την ίδια τύχη θα αντιμετωπίσουν όλες οι ταινίες του Σοκούροφ μέχρι το 1989, μένοντας απαγορευμένες στην Σοβιετική Ένωση, την ίδια εποχή που προβάλλονταν σε διεθνή Φεστιβάλ.

Με συστατική επιστολή του Ταρκόφσκι ο Σοκούροφ προσλαμβάνεται στα στούντιο της Lenfilm, το 1980, εκεί θα γυρίσει τις πρώτες του ταινίες μυθοπλασίας. Στα στούντιο του τότε Λένινγκραντ (σημερινής Αγίας Πετρούπολης) δουλεύει τα πρώτα του ντοκιμαντέρ. Οι πρώτες αυτές ταινίες του συνάντησαν εντελώς αρνητικές αντιδράσεις από του αξιωματούχους του Κομμουνιστικού Κόμματος της περιοχής, αλλά και από τις κεφαλές της Goskino, κυρίαρχης εταιρείας παραγωγής επί Ε.Σ.Σ.Δ. 

Στα τέλη της δεκαετίας του '80 οι ταινίες του προβάλλονται πια δημοσίως και εκπροσωπούν την Κοινοπολιτεία (πλέον) σε πολυάριθμα διεθνή φεστιβάλ και εκδηλώσεις. Η επόμενη δεκαετία τον βρίσκει να γυρνά ταυτόχρονα, ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ. Συγχρόνως, ασχολείται με μη κερδοσκοπικά τηλεοπτικά προγράμματα για την νεολαία, καθώς και με μαθήματα σκηνοθεσίας στα στούντιο Lenfilm. To 1998 παρουσιάζει το τηλεοπτικό πρόγραμμα "Νήσος Σοκούροφ" με θέμα τη θέση της τέχνης του κινηματογράφου στη σύγχρονη κουλτούρα.

Στα μέσα της δεκαετίας του 90 εξοικειώνεται με τις νέες τεχνολογίες. Αρχίζει την παραγωγή μιας σειράς ντοκιμαντέρ, με αρκετά από αυτά να βασίζονται σε Ιαπωνικά κεφάλαια, χάρη στη συμμετοχή των εκεί θαυμαστών του. Μόνιμος θαμώνας των κορυφαίων Φεστιβάλ, με συχνότατες βραβεύσεις και μέλος της Ευρωπαϊκής ακαδημίας κινηματογράφου. Προετοιμάζει το στούντιο "Bereq", χωρίς καμιά κρατική επιδότηση,  με στόχο την ενίσχυση καλλιτεχνικών παραγωγών και δημιουργικών ντοκιμαντέρ.

Με την "Ρώσικη Κιβωτό" επιτυγχάνει μια αξιοζήλευτη εισπρακτική πορεία σε Η.Π.Α. και Ευρώπη, η ταινία καταξιώνεται ως ένα από τα πιο αναπάντεχα, ακραία σινεφίλ μπλοκμπάστερ.

Ζει και εργάζεται στην Αγία Πετρούπολη, κοντά στο αγαπημένο του Ερμιτάζ.

ΠΛΗΡΗΣ ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΜΥΘΟΠΛΑΣΙΑΣ

1978 Μοναχική ανθρώπινη φωνή - έγχρωμο/ασπρόμαυρο - 87 λεπτά

1980 Διαβάθμιση - έγχρωμο - 30 λεπτά

1983 Οδυνηρή ομοιομορφία - έγχρωμο - 110 λεπτά

1986 Αυτοκρατορία - έγχρωμο - 35 λεπτά

1988 Ημέρες έκλειψης - έγχρωμο - 137 λεπτά

1989 Σώσε και προστάτευσε - έγχρωμο - 137 λεπτά

1990 Δεύτερος Κύκλος - έγχρωμο/ασπρόμαυρο - 92 λεπτά

1992 Πέτρα - ασπρόμαυρο - 84 λεπτά

1993 Σελίδες που ψιθυρίζουν - έγχρωμο - 77 λεπτά

1996 Μητέρα και Γιος - έγχρωμο - 73 λεπτά

1999 Μολώχ - έγχρωμο - 102 λεπτά

2000 Ταύρος - έγχρωμο  - 104 λεπτά

2001 Ρώσικη Κιβωτός -έγχρωμο - 99 λεπτά

2003 Πατέρας και Γιος - έγχρωμο - 83 λεπτά

2004 Ο Ήλιος - έγχρωμο - 110 λεπτά

2007 Αλεξάνδρα

2011 Φάουστ

2015 Η κιβωτός των ανθρώπων

ΤΑΙΝΙΕΣ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ

1978 Μαρία  - έγχρωμο - 41 λεπτά

1979 Σονάτα για τον Χίτλερ - έγχρωμο - 11 λεπτά

1981 Σονάτα για βιόλα. Ντιμίτρι Σοστακόβιτς  -  ασπρόμαυρο - 80 λεπτά

1982 Και τίποτα περισσότερο - έγχρωμο - 70 λεπτά

1984 Βραδινή θυσία - έγχρωμο  - 20 λεπτά

1985 Ασθενείς ελεγείες - έγχρωμο - 10 λεπτά

1986 Ελεγεία - ασπρόμαυρο - 30 λεπτά

1986 Μοσχοβίτικη Ελεγεία - ασπρόμαυρο - 88 λεπτά

1990 Ελεγεία της Αγίας Πετρούπολης - έγχρωμο - 38 λεπτά

1990 Σοβιετική Ελεγεία - έγχρωμο - 37 λεπτά

1990 Σχετικά με τα γεγονότα στην Υπερκαυκασία - ασπρόμαυρο - 10 λεπτά

1990 Μια απλή ελεγεία  - ασπρόμαυρο - 20 λεπτά

1990 Επιστροφή στο Λένινγκραντ - ασπρόμαυρο - 13 ώρες και 8 λεπτά

1991 Ένα παράδειγμα τονισμού - ασπρόμαυρο - 48 λεπτά

1992 Ρωσική Ελεγεία - έγχρωμο - 68 λεπτά

1995 Το όνειρο του στρατιώτη - έγχρωμο - 12 λεπτά

1995 Πνευματικές φωνές - έγχρωμο - 327 λεπτά

1996 Ανατολίτικη Ελεγεία - έγχρωμο - 45 λεπτά

1996 Χιούμπερτ Ρόμπερτ, μια ευλογημένη ζωή - έγχρωμο - 26 λεπτά

1997 Ταπεινή ζωή - έγχρωμο - 75 λεπτά

1997 Ημερολόγια της Αγίας Πετρούπολης

         Αποκαλυπτήρια μνημείου Ντοστογιέφσκι - έγχρωμο - 45 λεπτά

1998 Ημερολόγια της Αγίας Πετρούπολης

         Το διαμέρισμα του Κόζνιτσεφ - έγχρωμο - 45 λεπτά

1998 Ομολογία - έγχρωμο - 320 λεπτά

1998 Διάλογοι με τον Σολτζενίτσιν - έγχρωμο - 104 λεπτά

1999 Dolce - έγχρωμο - 60 λεπτά

2001 Ελεγεία για ένα ταξίδι - έγχρωμο - 47 λεπτά

2004 Το ημερολόγιο της Αγίας Πετρούπολης, Μότσαρτ, Ρέκβιεμ - έγχρωμο - 70 λεπτά

2006 Ελεγεία της ζωής: Ροστροπόβιτς, Βισνέφσκαγια - έγχρωμο - 101 λεπτά

* Οι έννοιες "μυθοπλασία" και "ντοκιμαντέρ," μιλώντας για έργα του Σοκούροφ είναι πάντοτε σχετικές.