Επιδάφια τέχνη

του Γιάννη Σχίζα

ΑΥΓΗ 12.8.17 

 Το καλοκαίρι είναι γενικώς μια εποχή πιό οικολογική, πιο καλλιτεχνική,  πιο ελευθεριάζουσα και  νεωτερίζουσα. Οι αισθητικές κρίσεις για τη μορφολογία της υπαίθρου και των κατασκευών δίνουν και παίρνουν, τουλάχιστον από αυτούς που εκτός από νοημοσύνη διαθέτουν και  διακοπές - και που δεν αποτελούν παραπάνω από το 47% του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτίμηση της Eurostat.  Σε  αυτή την "τάξη πνευμάτων" το κιτς είναι επόμενο να εκτίθεται σε ποικίλες κριτικές . Έχω υπόψη μου ένα "θαλασσοκένταυρο" σε παραλία  της Νότιας Εύβοιας, που είναι τόσο σχετικός με το  περιβάλλον όσο  μια γοργόνα λαξευμένη στα κορφοβούνια της Πίνδου: Δοθέντος ότι και οι δυο αυτές ζεύξεις - άνθρωπος και άλογο, άνθρωπος και ψάρι - είναι αρχαϊκές φαντασιώσεις που ενδημούν σε ειδικά σκηνικά.....

 Φυσικά το ωραίο διαθέτει μια υπερβατικότητα και μπορεί να καινοτομεί στο υπαίθριο ή στο αστικό περιβάλλον, δεν μπορεί όμως να μην συναρτάται μαζί τους.

Η αισθητική παρέμβαση στον ανοιχτό χώρο είναι μια σημαντική λειτουργία, που αλληλεπιδράται με την κίνηση των πεζών : Η αισθητική διεγείρει  την παρουσία των πεζών, οι πεζοί προκαλούν  διαρκή ανάταση της αισθητικής. Τον σύνδεσμο αυτό διαταράσσει μόνο ο βανδαλισμός και η ανοχή του. Στην Ελλάδα η παρουσίαση του κιτς από το περιοδικό ΑΝΤΙ  δεν αποτέλεσε μια ελιτίστικη τρομοκρατία εναντίον της κακογουστιάς αλλά μια φωνή αισθητικής διαπαιδαγώγησης, που σχετικά  αποσιωπήθηκε  από τη "διαπασών" της γκλαμουριάς.

Αλλού  οι  αισθητικές παρεμβάσεις ανοιχτού χώρου  έχουν  αυξανόμενη παρουσία. Ανθολογώ  εδώ δυο από αυτές, μια επιδάφια και μια υπεδάφια  : Στην πρώτη ανήκει η διακόσμηση ενός συγκεκριμένου  ιρλανδικού οδοστρώματος  από τον Edgar Mueller, στη δεύτερη ανήκει η διακόσμηση  ενός  σπηλαίου στο Νέο Μεξικό  των ΗΠΑ από τον γλύπτη Ra Paulette.

Σε μια χώρα γενικώς "ξηροθερμική", η προτίμηση του γκαζόν από διάφορους κατόχους εξοχικών υποδηλώνει κυρίως ένα σύμπλεγμα ταξικής υπεροχής και δευτερευόντως μια τάση επιδάφιας υπέρβασης της κλιματικής ιδιαιτερότητας της χώρας...Η τάση αυτή    προκάλεσε την κριτική  της  αρχιτεκτόνισας Σταυρούλας Κατσογιάννη, αναφορικά με τον  λόφο του αστεροσκοπίου, όπου ο Αργεντινός σχεδιαστής προτίμησε ακόμη και τη φύτευση καλαμποκιών σε  νεοφερμένο έδαφος,  θίγοντας την ιστορικότητα του χώρου...

Στη Σύρο μια καλλιτεχνική ομάδα γνωστή ως   "Ορίζοντας Γεγονότων" οργανώνει στις 28-30 Αυγούστου  έκθεση "Επιδάφιας τέχνης" ( Land Art) με επιτόπια υλικά,  που φιλοδοξεί-πέρα από την προβολή εκθεμάτων - να προκαλέσει και κοινωνικό διάλογο. Μακάρι να προκόψουν και τα δυο - καλλιτεχνική παραγωγή  και καλλιτεχνική αναζήτηση  της ευρύτερης κοινωνίας...