Αβίωτη κινητικότητα

Του Γιάννη Σχίζα

Δημοσιεύεται στην ΑΥΓΗ της 24.9.16

Σε ένα παλιό άρθρο στη «Νέα Οικολογία», στο «Πεζοπορίας εγκώμιον», έγραφα για τις παλιές οδοιπορικές σημάνσεις    πάνω σε καίρια σημεία του χώρου. Τότε οι μεγάλες χερσαίες διαδρομές, όπως αυτές που οδηγούσαν  τα καραβάνια με τα μουλάρια  ως τις αγορές της Κεντρικής Ευρώπης, σήμαιναν για τους  ταξιδιώτες εξαντλητικούς ποδαρόδρομους. Στη συνέχεια ήλθαν οι «αμαξιτοί δρόμοι»  και οι δικοί μας  αμαξάδες με τα «εξ αμάξης» - δηλαδή «καλολογικά στοιχεία» εκφωνούμενα εν ώρα εργασίας, που έκαναν τις κυρίες  να αναψοκοκκινίζουν  από ντροπή….

Από την εποχή που ο Καβάφης έγραφε για τον Αθηναίο αποστάτη που πήγαινε οδοιπορώντας  στα Σούσα για να ζήσει στην  αυλή του  Αρταξέρξη και «χωρίς τον έπαινο του Δήμου και των Σοφιστών», ως την εποχή των διαστημικών περιηγήσεων και των προβληματισμών για την  τηλεμεταφορά  που ξεπερνούν  πλέον την επιστημονική φαντασία, η κυκλοφορία  ανθρώπων και πραγμάτων έγινε πολλές φορές  κεντρικό ζήτημα. Σήμερα έχουμε τη δυνατότητα  να σκεπτόμαστε για όλες τις εκδοχές της κυκλοφορίας, δηλαδή ολιστικά.

Έχουμε ακόμη τη δυνατότητα να σκεπτόμαστε για το πλαίσιο της κυκλοφορίας, που μπορεί κατά περίπτωση να είναι ο αστικός χώρος, η ύπαιθρος, η θάλασσα και η ατμόσφαιρα.

Όμως το ότι έχουμε τη δυνατότητα δεν μεταφράζεται αυτομάτως σε πραγματικότητα. Σε συνθήκες μάλιστα μνημονιακής εντροπίας και  «οικονομίστικης μονοκαλλιέργειας» του δημόσιου λόγου, απουσιάζουν οι εμπνευσμένοι «μεγαλοϊδεατισμοί» για την αναδιάρθρωση της κυκλοφορίας και την μέσω αυτής αναβάθμιση της ποιότητας ζωής. Λόγου χάρη, θα μπορούσε κανείς να συλλάβει κάτι αντίστοιχο με την ιδέα του Τρίτση για μια σταδιακή πεζοπορική διασύνδεση των ενιαιοποιημένων αρχαιολογικών χώρων  με την πεδιάδα των Μεσογείων; Ή θα μπορούσε κανείς να συζητήσει για τα πλωτά μαζικά μέσα κυκλοφορίας – για την ακτοπλοϊκή σύνδεση Πειραιά-Σουνίου – όπως αυτή του σχεδίου  «Αττική SOS» του 1994;

Ο λόγος περί κυκλοφορίας είναι ελλειμματικός, όμως συχνά είναι και άστοχος ή παραπλανητικός. Παράδειγμα τα λεγόμενα περί αειφορικής ή βιώσιμης κινητικότητας – σε μια περίοδο υπερκυριαρχίας του επιθέτου «βιώσιμος-η-ο» και με επικείμενη τη χρησιμοποίησή του ακόμη και  για την ούρηση ή το χασμουρητό :  Τη στιγμή που το πρόβλημα έγκειται στην μικρότερη κυκλοφορία,  δηλαδή στην ικανοποίηση των αναγκών της ζωής με τις μικρότερες κατά το δυνατόν κυκλοφοριακές ενέργειες. Ή ακόμη, στη  μετατροπή μέρους της κυκλοφορίας σε δραστηριότητα απόλαυσης – επομένως  με στυγνούς οικονομικούς όρους, σε δραστηριότητα «καταναλωτική» και όχι παραγωγική.

Εδώ και πολλά χρόνια οι πληκτικές και στρογγυλεμένες δράσεις της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας, που πέρασε και φέτος (16-22 Σεπτεμβρίου) απαρατήρητη, πιστοποιούν τις παραχωρήσεις των ευρωπαϊκών κρατών προς το  λόμπυ της βιομηχανίας αυτοκινήτων. Αξιοσημείωτο πάντως, έστω και μονοδιάστατο, ήταν το ελληνικό  σύνθημα «έξυπνη κινητικότητα-ισχυρή οικονομία» :  τουλάχιστον για όσους είχαν την πολυτέλεια να το προσέξουν….