Ἀν­τελ­χά­ιντ Ντυ­βα­νέλ (Adelheid Duvanel) [Ἀ­φι­έ­ρω­μα 3/11] Ὁ ποι­η­τής (Der Dichter)

 

planodion Ἰούλ. 9 ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΜΕΡΙΚΟΥΣ ΜΗΝΕΣ ἔ­βα­λα τὰ δυ­να­τά μου νὰ γί­νω κοι­νω­νι­κός. Προ­σέλ­κυ­σα ξέ­νους ἀν­θρώ­πους στὸ σπί­τι μου· σὰν αἱ­μά­τι­να λου­λού­δια ἔ­φεγ­γε τὸ κρα­σὶ μέ­σα ἀ­πὸ τὰ πο­τή­ρια ποὺ τοὺς πρό­σφε­ρα. Νω­ρὶς τὸ πρω­ὶ τὰ μά­τια τῶν νε­α­ρῶν γυ­ναι­κῶν καὶ ἀν­τρῶν ἀ­νέ­βλυ­σαν, στά­λα­ξαν ζε­στὰ στὸν λαι­μό τους, πέ­ρα­σαν χο­ρο­πη­δών­τας πά­νω ἀ­πὸ τὴν κλεί­δα καὶ συ­νέ­χι­σαν νὰ τρέ­χουν χα­μη­λό­τε­ρα. Ἐ­γὼ ὅ­μως κα­θό­μουν ἄ­χα­ρος σὰν σε­λο­φὰν στὴν ξε­φτι­σμέ­νη πο­λυ­θρό­να δί­πλα στὴν κεν­τρι­κὴ θέρ­μαν­ση καὶ πα­ρα­κο­λου­θοῦ­σα τοὺς χο­ρούς τους· ξε­κόλ­λη­σαν ἀ­πὸ τοὺς τοί­χους ἀ­πὸ τοὺς ὁ­ποί­ους εἶ­χαν γρα­πω­θεῖ καὶ λι­κνί­ζον­ταν σὰν κισ­σὸς στὸν ἄ­νε­μο. Ὅ­ταν ἤ­μουν παι­δὶ προ­σπα­θοῦ­σα νὰ ἔρ­θω σὲ ἐ­πα­φὴ μὲ ἀν­θρώ­πους χρη­σι­μο­ποι­ών­τας μι­κρὲς χει­ρο­νο­μί­ες, ὑ­παι­νι­κτι­κὰ λό­για, ἐ­κεῖ­νοι ὅ­μως ἀ­ρέ­σκον­ταν στὸ θο­ρυ­βῶ­δες, στὸ προ­φα­νές, τὸ ὁ­ποῖ­ο ἐ­γὼ ἀ­πο­στρε­φό­μουν. Δὲν μπο­ροῦ­σαν νὰ μὲ κα­τα­λά­βουν. Ἡ με­γα­λύ­τε­ρη ἀ­δερ­φή μου κι ἐ­γὼ με­γα­λώ­σα­με χω­ρὶς μη­τέ­ρα. Θυ­μᾶ­μαι ὅ­τι ὁ πα­τέ­ρας μας ἀ­γα­ποῦ­σε τὶς λέ­ξεις «ἐγ­κρά­τεια» καὶ «θυ­σί­α»· ἀ­νῆ­κε σὲ μιὰ σκο­τει­νὴ αἵ­ρε­ση, στὴν ὁ­ποί­α ἔ­πρε­πε νὰ ἀ­νή­κου­με καὶ ἐ­μεῖς, ὡ­στό­σο στὰ δε­κα­έ­ξι μου ἔ­κα­να κο­πά­να ἀ­πὸ τὶς θε­ο­φο­βού­με­νες συ­να­θροί­σεις ποὺ μοῦ προ­κα­λοῦ­σαν πό­νο στὸ στο­μά­χι. Ὅ­πο­τε ὑ­πέ­φε­ρα ἀ­πὸ δί­ψα κα­τὰ τὴ διά­ρκεια τοῦ φα­γη­τοῦ ὁ πα­τέ­ρας μου ἀ­πο­κρι­νό­ταν: «Φά­ε σα­λά­τα»· τὸ νὰ πί­νει κα­νείς, ἀ­κό­μα καὶ νε­ρό, τὸ θε­ω­ροῦ­σε πα­ρε­κτρο­πή· ὁ οὐ­ρα­νί­σκος καὶ ἡ καρ­διά μας ὄ­φει­λαν νὰ μεί­νουν στε­γνά.        Ἡ ἀ­δερ­φή μου ἐγ­κα­τέ­λει­ψε τὸν πα­τέ­ρα πρὶν ἀ­πὸ μέ­να, ὅ­ταν ὅ­μως ἔ­πει­τα ἔ­φυ­γα κι ἐ­γὼ ἀ­πὸ τὴν ψυ­χρό­τη­τα τοῦ πα­τρι­κοῦ μου γιὰ νὰ βρῶ τὴν ψυ­χρό­τη­τα τοῦ κό­σμου, δὲν ἤ­μουν ἀ­κό­μη ἕ­τοι­μος νὰ ἀ­νοί­ξω τὰ φτε­ρά μου καὶ νὰ πε­τά­ξω. Ἔ­χα­σα τὸν δρό­μο μου, ἔ­μει­να ξε­κρέ­μα­στος, ἔ­γι­να μπα­λά­κι καὶ ἔ­πε­σα χα­μη­λά· λί­γο ἔ­λει­ψε, μά­λι­στα, καὶ νὰ παν­τρευ­τῶ. Σή­με­ρα πλέ­ω πά­νω σε ἕ­να κομ­μά­τι πά­γο ὅ­λο καὶ πιὸ μα­κριὰ ἀ­πὸ ἐ­κεί­νη τὴν ὄ­χθη ποὺ δι­α­γρά­φε­ται πέ­ρα μα­κριὰ ρη­χὴ καὶ ἄ­χα­ρη καὶ δὲν γί­νε­ται δι­ό­λου πιὸ ἀ­μυ­δρή. Ἡ σι­ω­πὴ γύ­ρω μου εἶ­ναι τε­τα­μέ­νη ἀ­πὸ τὸν φό­βο, φου­σκω­μέ­νη σὰν γι­γάν­τιο σύν­νε­φο.        Κά­θε μέ­ρα βγαί­νω γιὰ πε­ρί­πα­το μὲ τὴ σκυ­λί­τσα μου, ἡ ὁ­ποί­α κου­τσαί­νει κα­τὰ τὸν ἴ­διο ἀ­κρι­βῶς τρό­πο ὅ­πως ἐ­γὼ (γνω­ρί­ζω πο­λὺ κα­λὰ τὸ γε­λοῖ­ο τοῦ θε­ά­μα­τος), καὶ δι­α­σχί­ζου­με τοὺς δρό­μους τοῦ προ­α­στί­ου· ὅ­ταν κον­το­στέ­κο­μαι, στα­μα­τᾶ καὶ τὸ ζῶ­ο τὸ βῆ­μα του καὶ κοι­τά­ζει ψη­λὰ πρὸς τὸ μέ­ρος μου. Κα­τὰ τὴ διά­ρκεια ἑ­νὸς ἀ­πὸ αὐ­τοὺς τοὺς πε­ρι­πά­τους ἦ­ταν ποὺ ἔ­γι­να ποι­η­τής: Στὴν ἄ­κρη τοῦ δρό­μου βρι­σκό­ταν ἕ­να αὐ­το­κί­νη­το τὸ ὁ­ποῖ­ο ὁ πα­γε­τὸς σκό­πευ­ε μᾶλ­λον νὰ κά­νει ἀ­ό­ρα­το, δι­ό­τι ἔ­μοια­ζε τυ­λιγ­μέ­νο σὲ λευ­κό, λε­πτὸ με­τα­ξό­χαρ­το. Ἀ­κό­μα καὶ ὁ οὐ­ρα­νός, ποὺ τραμ­πα­λι­ζό­ταν ἀ­νά­με­σα στὶς λευ­κὲς στέ­γες, ἦ­ταν λευ­κός. Φτά­νον­τας μί­αν ἀ­νά­σα πρὶν ἀ­πὸ τὸ αὐ­το­κί­νη­το εἶ­δα ὅ­τι τὸ δά­χτυ­λο ἑ­νὸς παι­διοῦ ἤ­θε­λε νὰ τὸ βγά­λει πά­λι ἀ­πὸ τὴν κρυ­ψώ­να του μὲ γράμ­μα­τα, μὲ μιὰ λέ­ξη, καὶ ταυ­τό­χρο­να τὸ με­τα­μόρ­φω­νε, τοῦ στε­ροῦ­σε ἄλ­λη μιὰ φο­ρὰ καὶ μὲ ἐ­πι­μο­νὴ τὴ ση­μα­σί­α του ὡς αὐ­το­κι­νή­του, ἡ ὁ­ποί­α ἤ­δη εἶ­χε τε­θεῖ ὑ­πὸ ἀμ­φι­σβή­τη­ση χά­ρη στὴ λευ­κὴ με­ταμ­φί­ε­ση. Στὸ κα­πὸ ἦ­ταν γραμ­μέ­νο κά­τι, μιὰ λέ­ξη ποὺ μοῦ κί­νη­σε τὸ ἐν­δι­α­φέ­ρον· περ­νών­τας ἀ­πὸ κον­τὰ κα­τόρ­θω­σα νὰ τὴ δι­α­κρί­νω: ΟΡΓΗ. Ἤ­μουν ἀ­να­στα­τω­μέ­νος, πα­ρά­ξε­να τα­ραγ­μέ­νος, λὲς καὶ τὸ γυ­μνὸ πρό­σω­πο μιᾶς νύ­φης τυ­λιγ­μέ­νης στὰ λευ­κὰ μοῦ ἐκ­μυ­στη­ρευ­ό­ταν κά­τι, λὲς καὶ δι­ά­βα­ζα στὸ ὕ­φος της ἕ­να μή­νυ­μα τὸ ὁ­ποῖ­ο δὲν ἦ­ταν συ­να­φὲς μὲ τὴν ἰ­δι­ό­τη­τά της ὡς νύ­φης. Ἀ­πὸ ἐ­κεί­νη τὴ στιγ­μὴ ἀ­να­ρω­τι­έ­μαι μή­πως μπο­ροῦν ἄ­ρα­γε οἱ λέ­ξεις νὰ δη­μι­ουρ­γή­σουν ἕ­ναν και­νούρ­γιο κό­σμο πά­νω ἀ­πὸ τὸ με­γά­λο κε­νό, πά­νω ἀ­πὸ τὴν ἄ­βυσ­σο στὴν ὁ­ποί­α ἔ­χει γκρε­μι­στεῖ ἡ ζω­ή μου. Μέ­ρα νύ­χτα γρά­φω τώ­ρα λέ­ξεις, ζω­γρα­φί­ζω μὲ τὸν ἦ­χο τοὺς χει­μάρ­ρους τοῦ οὐ­ρα­νοῦ ποὺ ξε­βρά­ζουν κά­ποι­ο λυσ­σα­σμέ­νο ψά­ρι μπρὸς στὸ πα­ρά­θυ­ρό μου· χτί­ζω πύρ­γους καὶ γέ­φυ­ρες, βά­ζω τὸν ἥ­λιο νὰ σα­ρώ­νει τοὺς ἴ­σκιους ἀ­πὸ τὶς χα­ρά­δρες μὲ τὴν ἀ­στρα­φτε­ρή του σκού­πα καὶ κου­νά­ω τὸ κε­φά­λι μου ὅ­ταν ὁ ἄ­νε­μος ποὺ πε­ρι­γρά­φω δι­α­βά­ζει πα­λι­ὲς ἐ­φη­με­ρί­δες σὲ μιὰ γω­νιὰ σὰν ἀ­λή­της· μὲ φού­ρια, μὲ μιὰ γε­λοί­α πε­ρι­έρ­γεια γυ­ρί­ζει τὸ ἕ­να φύλ­λο με­τὰ τὸ ἄλ­λο. Πρώ­τη δη­μο­σί­ευ­ση: Basler Magazin, 9.9.1978, καὶ στὴ συ­νέ­χεια: Windge­schichten, Luch­terhand 1980) Ἀν­τελ­χά­ιντ Ντυ­βα­νέλ (Adelheid Duvanel) (Πρά­τελν 1936 – Βα­σι­λεί­α 1996). Ἐλ­βε­τὴ πε­ζο­γρά­φος καὶ ζω­γρά­φος. Ἀ­πὸ νω­ρὶς εἶ­χε δεί­ξει ἰ­δι­αί­τε­ρη κλί­ση στὴ γρα­φὴ καὶ στὴ ζω­γρα­φι­κὴ καὶ οἱ γο­νεῖς της ἐν­θάρ­ρυ­ναν τὶς προ­σπά­θει­ές της. Ἡ ψυ­χι­κὴ ἰ­σορ­ρο­πί­α της, ὅ­μως, δι­α­τα­ρά­χτη­κε στὴν ἐ­φη­βεί­α, κα­τὰ τὴ διά­ρκεια τῆς ὁ­ποί­ας ὑ­πο­βλή­θη­κε σὲ θε­ρα­πεῖ­ες σὲ ψυ­χι­α­τρι­κὴ κλι­νι­κή. Ἐ­πι­σκέ­φτη­κε σχο­λὴ ἐ­φαρ­μο­σμέ­νων τε­χνῶν καὶ στὴ συ­νέ­χεια ἐρ­γά­στη­κε ὡς ὑ­πάλ­λη­λος γρα­φεί­ου. Ἡ ἐ­νή­λι­κη ζω­ὴ της ση­μα­δεύ­τη­κε ἀ­πὸ προ­σω­πι­κὲς καὶ οἰ­κο­γε­νεια­κὲς τρα­γω­δί­ες, πα­ράλ­λη­λα ὅ­μως χα­ρα­κτη­ρι­ζό­ταν ἀ­πὸ μιὰ δια­ρκῆ, θε­ρα­πευ­τι­κὴ καλ­λι­τε­χνι­κὴ ἔκ­φρα­ση καὶ ἀ­να­ζή­τη­ση, εἴ­τε μέ­σῳ τῆς λο­γο­τε­χνί­ας εἴ­τε μὲ τὴ μορ­φὴ τῆς ἐ­να­σχό­λη­σης μὲ τὴ ζω­γρα­φι­κή. Ἀ­πὸ τὶς ἀρ­χὲς τῆς δε­κα­ε­τί­ας τοῦ 1960, καὶ χρη­σι­μο­ποι­ών­τας ἀρ­χι­κὰ ψευ­δώ­νυ­μο, δη­μο­σί­ευ­ε κεί­με­νά της σὲ δι­ά­φο­ρα ἔν­τυ­πα τῆς Ἐλ­βε­τί­ας, ὡς ἐ­πὶ τὸ πλεῖ­στον ἐ­ξαι­ρε­τι­κὰ σύν­το­μα πε­ζο­γρα­φή­μα­τα, στὰ ὁ­ποῖ­α ἡ θε­μα­τι­κὴ πε­ρι­στρέ­φε­ται κυ­ρί­ως γύ­ρω ἀ­πὸ τὴ μο­να­ξιά, τὰ ὑ­παρ­ξια­κὰ ἀ­δι­έ­ξο­δα καὶ τὴν κοι­νω­νι­κὴ ἀ­πο­ξέ­νω­ση. Πρω­τα­γω­νι­στι­κὸ ρό­λο παί­ζουν συ­χνὰ παι­διὰ καὶ νέ­οι, ποὺ προ­έρ­χον­ται συ­νή­θως ἀ­πὸ ἀ­σφυ­κτι­κὰ οἰ­κο­γε­νεια­κὰ καὶ κοι­νω­νι­κὰ πε­ρι­βάλ­λον­τα. Κυ­κλο­φό­ρη­σαν ἑ­πτὰ προ­σω­πι­κὲς συλ­λο­γὲς δι­η­γη­μά­των τῆς Ντυ­βα­νὲλ ἀ­πὸ τὰ τέ­λη τῆς δε­κα­ε­τί­ας τοῦ 1970 μέ­χρι τὸν θά­να­τό της, ὁ ὁ­ποῖ­ος ἐ­πῆλ­θε σὲ ἕ­να δά­σος ἔ­ξω ἀ­πὸ τὴ Βα­σι­λεί­α μιὰ νύ­χτα τοῦ Ἰ­ου­λί­ου τοῦ 1996. Γιὰ τὸ ἔρ­γο της εἶ­χε τι­μη­θεῖ μὲ δι­ά­φο­ρα βρα­βεῖ­α, με­τα­ξὺ ἄλ­λων μὲ τὸ ση­μαν­τι­κὸ βρα­βεῖ­ο τοῦ Ἐλ­βε­τι­κοῦ Ἱ­δρύ­μα­τος Σί­λερ (Gesamtwerkspreis der Schweizerischen Schillerstiftung). Τὴν ἄ­νοι­ξη τοῦ 2021 κυ­κλο­φό­ρη­σε ἡ συγ­κεν­τρω­τι­κὴ ἔκ­δο­ση τῶν κει­μέ­νων τῆς συγ­γρα­φέ­ως μὲ τί­τλο Fern von hier. Sämtliche Erzählungen (Μα­κριὰ ἀ­πὸ ἐ­δῶ. Ἅ­παν­τα τὰ δι­η­γή­μα­τα, Limmat Verlag), τὴν ὁ­ποί­α ἐ­πι­με­λή­θη­κε ἡ φι­λό­λο­γος Elsbeth Dangel-Pelloquin σὲ συ­νερ­γα­σί­α μὲ τὴ συγ­γρα­φέ­α Friederike Kretzen. Ἰ­δι­αί­τε­ρα ση­μαν­τι­κὴ στὴν ἐν λό­γῳ ἔκ­δο­ση ὑ­πῆρ­ξε ἐ­πί­σης καὶ ἡ συμ­βο­λὴ τοῦ ἀ­δερ­φοῦ τῆς Ντυ­βα­νέλ, Felix Feigenwinter, ὁ ὁ­ποῖ­ος πα­ρα­χώ­ρη­σε πολ­λὲς πλη­ρο­φο­ρί­ες βι­ο­γρα­φι­κοῦ χα­ρα­κτή­ρα. Με­τά­φρα­ση ἀπὸ τὰ γερμανικά: Μα­ριά­ννα Χά­λα­ρη (Ἀ­θή­να 1983). Σπού­δα­σε Φι­λο­λο­γί­α καὶ Με­τά­φρα­ση-Με­τα­φρα­σε­ο­λο­γία, φοί­τη­σε στὸ ΕΚΕΜΕΛ καὶ ἔ­χει συμ­με­τά­σχει σὲ ἐρ­γα­στή­ρια λο­γο­τε­χνι­κῆς με­τά­φρα­σης. Σὲ με­τά­φρα­σή της ἀ­πὸ τὰ γερ­μα­νι­κὰ κυ­κλο­φο­ροῦν ἔρ­γα φι­λελ­λή­νων τοῦ 19ου αἰ­ώ­να καὶ ἕ­να ἱ­στο­ρι­κὸ μυ­θι­στό­ρη­μα. Συ­νερ­γά­ζε­ται μὲ τὸ Ἰν­στι­τοῦ­το Γκαῖ­τε καὶ μὲ με­τα­φρα­στι­κὲς ἑ­ται­ρεῖ­ες. Με­τα­φρά­σεις της ἔ­χουν δη­μο­σι­ευ­τεῖ σὲ ἱ­στο­σε­λί­δες καὶ μπλόγκ. Εἰκόνα: Ἔργο (1982) τῆς Ἀν­τελ­χά­ιντ Ντυ­βα­νέλ.