Καλλιτεχνικός χαμός…

Του Γιάννη Σχίζα

Δημοσιεύεται στην ΑΥΓΗ  της 25.2.17

Τις τελευταίες ημέρες είχαμε μεγάλες απώλειες στον καλλιτεχνικό κόσμο της χώρας :  Χάσαμε τον Γιάννη Κουνέλη, τον Δημήτρη Μυταρά, τον Γιάννη Βαλαβανίδη, κι ακόμη τον Λουκιανό Κηλαηδόνη. Έφυγαν μαζί - ούτε συνεννοημένοι  να ήταν ! Με την  ταυτόχρονη  έκλειψή τους, που αποπνέει ένα αίσθημα διαφορετικό   από τη διασπορά  των θανάτων  στο χρόνο και  την ευκολότερη αφομοίωσή τους,  ενίσχυσαν  το πικρό αίσθημα της ερήμωσης που διακατέχει τους ευαίσθητους  πολίτες  της χώρας, την τελευταία περίοδο της μνημονιακής επιτροπείας.

Το έργο των εικαστικών καλλιτεχνών αξιολογείται από το  κοινό σε βάθος χρόνου  και εμπνέει συμμετοχικές αντιδράσεις με βραδύτερους ρυθμούς . Αντίθετα ένας τραγουδοποιός έχει τη δυνατότητα να πιάσει ζητήματα  πιο εύφλεκτα  και διεγερτικά των συνειδήσεων,  σε πολύ μικρότερους χρόνους. Εννοείται βέβαια ότι στις  τέχνες ισχύει ό,τι και στον αθλητισμό : Όπως  δεν μπορεί να συγκρίνει κανείς έναν αρσιβαρίστα με ένα μαραθωνοδρόμο, έτσι και στον καλλιτεχνικό  χώρο   είναι αδιανόητη η αξιολογική σύγκριση ενός εικαστικού με ένα τραγουδοποιό…

Ο δικός μας Κηλαηδόνης, πολύ πιο οικείος και κοντινός – αλλά για τούτο το λόγο όχι σημαντικότερος των άλλων «χαμένων» - στήριξε τη νοσταλγία πολλών «κλάσεων»  πολιτών, με συγκεκριμένα καρτποσταλικά βιώματα από την παλιά μικρομεσαία  Ελλάδα:

Όμως αυτή ακριβώς  η νοσταλγία του ευρύτερου κοινού, σε συνδυασμό με την ακτινοβολία της ηθικής προσωπικότητας του καλλιτέχνη, έγιναν και πιθανόν να γίνουν ακόμη περισσότερο εμπόδια σε μια μεθοδική εξόρυξη  στοιχείων από το έργο του. Ο  Κηλαηδόνης  δεν ήταν απλώς ένας «τύπος εποχής» , ούτε απλώς  υπόδειγμα  αξιοπρεπούς ,  μη κρατικοδίαιτου και μη κομματοτραφούς  καλλιτέχνη : Η ελαφρολαϊκή προσέγγισή  του στα κοινωνικά δρώμενα με σαρκαστικές ατάκες, οδηγούσε εν τέλει τον ακροατή σε βαθύτερες σκέψεις. Έχω την αίσθηση  ότι ο τραγουδοποιός Κηλαηδόνης  εξέπεμπε κάτι ανάλογο με τα μηνύματα του σκηνοθέτη  Νίκου Περάκη – γνωστού κριτικού  του μικροαστισμού και της νεοελληνικής παπάρας…

Φέτος, σε απόσταση πλέον μισού αιώνα από την κήρυξη της δικτατορίας και αρκετού χρόνου από τα «μικροαστικά» του Κηλαηδόνη(1973), θα μπορούσαμε να εντρυφήσουμε σε αυτό το τελευταίο έργο του, που βασίστηκε στους εξαιρετικούς στίχους του Γιάννη Νεγρεπόντη.

Στο «οικονομία κάνε» ο δολοφονικός σαρκασμός του ποιητή συναντιέται με τη μουσική ευρηματικότητα του συνθέτη, που διαπομπεύει δεόντως το πομπώδες-εμβατηριακό πνεύμα εκείνης της περιόδου. Στη «μικρή αίθουσα εκθέσεων Παρνασού » βομβαρδίζεται – ποιητικά και μουσικά – η αντίληψη που θέλει την εικαστική δημιουργία ως οικιακό ντεκόρ… Στο «γάμο» μιας παιδούλας και ενός εσχατόγηρου  και πάνω στην ομοιοκαταληξία «κρίμα-χρήμα»,  ο Κηλαηδόνης χτίζει ένα πικρό ρέκβιεμ….

Τι να πρωτοπεί κανείς και τι να πρωτοθυμίσει…Αυτή τη χρονιά πρέπει να την κηρύξουμε «Έτος Κηλαηδόνη» : Να ακούσουμε και να σκεφθούμε, για μουσικά και ποιητικά ευρήματα…