Η Οδύσσεια ενός Μαθητή με Ειδικές Ανάγκες στην Κυπριακή Εκπαιδευτική Έρημο

By solon antartis, submitted on Tue, 06/07/2016 - 18:11

 ΠΗΓΗ : CYPRUSINDYMEDIA 

Στο Νικόλα τη Γιούλα και στο Μίλτο και στο δρόμο που χαράσσουν
Η γνωριμία μου με το Νικόλα ξεκίνησε πριν από μερικά χρόνια στην αυλή του δημοτικού σχολείο αγίου Αντωνίου στη Λευκωσία. Ο Νικόλας ήταν το αγοράκι που βρισκόταν καθηλωμένο στο τροχοκάθισμα το οποίο έβλεπα κάθε πρωί και κάθε διάλειμμα στην αυλή του σχολείου. Παγιδευμένος μονίμως σε μία έντονη σύσπαση ο Νικόλας δεν μπορούσε να αρθρώσει κανένα λόγο. Μονον άναρθρες κραυγές αναδύονταν από το μικρό του στόμα. Μονίμως χαμογελαστός τεντωνόνταν απότομα όταν του απεύθυνες το λόγο και το μέτωπο του γέμιζε ιδρώτα από την ένταση της μυικής του σύσπασης. Πολύ αργότερα έμαθα και την επίσημη διάγνωση για την κατάσταση του, ψυχρή και απρόσωπη όπως συχνά είναι οι επίσημες διαγνώσεις:
«Εγκεφαλική παράλυση, τετραπληγία της κλίμακας 5, δυστονία και σοβαρή απώλεια ακοής».
Ο Νικόλας είναι ένα από εκείνα τα παιδιά με ειδικές ανάγκες που θα γλιστρούσε αθόρυβα μέσα στην κυπριακή εκπαιδευτική έρημο. Η έρημος αυτή συχνά καταδικάζει τέτοια παιδιά σε ένα αόρατο περιθώριο. Πεταγμένα σε ειδικές μονάδες υποστελεχωμένες, χωρίς τον απαραίτητο εξοπλισμό και παρά τις φιλότιμες και άοκνες προσπάθειες των εκπαιδευτικών των τα παιδιά με ειδικές ανάγκες είναι τα παιδιά ενός κατώτερου Θεού στο κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα. Οι διακηρύξεις ισότητας από πολιτικούς και κυβερνώντες, από λειτουργούς και υπουργούς, από συνδικαλιστές και επαΐοντες είναι στην πραγματικότητα έπεα πτερόεντα για να γεμίζουν κάποτε ένα μονόστηλο στις εφημερίδες ή έστω ένα λεπτό στις οθόνες των τηλεοράσεων.
Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες όπως και ο Νικόλας συναντούν καθημερινά την άγνοια και την αδιαφορία - στις καλύτερες των περιπτώσεων – και την αναλγησία του εκπαιδευτικού συστήματος. Μία αναλγησία η οποία εκτοξεύτηκε σε δυσθεώρητα ύψη με την πρόφαση της οικονομικής κρίσης.
Έρμαιο της άγνοιας και της αναισθησίας ακατάλληλων ηγητόρων, λειτουργών και εκπαιδευτικών τα παιδιά με ειδικές ανάγκες όπως ο Νικόλας γίνονται συχνά το πεδίο στο οποίο ασκείται ο αυταρχισμός της εξουσίας και η τυρρανία της μικρότητας. Οι ιδιαίτερες τους ανάγκες αντιμετωπίζονται σαν βάρος για το κράτος και τα υπουργεία του ενώ η υποτιθέμενη ένταξη τους ισότιμα και ισόνομα στα σχολεία μετατρέπεται σε τραγέλαφο. Διευθυντές επικαλούνται διάφορες δικαιολογίες για να μην έχουν ειδική μονάδα στο σχολείο τους, εκπαιδευτικοί αρνούνται διακριτικά να τα διδάξουν, αρνούνται τη συνεργασία τους με την ειδική μονάδα και ταυτόχρονα βρίσκουν εύσχημες δικαιολογίες για να αποφύγουν το καθήκον τους ενώπιον των συγκεκριμένων παιδιών. Το δε κράτος αρνείται επιμελώς να επιμορφώσει και να οπλίσει τους εκπαιδευτικούς του με τα απαραίτητα εργαλεία και εφόδια ώστε να είναι σε θέση να προσφέρουν – όσοι πιστοί θέλουν να προσφέρουν. Τα επιδόματα που δίδονται στους γονείς τους αποτελούν το τέλειο άλλοθι ώστε να μην αλλάζει δραστικά το εκπαιδευτικό σύστημα για να τα αγκαλιάσει με τον ίδιο τρόπο που δεν αλλάζει το σύστημα υγείας για να τα φροντίσει. Έτσι η παροχή ισότιμης παιδείας στα παιδιά όπως ο Νικόλας είναι ένας τιτάνιος προσωπικός αγώνας για τους γονείς και τον εκάστοτε εκπαιδευτικό που έρχεται σε επαφή μαζί τους. Τις πλείστες των περιπτώσεων τα παιδιά αυτά αποτελούν ένα μικρό γκέτο εντός του σχολείου το οποίο ουδέποτε γίνεται πραγματικά αποδεκτό. Οι ειδικές  τους ανάγκες γίνονται και η απόλυτη δικαιολογία για την περιθωριοποίηση τους. Έτσι ακριβώς και με μαθηματική ακρίβεια θα κατέληγε και ο Νικόλας ο οποίος στη σύντομη σχολική του παρουσία ήρθε σε επαφή με όλα τα φαινόμενα άγνοιας και αδιαφορίας και με τις διαβαθμίσεις τους. Η Γιούλα και ο Μίλτοςφρόντισαν για το αντίθετο.

 

Στον αξιακό μου κόσμο η Γιούλα και ο Μίλτος, οι γονείς του Νικόλα, βρίσκονται στις υψηλότερες θέσεις. Δύο άνθρωποι που μετέτρεψαν την κατάσταση υγείας του παιδιού τους σε αγώνα όχι μόνον για τον ίδιο αλλά για όλα τα παιδιά σαν και εκείνον. Στις περισσότερες των περιπτώσεων οι άνθρωποι που έχουν να φροντίσουν ένα παιδί με ειδικές ανάγκες, θελημένα ή και άθελα τους, μαθαίνουν να αγωνίζονται και να υπομένουν μόνοι. Ο Μίλτος και η Γιούλα αρνήθηκαν να το πράξουν. Αρνήθηκαν να δουν το παιδί τους ως οτιδήποτε διαφορετικό από ένα υπέροχο δώρο. Και με τις πράξεις τους μετέτρεψαν την παιδεία του παιδιού τους σε ένα πεδίο διεκδίκησης για όλα τα παιδιά με ειδικές ανάγκες. Προτού τους γνωρίσω, και προτού ακόμη διοριστώ στο σχολείο η φήμη τους είχε φτάσει στα αυτιά μου. Και όπως σε όλες τις περιπτώσεις των ανθρώπων που διεκδικούν το δίκαιο και το σωστό η φήμη αυτή είχε διαστρεβλωθεί ωστε να παρουσιάζει «δύο ιδιόρυθμους και δύστροπους γονείς οι οποίοι είχαν παράλογες απαιτήσεις και οι οποίοι δε συμβιβάζονταν με την κατάσταση υγειας του παιδιού τους». Ουδέποτε τους μετέφερα αυτές τις φήμες. Θα τις δουν γραμμένες για πρώτη φορά στο παρόν άρθρο. Εξ άλλου δεν έχουν καμία σημασία για μένα. Τώρα που οι δρόμοι μας χωρίζουν η Γιούλα και ο Μίλτος εύχομαι να κατανοήσουν την απέραντη εκτίμηση που τρέφω για τους ίδιους και για τον αγώνα τους.

Οι γονείς του Νικόλα αρνήθηκαν να δεκτούν τις συμβουλές, παραινέσεις και διαγνώσεις του κράτους. Πυρπολημένοι από αγάπη για το παιδί τους έκαναν τα πάντα για να το τροφοδοτήσουν με όλα τα εφόδια που μπορούσαν, στο μέτρο του δυνατού και των ιδιαιτεροτήτων του. Έτσι πραγμάτωσαν αυτά που στο στόμα του νυν υπουργού Παιδείας Κώστα Καδή είναι λόγια κενά. Αυτοί τους έδωσαν το πραγματικό τους νόημα:

«Η περίπτωση του κάθε παιδιού, πέρα από τις όποιες δυσλειτουργίες του, είναι μοναδική και ξεχωριστή. Κατά συνέπεια, οι ανάγκες και οι ιδιαιτερότητες του θα πρέπει να είναι απόλυτα σεβαστές» σημείωσε, υποδεικνύοντας ότι «έχουμε υποχρέωση να βοηθήσουμε το κάθε παιδί να αποκτήσει νέες εμπειρίες στο αγώνα του για μάθηση, να κατανοήσει τις μορφές συμπεριφοράς του και τους ιδιαίτερους κώδικες επικοινωνίας με τους οποίους αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω του». (1)

Έτσι μέσα από συμπληγάδες το παιδί τους έφτασε πριν από δύο χρόνια στην τάξη μου. Το παιδί με το χαμόγελο και την απίστευτη ένταση, το παιδί που δεν μπορούσε να αρθρώσει καθαρά ούτε μία λέξη και ο μοναδικός τρόπος επικοινωνίας μαζί του ήταν μέσω ενός ναι – μια καθαρή κραυγή εεεεεε! – και ενός όχι – βγάζοντας έξω τη γλώσσα, έλαχε να είναι μαθητής μου.Το πρώτο αίσθημα στη γνωριμία μας ήταν ένα άισθημα γνήσιας και βαθιάς απορίας. Ήμουν παντελώς ανέτοιμος για να διδάξω στο Νικόλα και στα άλλα τρία παιδιά της ειδικής μονάδας τα οποία εντάσσονταν στην τάξη μου. Καμία εκπαίδευση και κανένα τμήμα της πορείας μου στο εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν με είχαν προετοιμάσει για να έρθω σε επαφή και να διδάξω τα παιδιά αυτά. Υποθέτω ότι αρκετοί συνάδελφοι μου πέρασαν όπως και εγώ τα ίδια συναισθήματα άγνοιας, απορίας και αδυναμίας τα οποία καμιά κούφια διακήρυξη δεν μπορεί να τα μαλακώσει.
Και όμως μέσα στα δύο αυτά χρόνια και κυρίως χάρη στην επιμονή και τον αγώνα της Γιούλας και του Μίλτου έγινα μάρτυρας ενός μικρού θαύματος στο οποίο είχα τον μικρότερο και λιγότερο σημαντικό ρόλο. Μέσα από τις διεκδικήσεις των γονιών του Νικόλα ο Νικόλας συνοδευόταν στην τάξη από δασκάλα κωφών. Η συνεργασία της συναδέλφου με τη λογοθεραπεύτρια του σχολείου, τη δασκάλα της ειδικής μονάδας και τις συνοδούς του Νικόλα απέδωσε πολύ σύντομα καρπούς κάτω από την αιγίδα του διευθυντή ο οποίος άνοιξε το σχολείο και για δεύτερη ειδική μονάδα όταν άλλα σχολεία έβρισκαν δικαιολογίες για να μην τη δεχθούν. Αποσβολωμένος βίωνα αυτή την αδελφότητα εκπαιδευτικών να χειρίζονται τον μαθητή μου με την αγάπη και την τρυφερότητα μανάδων, φίλων και αδελφών δασκάλων. Και στη διαδικασία έβλεπα μπροστά μου να ξετυλίσσεται το θαύμα της γνώσης με τρόπους που ουδέποτε θα μπορούσα να φανταστώ στο στενό μου μυαλό. Το παιδί που δε θα μάθαινε ποτέ, που θα ήταν παγιδευμένο σε ένα ανάπηρο σώμα χωρίς δυνατότητα επικοινωνίας με τον έξω κόσμο άρχισε να ανταποκρίνεται. Τα μέσα που είχε στη διάθεση του και για τα οποία δε γνωρίζω πόσους καβγάδες έκαναν οι γονείς του άρχισαν να αποδίδουν καρπούς. Είναι ένα εκπαιδευτικό θαύμα ο τρόπος με τον οποίο κτίζεται η γλώσσα εντός ενός παιδιού που δεν ακούει και δε μιλά. Και αισθάνομαι απέραντα ευλογημένος που έγινα μάρτυρας αυτού του θαύματος. Η Έλενα, η Εύη, η Λία, η Ρένα, η Χριστιάνα, η Ελένη και ο Παναγιώτης θα είναι για πάντα στην καρδιά μου για όλα όσα δώρισαν στο Νικόλα και σε μένα. Η διερμηνεία στη νοηματική, η απλοποίηση των μαθημάτων, η λογοθεραπεία, η ατομική σχέση πότισαν τη γλώσσα μέσα στο παιδί. Και η γλώσσα άνθισε.
Ο Νικόλας έμαθε να διαβάζει, να κατανοεί και να απαντά σε ερωτήσεις πολλαπλού τύπου διαφόρων διαβαθμίσεων. Πολύ συχνά μας ξεγελούσε με την απίστευτη οξύνοια του και τις ακονισμένες αισθήσεις του. Μάντευε την απάντηση από το ύφος και τις παύσεις μας χωρίς να τη γνωρίζει. Αναγκαστήκαμε να γίνουμε απρόσωπα ρομπότ όταν του απευθύναμε το λόγο ώστε να είμαστε βέβαιοι ότι η ανταπόκριση του ήταν ειλικρινής. Και αυτός γελούσε. Ο Νικόλας ερωτεύτηκε για πρώτη φορά μπροστά στα μάτια μας. Και τα μάτια του και όλη η ύπαρξη του τεντώνονταν για να εκτοξεύσει το βάθος των συναισθημάτων του προς το κορίτσι για το οποίο τα είχε. Στην πορεία έλιωνε και τις δικές μας πανοπλίες καθωσπρεπισμού και σοβαρότητας. Μας ανάγκασε να κάνουμε τα μαθήματα μας ενδιαφέροντα αλλιώς βαριόταν θανάσιμα. Και μας χάρισε το πολυτιμότερο δώρο που μπορεί να έχει ένας δάσκαλος. Την άναρθρη κραυγή  επιδοκιμασίας και χαράς όταν κάποτε – όχι πολύ συχνά – καταφέρναμε να κάνουμε το μάθημα πραγματικά ενδιαφέρον. Η ένταξη του ήταν μία επίπονη και δύσκολη διαδικασία. Το καλημέρα όμως των συμμαθητών του και η άμεση αναταπόκριση «αηεαα» μια από τις υπεροχότερες εικόνες της προσωπικής μου καριέρας. Μαζί με τα πειράγματα των συμμαθητών του ώστε να προκαλούν το πηγαίο και υπέροχο του γέλιο για να ξεσπούμε όλοι στη συνέχεια σε μια έκρηξη γέλωτος και ανθρωπιάς. Και για να διακόπτουν το μάθημα... Στο τέλος της περσινής σχολικής χρονιάς το παιδί που «δε θα μάθαινε ποτέ και αν μάθαινε πολύ λίγο» πέρασε και τις πρώτες του διεθνείς εξετάσεις στα αγγλικά!
Και τώρα ήρθε η ώρα ο μαθητής μας να φύγει για το γυμνάσιο. Η οικογένεια που κτίσαμε θα χωριστεί. Και ο Νικόλας έχει μπροστά του τον μεγαλύτερο Κύκλωπα. Την αναλγησία του ίδου του υπουργείου και του υπουργού του. Στην έκκληση των γονιών του ώστε ο Νικόλας να συνεχίσει να λαμβάνει βοήθεια στη μάθηση του μέσα από την εξειδικευμένη βοήθεια δασκάλας κωφών η οποία είναι τόσο απαραίτητη για την κατανόηση, διερμηνεία αλλά και προσαρμογή των μαθημάτων σε πιο απλή μορφή το υπουργείο διά του εκπροσώπου της Γενικής Διευθύντριας δρα Κυπριανού Λοή απάντησε αρνητικά. Στην επιστολή του ημερομηνίας 18 Απριλίου του 16 ο δόκτορας παρουσιάζει μία σειρά λόγων που το κράτος αρνείται ουσιαστικά να εργοδοτήσει μία δασκάλα κωφών για τις ανάγκες του μαθητή μας. Ο κυριότερος είναι ότι η απλοποίηση των μαθημάτων θα γίνεται από τους καθηγητές της κάθε ειδικότητας στο χρόνο ατομικής διδασκαλίας. Η πραγματικότητα όπως την βλέπω εγώ είναι για να γλιτώσει το κράτος τα χρήματα του μισθού ενός ειδικού αλλά και για να μη διαταράξει το τέλμα του βολέματος στο προγράμμα της Μέσης Εκπαίδευσης. Το κράτος που δίνει εκατομμύρια για λιμουζίνες υπουργών και υπουργικούς συνεργάτες, το κράτος που βρίσκει εκατομμύρια για να προσλάβει μισθοφόρους οπλίτες, το κράτος των ψευτών που διακηρύσσουν το τέλος της λιτότητας και τον ερχομό της «ανάπτυξης» στέλλει επιστολές στη Γιούλα και στο Μίλτο με τη συγκαλυμμένη απειλή μέσα από τις γραμμές:
«Τονίζεται εμφαντικά ότι τα πιο πάνω θα ισχύσουν, δεδομένου ότι η ΕΕΕΑΕ αποφασίσει ότι ο Νικόλας θα φοιτήσει σε γενικό γυμνάσιο..» με τη διατύπωση να είναι σε έντονους χαρακτήρες.
Ο μαθητής μας φεύγει από την οικογενειακή ατμόσφαιρα την οποία με κόπο και μόχθο κτίσαμε μέσα στα χρόνια για να συνεχίσει την προσωπική του Οδύσσεια στην κυπριακή εκπαιδευτική έρημο η οποία μέχρι σήμερα και με την ευλογία του ίδιου του υπουργού αρνείται να υλοποιήσει τη Σύμβαση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (2) την οποία η Κυπριακή Δημοκρατία κύρωσε με τον περί της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες και περί Συναφών Θεμάτων (Κυρωτικό) Νόμο του 2011, Ν. 8(ΙΙΙ)/2011.

Τα λόγια της σύμβασης και οι αρχές και αξίες που τη διέπουν συνεχίζουν να είναι κωλόχαρτο για την κυβέρνηση της Κύπρου και τους αρμόδιους υπουργούς της:

«Διάκριση με βάση την αναπηρία» σημαίνει οποιαδήποτεδιάκριση, αποκλεισμός ή περιορισμός με βάση την αναπηρία που έχει σκοπό ήαποτέλεσμα την παρεμπόδιση ή ακύρωση της αναγνώρισης, απόλαυσης ή ενάσκησης,επί ίσοις όροις όλων των δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών σε πολιτικό,οικονομικό, κοινωνικό, πολιτιστικό, ατομικό ή οποιοδήποτε άλλο πεδίο.Περιλαμβάνει όλες τις μορφές διάκρισης, συμπεριλαμβανομένης της άρνησης εύλογης προσαρμογής,
«Εύλογη προσαρμογή» σημαίνει αναγκαία και κατάλληλητροποποίηση και προσαρμογές οι οποίες δεν επιβάλλουν δυσανάλογο ή αδικαιολόγητο βάρος, όπου χρειάζεται σε μια ειδική περίπτωση, προκειμένου να διασφαλίσει σταΑμεΑ την απόλαυση ή άσκηση σε ίση βάση με τους άλλους όλα τα δικαιώματα και τιςθεμελιώδεις ελευθερίες,
«Οικουμενικός σχεδιασμός» σημαίνει το σχεδιασμό προϊόντων, περιβάλλοντος, προγραμμάτων και υπηρεσιών προκειμένου να είναιεύχρηστα από όλους τους ανθρώπους, στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, χωρίς τηνανάγκη για προσαρμογή ή εξειδικευμένο σχεδιασμό. Ο «οικουμενικός σχεδιασμός»δεν εξαιρεί το βοηθητικό εξοπλισμό για συγκεκριμένες ομάδες ΑμεΑ όπου αυτόςχρειάζεται.» (2)

Στο καλό Νικόλα! Καλόν αγώνα Γιούλα και Μίλτο!Ανάθεμαν τους...