Καβάφη , "Πάρθεν"

Είναι το συγκλονιστικότερο και σπαρακτικότερο ποίημα , από όσα  εκφώνησε ο Καβάφης για τις περιπέτειες  του Ελληνισμού. Είναι γραμμένο από τη σκοπιά των Ελλήνων του Πόντου και εμπεριέχει στοιχεία της Ποντιακής διαλέκτου, πράγμα που εξυψώνει την αληθινότητα και δραματικότητα της αφήγησης. Είναι ένα ποίημα "παιδαγωγικό" για όσους θέλουν να γράψουν ποιήματα, και όχι μόνο. ΓΣχ

Aυτές τες μέρες διάβαζα δημοτικά τραγούδια, για τ’ άθλα των κλεφτών και τους πολέμους, πράγματα συμπαθητικά· δικά μας, Γραικικά. Διάβαζα και τα πένθιμα για τον χαμό της Πόλης «Πήραν την Πόλη, πήραν την· πήραν την Σαλονίκη». Και την Φωνή που εκεί που οι δυο εψέλναν, «ζερβά ο βασιλιάς, δεξιά ο πατριάρχης», ακούσθηκε κ’ είπε να πάψουν πια «πάψτε παπάδες τα χαρτιά και κλείστε τα βαγγέλια» πήραν την Πόλη, πήραν την· πήραν την Σαλονίκη. Όμως απ’ τ’ άλλα πιο πολύ με άγγιξε το άσμα το Τραπεζούντιον με την παράξενή του γλώσσα και με την λύπη των Γραικών των μακρινών εκείνων που ίσως όλο πίστευαν που θα σωθούμε ακόμη. Μα αλίμονον μοιραίον πουλί «απαί την Πόλην έρται» με στο «φτερούλν’ αθε χαρτίν περιγραμμένον κι ουδέ στην άμπελον κονεύ’ μηδέ στο περιβόλι επήγεν και εκόνεψεν στου κυπαρίσ’ την ρίζαν». Οι αρχιερείς δεν δύνανται (ή δεν θέλουν) να διαβάσουν «Χέρας υιός Γιανίκας έν» αυτός το παίρνει το χαρτί, και το διαβάζει κι ολοφύρεται. «Σίτ’ αναγνώθ’ σίτ’ ανακλαίγ’ σίτ’ ανακρούγ’ την κάρδιαν. Ν’ αοιλλή εμάς, να βάι εμάς, η Pωμανία πάρθεν.»  (Από τα Κρυμμένα Ποιήματα  Ίκαρος 1993)