Τα φοινικόδεντρα εν Ελλάδι*

της Σταυρούλας Κατσογιάννη

Κάτι, που πολύς κόσμος αγνοεί, είναι ότι ο φοίνικας εντάσσεται μέσα στο ελληνικό τοπίο από τους αρχαίους χρόνους. Η παρουσία του στον ελλαδικό χώρο αποτυπώνεται σε έργα τέχνης, συγγράμματα, αναφορές. Ο φοίνικας του Θεόφραστου, ο ελληνικός φοίνικας, λειτουργούσε σαν συνδετικός κρίκος ανατολής και δύσης. Απομεινάρια του, σήμερα, υπάρχουν σε όλη τη νότια Ελλάδα, τον μεγαλύτερο πληθυσμό του, τον συναντάμε στο Βάι της Κρήτης. Στη πορεία και καθώς άρχισε να αναπτύσσεται η κηποτεχνία, νέα είδη εισήχθησαν με το φοίνικα τον κανάριο να κυριαρχεί. Ο φοίνικας, χαρακτηρίζεται σαν αρχιτεκτονικό φυτό για αυτό και συνόδευσε τα νεοκλασικά κτήρια της χώρας. Βέβαια ήρθε και η εποχή που ο φοίνικας αποτέλεσε σημάδι οικονομικής ανόδου και εξωτικής όασης, ώσπου ήρθε ένα έντομο, ο κόκκινος ρυγχοφόρος, να αλλάξει τις ισορροπίες. Αυτή την αλλαγή τοπίου εντόπισε η Navine G. Khan-Dossos*** και αναζητώντας τους χαμένους φοίνικες τους φαντάστηκε και τους ζωγράφισε, σε ένα χώρο που διατηρεί άμεση επαφή με το πολιτιστικό και ιστορικό τοπίο της Αθήνας. Εκεί βρέθηκε και ο Νίκος Θυμάκης, γνωστός ταξιδευτής σε ανατολή και δύση για να μεταφέρει τη γνώση και την εμπειρία του για τα φοινικοειδή και να την εμβαπτίσει μέσα στη τέχνη της Navine.
"Imagine a palm tree" στην Αθήνα του σήμερα και του αύριο.

***

Η Navine G. Khan-Dossos έφτασε τον Σεπτέμβριο του 2015 με σκοπό να εγκατασταθεί για λίγα χρόνια στην Αθήνα.  Με την άφιξή της άκουσε διάφορες συζητήσεις σχετικά με έναν περίεργο μύθο που αναφέρεται στην αφαίρεση των φοινικόδεντρων από το αστικό τοπίο της Αθήνας με σκοπό τον αναπροσανατολισμό της πόλης από την Ανατολή προς την Ευρώπη. Η ιστορία αυτή, όπως την άκουσε, έχει τρεις παραλλαγές: ότι συνέβη κατά το τέλος της Τουρκοκρατίας, στο τέλος του Β’ παγκόσμιου πολέμου ή κατά τη διάρκεια της δικτατορίας. Έκτοτε προσπαθεί να καταλάβει εάν οποιαδήποτε από αυτές τις διαφορετικές εκδοχές είναι αληθινή. Το θέμα αυτό αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία ενός έργου, μιας τοιχογραφίας,  στο χώρο του κυλικείου του Μουσείου Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης.

Το έργο με τον τίτλο Φαντάσου ένα φοινικόδεντρο αποτελείται από τρία μέρη: Ξεκίνησε τον Ιανουάριο  ως μια διαδραστική διαδικασία κατά την οποία οι επισκέπτες του μουσείου είχαν τη δυνατότητα να παρακολουθούν και να συμμετέχουν στη δημιουργία μιας τοιχογραφίας. Στη συνέχεια, στην τελική της μορφή, θα αποτελέσει ένα εικαστικό έργο στο κυλικείο του Μουσείου Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης. Το τρίτο μέρος του έργο περιλαμβάνει μια σειρά από ομιλίες στον χώρο από τον Απρίλιο μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2016. 
Σχετικά

 http://www.culturenow.gr/46826/imagine-a-palm-tree-to-ergo-ths-navine-g-khan-dossos-sto-moyseio-mpenakh-islamikhs-texnhs