Ημέρες ορειβασίας

Ημέρες ορειβασίας

Κυριακή 7 Οκτωβρίου 2012

Δ. Κούνδουρος : Σχεδιάζοντας μια πράσινη πόλη


 

Αντιμετωπίζοντας μια θεματική όπως αυτή της λειτουργίας της πόλης θετικά, δηλαδή με την έννοια της θέσης και των προτάσεων,  βρίσκομαι μπροστά σε δυο αξιακά διλήμματα: κατ’ αρχήν αν τα όσα αναφερθούν έχουν λόγο να αναφερθούν, αν δηλαδή ασχοληθεί κάποιος σοβαρά με αυτά, και δεν εννοώ ασφαλώς να συμφωνήσει αναγκαστικά, και δεύτερο αν, λόγω ακαδημαϊκής ενασχόλησης, μπαίνω σε αλλότρια χωράφια, αυτά δηλαδή του πολεοδόμου, του πολιτικού μηχανικού, του αρχιτέκτονα κ.ο.κ

Για το πρώτο η μόνη δικαιολογία που έχω είναι του αθεράπευτα, πιθανόν ουτοπικά, αισιόδοξου. Για το δεύτερο, που είναι πιο σοβαρό, θα επικαλεστώ την ιδιότητα του περιβαλλοντολόγου, του «γνώστη» δηλαδή των αρχών του βιώσιμου περιβαλλοντικά αστικού οικοσυστήματος, ιδιότητα που συχνά-πυκνά οι μηχανικοί αξιολογούν δεύτερη ή τρίτη, μετά τα οικονομικά ή άλλα δεδομένα.

Όμως η προσέγγιση της πόλης έχει και πολιτική διάσταση, θα έλεγα μάλιστα έντονα πολιτική, η οποία πιστεύω ότι είναι αφετηριακή για οποιαδήποτε συζήτηση ακολουθήσει. Για παράδειγμα έχει μεγάλη σπουδαιότητα αν κάποιος θεωρεί την πόλη σαν μέσον προσπορισμού κέρδους, αδιαφορώντας για θέματα ποιότητας ζωής των κατοίκων και περιβαλλοντικών παραμέτρων, ή αν δίδει στα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά σε πρωταρχική σημασία.
Στην πρώτη περίπτωση, που θα έχουμε την ευκαιρία να κουβεντιάσουμε παρακάτω, εντάσσονται χαρακτηριστικά «δεξιών-συντηρητικών» πολιτικών, ενίοτε μάλιστα «ακραία συντηρητικών», στη δεύτερη, «αριστερών-ανθρωπιστικών» ιδεολογιών, αν και πρέπει να προσθέσω ότι οι όροι αυτοί είναι ιδιαίτερα απλουστευτικοί και αναφέρονται μόνο για να υπάρξει κάποια πρωτοβάθμια κατανόηση.

Σήμερα περισσότερο από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού έχει εγκατασταθεί στις πόλεις. Υπήρξε λοιπόν η ανάγκη να εξεταστεί ο ρόλος τους στο παγκόσμιο οικοσύστημα καθώς και η διατύπωση αρχών που θα προσδιορίζουν το αξιοβίωτο στις πόλεις  που αποκαλούνται «πράσινες πόλεις» ή «αξιοβίωτες πόλεις».
Πριν προχωρήσουμε όμως σ’ αυτά πρέπει να μιλήσουμε για το δίπολο «πόλη- κατοικία».

Το δίπολο αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκη αντιθετικό, αλλά λειτουργεί παράλληλα αλληλοσυμπληρούμενο, όπως ας πούμε το θετικό και το αρνητικό ιόν συνυπάρχουν μέσα σ’ ένα μόριο, ή όπως ο Βόρειος και ο Νότιος πόλος του μαγνήτη. Γενικά η πόλη σηματοδοτεί το δημόσιο, την κοινότητα, ενώ η κατοικία την ασφάλεια, την μήτρα δηλαδή που θα μας προσφέρει ασφάλεια.
Δυστυχώς σήμερα η προσέγγιση της έννοιας της πόλης, έχει μετατοπιστεί και έχει αποκτήσει άλλα χαρακτηριστικά. Ας πούμε τα χαρακτηριστικά του απειλητικού δάσους που καραδοκεί ο κακός λύκος στις σκιές, όπου διάφοροι «έγχρωμοι», «πρεζόνια», οροθετικές σεξουαλικές παγίδες αλλοδαπών γυναικών, ληστές και συμμορίτες, απειλούν την ασφάλεια των πολιτών. Όπου οι διαδηλωτές καταστρέφουν την εμπορική κίνηση των καταστημάτων. Ο στόχος βέβαια είναι η απαξίωση της πόλης σαν ενδιαίτημα της κοινότητας, σαν χώρος ζύμωσης ιδεών, σαν χώρος ανάπτυξης πρωτοβουλιών που θα ήταν αντίθετες με την κρατούσα πολιτική που δημιουργεί συνθήκες ακραίας αδικίας.
Η κατοικία εξελίσσεται σε συστατικό πόλο του δίπολου, σύμφωνα πάντα, με τον συντηρητικό σχεδιασμό με χαρακτηριστικά αφ’ ενός «μουσείου», όπου οι πολίτες παρακολουθούν την έκθεση των γεγονότων, πολιτικών, αθλητικών, καλλιτεχνικών σαν αυτά να εκτίθενται σε εκθετήρια μουσείου, αφετέρου μέσω μια ψυχολογίας-ιδεολογίας «τηλεόραση απέναντι στον καναπέ» της οικογένειας, με όλα τα χαρακτηριστικά της αποξένωσης απομόνωσης κ.λπ. (Ιαν Μακ Λιούαν: το μέσον είναι το μήνυμα)
Δυστυχώς γεγονότα που εξελίσσονται στην χώρα είναι τόσο έντονα που θρυμματίζουν αυτό το σοφά μελετημένο δίπολο. Η «αγία οικογένεια των νοικοκυραίων» και της ιερής «σιωπηλής πλειοψηφίας» άλλων εποχών, τώρα μετρά θύματα της καλπάζουσας ανεργίας, αναγκάζεται να εξανεμίσει τις πενιχρές της οικονομίες στα χαράτσια μια που τα τοκοχρεολύσια των τραπεζικών δανείων έχουν ασφαλώς προτεραιότητα. Μπροστά στο φόβο λοιπόν της επέκτασης της οικειοποίησης-ιδιωτικοποίησης της πόλης, ή τμημάτων της από λογής, λογής «αγανακτισμένους», συνελεύσεις των πλατειών, καταλήψεις κ.λπ. τρομερά κατά την νοοτροπία τους φαινόμενα, εντείνεται η εφαρμογή της βίαιης καταστολής.
Παράλληλα παρατηρούμε στους δημόσιους χώρους φαινόμενα έρποντος φασισμού όπως αυτό της εκστρατείας θυματοποίησης των οροθετικών εκδιδομένων γυναικών, των επιχειρήσεων τύπου «Ξένιος Ζεύς» αλλά και, αν είναι δυνατόν, της επίσημης υιοθέτησης της αυτοδικίας αλλά και της συλλογικής ευθύνης, ένα από τα πιο μαύρα φαινόμενα της ανθρώπινης ιστορίας (βλέπε Κου Κλουξ Κλαν και ναζιστικών τακτικών τύπου Διστόμου, Άουσβιτς κ.λπ.).
Ασφαλώς η αναζήτηση του εσωτερικού εχθρού υπήρξε ανέκαθεν μια προσφιλής μέθοδος που εφαρμόστηκε συχνά για την παραπλάνηση των πολιτών. Όμως η ταυτοποίηση των δημόσιων χώρων με την έλλειψη ασφάλειας, αποκρύπτοντας τις πραγματικές αιτίες της, είναι ιδιαίτερα απεχθής και επικίνδυνη θα πρόσθετα.
Ο λόγος είναι ότι πλέον εμφανίζονται στην πόλη χαρακτηριστικά «στρατοπέδου συγκέντρωσης», όπου οι ανέστιοι, οι απελπισμένοι, οι μετανάστες (όχι αναγκαστικά παράνομοι, αλλά και μόνο λόγω χρώματος), οι διαφορετικοί, παίζουν το ρόλο των εγκλείστων του Άουσβιτς, και αποτελούν θύματα των όποιων παραστρατιωτικών ομάδων αποφασίσουν να υιοθετήσουν τον ρόλο και τις εξουσίες του ισχυρότερου, αλλά και του νομιμοποιημένου από την κοινή γνώμη, όπως αυτή εκφράζεται ασφαλώς από τα ΜΜΕ (βλέπε δολοφονία δια λιθοβολισμού μετανάστη εν μέσω Αυγούστου, από «άγνωστους» μοτοσικλετιστές.
Είναι προφανές ότι τα χαρακτηριστικά μιας αξιοβίωτης, μιας πράσινης πόλης, βρίσκονται στον αντίποδα των λογικών που πολύ σύντομα περιγράψαμε παραπάνω, και οι οποίες σε μικρότερη ή μεγαλύτερη έκταση συναντώνται στο Περιστέρι.
Τα χαρακτηριστικά που πρέπει να υιοθετήσουμε για μια τέτοια αξιοβίωτη πόλη συνδυάζουν τα χαρακτηριστικά ενός νέου ανθρωπισμού, ένα πολυπολιτισμικό πολιτισμό, μια κοινωνία αλληλεγγύης, μια καθημερινότητα χαμηλής έντασης και ασφαλώς μια οικολογική προσέγγιση που θα προστατεύει όλες τις έμβιες υπάρξεις.


Η πόλη στο δρόμο προς ένα νέο ανθρωπισμό


Οι προσεγγίσεις στην αστική λειτουργία με έμφαση το περιβάλλον, παρουσιάζονται κυρίως μέσα από τους όρους «πράσινη πόλη» και «αξιοβίωτη πόλη». Παράλληλα η οικονομική ανάπτυξη σε σχέση με το οικολογικό αποτύπωμα και την κοινωνική διάρθρωση των πόλεων παρουσιάζονται στην «Τοπική ατζέντα 21» .
Σύμφωνα με την πρώτη (πράσινη) προσέγγιση δίδεται έμφαση στην εξοικονόμηση ενέργειας, στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, στη μείωση των απορριμμάτων και την ανακύκλωση τους, στο σχεδιασμό του αστικού περιβάλλοντος, στο φυσικό περιβάλλον, στο κυκλοφοριακό και στην διαχείριση του νερού.
Σύμφωνα με τη δεύτερη (βιώσιμη ανάπτυξη), δίδεται έμφαση στη μείωση των περιβαλλοντικών πιέσεων που προκαλεί η οικονομική-πληθυσμιακή μεγέθυνση, και προάγει τη συνέργεια και τις αμοιβαία ενισχυόμενες σχέσεις μεταξύ περιβάλλοντος και οικονομίας, κυρίως με την εκμετάλλευση των δυνατοτήτων που παρέχει η αγορά στις περιβαλλοντικές επενδύσεις υποδομών, στην περιβαλλοντική βιομηχανία, στις περιβαλλοντικά αποδεκτές τεχνολογίες και στα περιβαλλοντικά αγαθά και υπηρεσίες.
Παράλληλα στα πλαίσια των παραπάνω τίθενται ζητήματα σχέσεων μεταξύ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αειφορίας και προτείνεται μια ουμανιστική αντίληψη περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων και βιωσιμότητας που μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη. (Human Rights, Sustainability and Standing: A Humanist Perspective. Jonathan Barrett. The Open Polytechnic of New Zealand website:
http://www.openpolytechnic.ac.nz/facultyandresearch/research/wp
.

Οι άξονες δράσεις θα αγκαλιάζουν όλους τους τομείς της λειτουργίας της πόλης, όπως :


1. Πρωτοβουλία για τη δημιουργία μιας ΤΑ 21, από την τοπική αυτοδιοίκηση με απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου.
2. Δημιουργία ενός Φορέα για την εκπροσώπηση των διαφορετικών συμφερόντων ομάδων των πολιτών, χωρίς αποκλεισμούς και αν είναι σκόπιμο διαφορετικές θεματικές.
3. Συζήτηση κατευθυντηρίων στόχων, σε σχέση με τη μορφή της πόλης που επιθυμούμε να σχεδιάσουμε.
4. Ανάλυση προβλημάτων θεματικά και καταγραφή των αιτίων που τα δημιούργησαν.
5. Διατύπωση στόχων στη βάση της συναίνεσης και περιγραφή τους ποσοτικά ακόμη και αν φαντάζουν ουτοπικοί.
6. Επιλογή προτεραιοτήτων αξόνων δράσης.
7. Διατύπωση και αξιολόγηση δυνατοτήτων δράσης.
8. Διατύπωση ποσοτικών στόχων σε χρονοδιάγραμμα.
9. Ένταξη των μέτρων σε ένα συνολικό πρόγραμμα.
10. Σχέδιο Δράσης με συγκεκριμένα βήματα, που αποτελεί την τοπική agenda 21.
11. Εφαρμογή και έλεγχος του προγράμματος.
12. Αξιολόγηση.

Πιθάνοί άξονες δράσεων


üΠροστασία της ατμόσφαιρας (αλλαγή παγκόσμιου κλίματος, μείωση όζοντος), προστασία περιφερειακών δασών και ερημοποίηση-πυρκαγιές, διατήρηση βιοποικιλότητας, επάρκεια πόσιμου νερού, λειτουργία οικοσυστημάτων.
üΜείωση αποβλήτων, αύξηση ανακύκλωσης, προώθηση φιλικών στο περιβάλλον μεθόδων διάθεσης- διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων, ενημέρωση-μείωση στερεών απορριμμάτων, αύξηση ανακύκλωσης, φιλικές στο περιβάλλον μέθοδοι επεξεργασίας και διάθεσης απορριμμάτων.
üΟικονομικά εργαλεία και ρυθμίσεις για τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων και δράσεων.
üΧρήση τεχνολογίας φιλικής στο περιβάλλον, ολοκληρωμένα προγράμματα τεχνογνωσίας, εκπαίδευσης πολιτών, οργανωτικής υποστήριξης, ενδυνάμωση προγραμμάτων μέσω συνεργασιών.
üΟ ρόλος της εκπαίδευσης για τη βιώσιμη ανάπτυξη, διοργάνωση εκστρατειών ενημέρωσης κι ευαισθητοποίησης για θέματα περιβάλλοντος, περιβαλλοντική εκπαίδευση.
üΠολιτισμός, υγεία, μετανάστες, άθληση, κ.λπ.
üΔιοίκηση του Δήμου (σχέσεις των πολιτών και συμμετοχή τους στη διοίκηση, εργαζόμενοι στο Δήμο, μεσο-μακρο-πρόθεσμος σχεδιασμός κ.λπ.).
Πρέπει εδώ να αναφέρουμε ότι οι αξιοβίωτες πόλεις αξιολογούνται με βάση μετρήσιμους δείκτες στους προαναφερθέντες τομείς αλλά και σε άλλους. Με βάση όσα αναφέραμε ήδη θα προτείνω άξονες προγραμματισμού δράσεων για την πόλη του Περιστερίου ανά τομείς:

Ενέργεια


üΕφαρμογή προγράμματος κάλυψης των ενεργειακών αναγκών της πόλης από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κατά ένα ικανοποιητικό ποσοστό μέχρι το 2020, με εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων στις ταράτσες των δημόσιων κτιρίων και χωρίς επιβάρυνση των ελεύθερων χώρων.
üΔημιουργία δημοτικής επιχείρησης διαχείρισης-συντήρησης – κατασκευής- εγκατάστασης ηλιακών οικιακών συστημάτων, με συγκεκριμένο μετρήσιμο στόχο.
üανά κάτοικο κατά μετρήσιμο ποσοστό με υιοθέτηση μέτρων επιβράβευσης.
üΕκστρατεία μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας κατά τις ώρες της μέγιστης κατανάλωσης.

Κλιματική αλλαγή


(το φαινόμενο είνάι ιδιαίτερά σημαντικό γιά την πόλη μιά που βρίσκετάι στις περισσότερο επιβάρυμένες κλιμάτικά περιοχές της Αττικής)
üΥπολογισμός των εκπεμπόμενων άερίων θερμοκηπίου άνά κάτοικο . Εκστράτείά μείωσης κάτά συγκεκριμένο ποσοστό σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
üΑνάπτυξη συνεργάσίάς με φορείς μέτρησης του όζοντος (η πόλη είνάι ιδιάίτερά επιβάρυμένη, ιδιάίτερά το κάλοκάίρι, γεγονός που έχει ιδιάίτερά επιβάρυντικές επιδράσεις στην υγείά των κάτοίκων) κάι λήψη μέτρων π.χ. κυκλοφοριάκών γιά μείωση της άτμοσφάιρικής ρύπάνσης.
üΑνάπτυξη συνεργάσιών με άλλες γειτονικές πόλεις γιά συντονισμό.

Στερεά απορρίμματα


Η μείωση παραγωγής στερεών απορριμμάτων και η ανακύκλωση μπορεί να συμβάλει στη μείωση των αερίων θερμοκηπίου που συνδέονται με την καθημερινή παραγωγή σκουπιδιών.
Μέσα από την προβολή των αρχών «Μείωση απορριμμάτων, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση» τόσο με την εκπαίδευση ενηλίκων και μαθητών, όσο και με την θέσπιση θετικών κινήτρων.
Στα πλαίσια αυτά προτείνεται και η ανάπτυξη αγοράς βιολογικών και πράσινων προϊόντων.
üΕφαρμογή προγραμμάτων για την ενθάρρυνση και την αύξηση της συμμετοχή σε προγράμματα ανακύκλωσης των κατοίκων με βάση μετρήσιμους δείκτες
üΘεσμοθέτηση μέτρων ώστε ένα ελάχιστο 40% των απορριμμάτων από όλες τις παραγωγικές διαδικασίες θα ανακυκλωθούν σε όλη την πόλη, σε μια ορισμένη χρονική περίοδο.
üΑπόδοση στο πράσινο του γκαράζ και υιοθέτηση πράσινων σημείων συλλογής, μεταφόρτωσης και επεξεργασίας απορριμμάτων.
üΕνθάρρυνση της μείωσης χρήσης κάθε τοξικού ή μη ανανεώσιμου προϊόντος κατά 5% μέσω προγράμματος συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος.
üΕφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την προώθηση των αρχών της μείωσης απορριμμάτων, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης αλλά και των οικολογικών αγορών με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.

Πράσινος σχεδιασμός δόμησης


Περιλαμβάνονται μέτρα φιλικά προς τους πεζούς, περιοχές ελεγχόμενης πυκνότητας- μικτής χρήσης και, πολιτικές προσανατολισμένες σε φιλικούς προς το περιβάλλον τρόπους μετακίνησης.
Επίσης, πρέπει να αναζητηθούν πολιτικές για την προσέλκυση βιώσιμων πράσινων βιομηχανιών-βιοτεχνιών.
üΚαθιέρωση πολιτικών για ένα σύστημα ανέγερσης πράσινων κτιρίων και σπιτιών με δέσμευση για όλα τα νέα δημοτικά κτίρια (με ενεργειακή αυτονομία-θερμομόνωση).
üΕφαρμογή προγραμμάτων για την ενθάρρυνση της πράσινης οικοδόμησης στον ιδιωτικό τομέα.
üΕνθάρρυνση των προγραμμάτων για τη δημιουργία πράσινων επιχειρήσεων και ενίσχυσης της οικονομικής δραστηριότητας του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
üΟρισμός -σχεδιασμός πράσινων γειτονιών που θα επιτρέπεται μόνο η πρόσβαση πεζών και ποδηλατών.
ü Μετριασμός των αστικών πιέσεων σε ελεύθερους χώρους και ιδιαίτερα στο Ποικίλο.

Κυκλοφοριακό


Ενώ η μεταφορά είναι ζωτικής σημασίας τόσο για την οικονομία όσο και για την ποιότητα της προσωπική μας ζωής, οι μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των μεταφορών είναι εξίσου ή και περισσότερο σημαντικές και πολύμορφες. Σήμερα τα αυτοκίνητα και τα φορτηγά καίνε καύσιμα 35% πιο αποτελεσματικά με 95% λιγότερες εκπομπές από ό, τι πριν από 30 χρόνια, αλλά η συνεχιζόμενη αύξηση των διαδρομών σε χιλιόμετρα που κινούνται τα οχήματα έχει επιβραδύνει ή μηδενίσει την όποια βελτίωση στην κατεύθυνση των περιβαλλοντικά βιώσιμων μεταφορών.
Είναι ζωτικής σημασίας ο Δήμος να υιοθετήσει στρατηγικές που βελτιώνουν την περιφερειακή κινητικότητα, τα μέσα σταθερής τροχιάς (μετρό-τρόλεϊ ), την απελευθέρωση της κυκλοφορίας των πεζών και των ποδηλατιστών ιδιαίτερα σε κεντρικές περιοχές της πόλης, την δημιουργία περιφερειακών χώρων στάθμευσης χωρίς την καταστροφή των ελεύθερων χώρων πράσινου (π.χ. υπόγειοι χώροι στάθμευσης κάτω από πάρκα).
ü Υλοποίηση του προγράμματος του Μετρό και επέκταση του προς Πάρνηθα-Πειραιά
üΑύξηση του ποσοστού των καθαρών οχημάτων στα οχήματα που χρησιμοποιεί ο Δήμος.
üΕνθάρρυνση της χρήσης του ποδηλάτου ως εναλλακτικού μέσο μεταφοράς, όχι μόνο αναψυχής, με την δημιουργία ποδηλατοδρόμων συγκεκριμένου μήκους σε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.
üΔημιουργία δακτυλίου μειωμένης κυκλοφορίας στο κέντρο της πόλης.
üΔημιουργία περιφερειακών χώρων στάθμευσης χωρίς την καταστροφή των ελεύθερων χώρων πράσινου (π.χ. υπόγειοι χώροι στάθμευσης κάτω από πάρκα ή επιφανειακών όπως στο Άλσος).
üΕνθάρρυνση της χρήσης των ΜΜΜ με μείωση ή και κατάργηση του κομίστρου για συγκεκριμένες κατηγορίες πολιτών.

Δημόσιοι κοινόχρηστοι χώροι


Οι δημόσιοι χώροι του αστικού ιστού χαρακτηρίζονται από την κοινωνική τους διάσταση. Για το λόγο αυτό σημαντικό ρόλο έχουν τα παρακάτω ερωτήματα: Είναι προσιτοί; Χρησιμοποιούνται επαρκώς από τους κατοίκους για δραστηριότητες; Οι χώροι είναι αισθητικά άρτιοι; Είναι λειτουργικοί σαν χώροι συνάντησης; Επιτελούν επαρκώς το σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκαν;
Τα χαρακτηριστικά αυτά ανταποκρίνονται στον γεγονός ότι ο άνθρωπος είναι ουσιαστικά ένα κοινωνικό ζώο, έτσι ώστε η ποιότητα ζωής των κατοίκων της πόλης εξαρτάται, από το αν οι άνθρωποι συμμετέχουν ενεργά στις κοινωνικές λειτουργίες, αλλά και εξυπηρετούνται από τις υπηρεσίες (ιατρεία, σχολεία, δημοτικά καταστήματα, νομαρχιακά, μορφωτικά, ΚΕΠ…).
Οι όποιες «καλές πρωτοβουλίες» στην πόλη έχουν στόχο τη συνεχή βελτίωση της ποιότητας ζωής μέσα από δείκτες αξιολόγησης που περιέχουν την εμπλοκή και ενδυνάμωση της κοινότητας.
Οι κοινόχρηστοι χώροι έχουν συχνά ταυτιστεί με αντί-ανθρώπινες αξίες και αυταρχικές οπτικές ή προοπτικές. Ο εκδημοκρατισμός της πόλης απαιτεί διαφορετικές αξίες και προοπτικές για τους χώρους όπως εκφράζονται στο πρόγραμμα για τους δημόσιους χώρους της Agenda 21:
Οι χώροι αυτοί θεωρούνται σαν μια επέκταση της κοινότητας. Αν λειτουργήσουν σωστά θα χρησιμεύσουν σαν ένα βήμα βελτίωσης της δημόσιας ζωής. Σε περίπτωση δηλαδή που λειτουργούν αντιστοιχίζοντας τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών, μπορούν να αποτελέσουν χώρους όπου πραγματοποιούνται εκδηλώσεις, όπου πραγματοποιούνται ζυμώσεις και συζητήσεις πολιτισμικών, περιβαλλοντικών, και οικονομικών πρωτοβουλιών, όπου συναντώνται οι παρέες των φίλων, όπου οι πολιτισμοί αναμειγνύονται.
Οι χώροι αυτοί αποτελούν τις «βιτρίνες» των δημόσιων θεσμών – (αυτοδιοικητικές δημόσιες υπηρεσίες, σχολικά κτίρια, παιδικές χαρές κ.λπ.), όπου μπορούμε να παρατηρήσουμε την αλληλεπίδραση μεταξύ των πολιτών και της «τοπικής κυβέρνησης». Σε περίπτωση που οι πόλεις και γειτονιές έχουν φιλικούς στον πολίτη χώρους, οι κάτοικοι αναπτύσσουν μια ισχυρή αίσθηση της κοινότητας. Αντίστροφα, εκεί όπου τέτοιοι χώροι απουσιάζουν ή ο πολίτης, ή ομάδες πολιτών, αντιμετωπίζονται σαν εχθροί ή απαξιώνονται, οι άνθρωποι αισθάνονται λιγότερο συνδεδεμένοι μεταξύ τους και φυσικά απουσιάζει η αίσθηση της «κοινότητας» και η λογικές της αλληλεγγύης.
Τα πολιτιστικά ιδρύματα, όπως εργαστήρια, μουσεία, βιβλιοθήκες, γκαλερί τέχνης, που ως γνωστόν γενικά, απουσιάζουν από το Περιστέρι λόγω της διαχρονικής αδιαφορίας της ΤΑ, έχει αποδειχθεί ότι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της αίσθησης της κοινότητας.
Επίσης η δημιουργία - παροχή από το Δήμο, χώρων ενασχόλησής σε ένα πλαίσιο για τη διά βίου μάθησης και για την ανάπτυξη των μη-γνωστικών ικανοτήτων των κατοίκων, που σχετίζονται με τα χαρακτηριστικά του τόπου (ιστορία, πολιτισμός, φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον), αλλά και ευρύτερα (όπως π.χ. για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, τα Πράσινα Επαγγέλματα κ.λπ.), μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της μαθησιακής διαδικασίας μέσα από την παροχή γνώσεων σύμφωνα με το παγκόσμιο πλαίσιο, που ευνοεί τη συνεχή μάθηση και ανάπτυξη της προσωπικότητας.
Τέλος η διάθεση χώρων για την λειτουργία-φιλοξενία των συλλογικοτήτων των κατοίκων με κριτήρια την δραστηριότητα τους διαχρονικά και όχι την νοοτροπία του «πολιτικού φίλου», όχι μόνο αποτελεί υποχρέωση της πόλης για την εμπλοκή των ενεργών πολιτών στις λειτουργίας, αλλά αποτελεί και βασικό κριτήριο του δημοκρατικού της χαρακτήρα και σεβασμού των κατοίκων από την τοπική αρχή.

Ελεύθεροι χώροι-Χώροι πράσινου


Η διατήρηση, προστασία και επέκταση των ελεύθερων χώρων της πόλης είναι υψίστης σημασίας για τη διατήρηση της ποιότητας ζωής για τους κατοίκους του Περιστεριού.
Τα πάρκα της πόλης είναι σχεδιασμένα με μη οικολογικά κριτήρια και καλύπτονται από ελάχιστο υψηλό πράσινο, κυρίως μη συμβατό με το τοπικό οικοσύστημα. Καλύπτονται από θερμοαπορροφητικά υλικά που συντελούν στην επιβάρυνση του τοπικού κλίματος μέσα απ’ το φαινόμενο της θερμικής νησίδας. Επίσης υπάρχει εκτεταμένη χρήση αντιοικολογικού χλοοτάπητα (γκαζόν). Η ελάχιστη ή μηδενική φύτευση νέων δέντρων μεγάλης φυλλικής επιφάνειας στην πόλη διατηρεί το πολύ χαμηλό ποσοστό πράσινου στο Περιστέρι, το χαμηλότερο στην Αθήνα. Για να ανατραπεί αυτή η αρνητική εικόνα πρέπει να διασφαλίσουμε την φύτευση μεγάλου αριθμού δέντρων συμβατών με την τοπική χλωρίδα και να διασφαλίσουμε- φυτεύσουμε τους εναπομείναντες ελεύθερους χώρους με έμφαση στο Άλσος Περιστερίου και στο Ποικίλο.
üΦύτευση και ολοκλήρωση του δικτύου των υφιστάμενων πεζόδρομων στην πόλη διαμορφώνοντας πράσινες διαδρομές συντελώντας στην αύξηση της παθητικής αναψυχής των κατοίκων με συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα.
üΕνοποίηση των χώρων του Άλσους Περιστερίου. Μεταφορά ή αξιοποίηση των κτιρίων του Εκθεσιακού κέντρου σε περιβαλλοντική ή πολιτιστική κατεύθυνση π.χ. Πινακοθήκη, Μουσείο, Περιβαλλοντική Εκπαίδευση κ.λπ.
üΠροσπάθεια ώστε να υπάρχει ένα προσβάσιμο πάρκο αναψυχής ή ένας δημόσιος ελεύθερος χώρος, σε μια απόσταση 1/2 χιλιομέτρου από το 90% των κατοίκων της πόλης μέσα σε ορισμένο χρονοδιάγραμμα.
üΝα υλοποιηθεί φύτευση τουλάχιστον 1.000 δέντρων σκίασης σε πάρκα και δρόμους της πόλης και να ενθαρρυνθεί η φύτευση τουλάχιστον 3.000 δέντρων σκίασης σε ιδιωτικούς χώρους ετησίως.
üΗ προστασία των ενεργά κρίσιμων διαδρομών αερισμού της πόλης και η φύτευση τους με υψηλό πράσινο.
üΦύτευση στις αυλές των σχολείων
üΑποσφράγιση του εδάφους
üΠράσινες ταράτσες
üΔημιουργία προγράμματος διατήρησης και ανάπτυξης-προστασίας του φυσικού οικοτόπου του Ποικίλου και της άγριας ζωής που ενδιαιτεί εκεί τόσο στην ζώνη Α όσο και στη ζώνη Β. Θεσμοθέτηση καθεστώτος προστασίας ζώνης Α. Ακύρωση των όποιων διεκδικήσεων της εκκλησίας. Κατεδάφιση των οικημάτων που έχουν εγερθεί στο βουνό.
üΔημιουργία κέντρου Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Περιστερίου.

Αρχές που διέπουν την Εκπαίδευση σύμφωνα με την Agenda 21


(βασίζεται στην διακήρυξη της Θεσσαλονίκης για την αειφόρο Ανάπτυξη)
·Προκειμένου να επιτευχθεί η αειφορική ανάπτυξη μιας πόλης απαιτείται τεράστιος συντονισμός και συνδυασμός προσπαθειών σε μια σειρά κρίσιμων τομέων, ταχύτατη και ριζική αλλαγή των συμπεριφορών και τρόπου ζωής, συμπεριλαμβανομένης της αλλαγής των προτύπων παραγωγής και κατανάλωσης. Για το σκοπό αυτό, η κατάλληλη εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των πολιτών θα πρέπει να αναγνωριστεί ως ένας από τους πυλώνες της αειφορίας μαζί. με τη νομοθεσία, την οικονομία και την τεχνολογία.
·Η φτώχεια καθιστά την παροχή εκπαίδευσης και άλλων κοινωνικών υπηρεσιών πιο δύσκολη και οδηγεί. σε υποβάθμιση της ποιότητας ζωής και απαξίωση του περιβάλλοντος. H μείωση της φτώχειας είναι, κατά συνέπεια, ένας απαραίτητος στόχος και μία ικανή και αναγκαία συνθήκη για την Αειφορία.
·Μια, συλλογική μαθησιακή διαδικασία συνεργασίας, ισότιμη συμμετοχή και συνεχής διάλογος απαιτούνται μεταξύ των κυβερνήσεων, τοπικών αρχών, ακαδημαϊκής κοινότητας, επιχειρήσεων, καταναλωτών, ΜΚΟ, ΜΜΕ και άλλων συντελεστών προκειμένου να ενισχυθεί η ευαισθητοποίηση, η έρευνα για εναλλακτικές λύσεις και η αλλαγή συμπεριφορών και τρόπου ζωής, συμπεριλαμβανομένων των προτύπων παραγωγής και κατανάλωσης με στόχο την αειφορία.
·Η εκπαίδευση είναι ένα αναντικατάστατο μέσο προκειμένου να δοθεί σε όλες τις γυναίκες και άντρες του κόσμου η ικανότητα να ορίζουν τη ζωή τους, να ασκούν το δικαίωμα των προσωπικών επιλογών και υπευθυνότητας, να επιτυγχάνουν τη δια βίου μάθηση, ανεξάρτητα από σύνορα γεωγραφικά, πολιτικά, πολιτιστικά, Θρησκευτικά, γλωσσικά ή βασιζόμενα στο φύλλο.
·Ο επαναπροσανατολισμός του συνόλου της εκπαίδευσης προς την αειφορία περιλαμβάνει όλα τα επίπεδα της τυπiκής, μη τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης σε όλες τις χώρες. Η έννοια της αειφορίας περιλαμβάνει όχι μόνο το περιβάλλον αλλά επίσης τα προβλήματα της φτώχειας, τον πληθυσμού, της υγείας, της εξασφάλισης τροφής, της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ειρήνης. Η αειφορία εivαι σε τελική ανάλυση μια ηθική επιταγή, μια επιταγή αξιών στην οποία oι πολιτιστικές διαφοροποιήσεις και η παραδοσιακή γνώση οφείλουν να γίνονται δεκτά με τον δέοντα σεβασμό.
·Η περιβαλλοντική εκπαίδευση αναφέρεται επίσης και ως εκπαίδευση για την αειφορία.
·Όλα τα γνωστικά αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένων των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών, οφείλουν να ασχοληθούν με θέματα σχετικά με το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη. Η ενασχόληση με την αειφορία απαιτεί μία ολιστική, διεπιστημονική προσέγγιση η οποία οδηγεί σε σύγκλιση διαφορετικούς γνωστικούς χώρους και θεσμούς χωρίς αυτοί να απολέσουν την χαρακτηριστική τους ταυτότητα
·Ενώ το βασικό περιεχόμενο και πλαίσιο δράσης για το περιβάλλον και την αειφορία έχει κατά μεγάλο μέρος καταρτιστεί, η υλοποίηση αυτών των παραμέτρων σε εκπαιδευτική πράξη, οφείλει να λάβει υπόψη συγκεκριμένα τοπικά, περιφερειακά και εθνικά δεδομένα. O επαναπροσανατολισμός της εκπαίδευσης στο σύνολο της όπως επιτάσσει το Κεφάλαιο 36 της Agenda 21 πρέπει να εμπλέκει όχι μόνο την εκπαιδευτική κοινότητα, αλλά επίσης τις Κυβερνήσεις, τους οικονομικούς φορείς και άλλους εταίρους.

Προτάσεις για μια Εκπαίδευση σύμφωνα με την Agenda 21


(βασίζεται στην διακήρυξη της Θεσσαλονίκης για την αειφόρο Ανάπτυξη)
·Ο Δήμος και η κυβέρνηση να παράσχουν στην εκπαίδευση τα απαραίτητα μέσα ώστε να εκπληρώνει το ρόλο της για την επίτευξη ενός αειφόρου μέλλοντος της πόλης και του πλανήτη.
·Να καταρτιστούν σχέδια δράσης για την τυπική εκπαίδευση με αναφορά στο περιβάλλον και την αειφορία, με συγκεκριμένους στόχους και στρατηγικές, για τη μη τυπική και άτυπη εκπαίδευση.
·Ο Δήμος και η Κυβέρνηση οφείλουν να δίδουν στην εκπαίδευση, στην ευαισθητοποίηση των πολιτών, και στην κατάρτιση, ένα κεντρικό ρόλο για δράση που συμπεριλαμβάνει καλύτερο συντονισμό μεταξύ των σχετικών υπηρεσιών συμπεριλαμβανομένων και των συλλογικοτήτων των πολιτών.
·Η εκπαιδευτική κοινότητα πρέπει να παίξει ένα σημαντικό ρόλο στο να εξασφαλίσει ότι το περιεχόμενο και οι εφαρμοζόμενες τεχνικές της εκπαίδευσης και των προγραμμάτων ευαισθητοποίησης των πολιτών, είναι σε αντιστοιχία με τις επίκαιρες, «οικονομικά-περιβαλλοντικά-πολιτισμικά-κοινωνικά» χαρακτηριστικά της κοινωνίας.
·Το πλήρες δυναμικό των νέων πληροφοριακών συστημάτων πρέπει να χρησιμοποιηθεί ορθά για το σκοπό αυτό.
·Τα σχολεία να ενθαρρυνθούν και να υποστηριχθούν, για να προσαρμόσουν τα αναλυτικά τους προγράμματα στις ανάγκες ενός αειφόρου μέλλοντος.
·Να δοθεί σης μη κυβερνητικές οργανώσεις η κατάλληλη θεσμική και οικονομική υποστήριξη, ώστε να κινητοποιήσουν περαιτέρω τους πολίτες στα ζητήματα του περιβάλλοντος και της αειφορίας, μέσα στις κοινότητες και σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο.
·Όλοι οι εμπλεκόμενοι να συνεισφέρουν στην εφαρμογή του Κεφαλαίου 36 της Agenda 21 και ειδικότερα στο πρόγραμμα εργασίας για την εκπαίδευση, και την ευαισθητοποίηση των πολιτών.
·Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στην ενδυνάμωση και στον ενδεχόμενο αναπροσανατολισμό των προγραμμάτων κατάρτισης των εκπαιδευτικών και στον εντοπισμό και τη διάδοση της εμπειρίας των καινοτόμων πρακτικών. Υποστήριξη οφείλει να δοθεί στην έρευνα για διεπιστημονικές διδακτικές μεθοδολογίες και στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας σχετικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
·Να υποστηριχτούν εκπαιδευτικά προγράμματα βιωματικής προσέγγισης, (τόσο σε στόχους απάλειψης των διακρίσεων φυλής, φύλου, διαφορών οικογενειακής και οικονομικής κατάστασης) στους μαθητές (σε αντίθεση με την από έδρας διδασκαλία), με θεσμοθέτηση θετικών κινήτρων.
·Να πραγματοποιηθούν προγράμματα επιμόρφωσης εκπαιδευτικών αλλά και πολιτών, σε θέματα απάλειψης των διακρίσεων φυλής, φύλου, ανισοτήτων οικογενειακής και οικονομικής κατάστασης κ.λπ.
·Να υλοποιηθούν δράσεις για πράσινα-αλληλέγγυα σχολεία που είναι ανοικτά στην κοινωνία. Υπάρχει τεράστιο πεδίο δράσης τόσο στην επιμόρφωση της εκπαιδευτικής κοινότητας όσο και των τοπικών κοινωνιών στην κατεύθυνση αυτή.
·Ένα Πανελλαδικό Βραβείο της Πόλης να θεσμοθετηθεί, ώστε να δίδεται κάθε δεύτερο χρόνο σε υποδειγματικά προγράμματα εκπαίδευσης για το περιβάλλον και την αειφορία, μέσω σχετικής και αξιόπιστης επιτροπής.
·Να συγκληθεί μία Διάσκεψη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο Περιστέρι, ώστε να αξιολογήσει την εφαρμογή και την πρόοδο της προτεινόμενης εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Πολιτισμός


Η μεγάλης κλίμακας μετανάστευση, που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια σε συνδυασμό με την ανεξέλεγκτη αστικοποίηση σε πολλά μέρη του κόσμου, έχουν σαν αποτέλεσμα να επικεντρωθεί η προσοχή στο ρόλο του πολιτισμού στην οικοδόμηση της κοινότητας, παράλληλα με την αίσθηση ταυτότητας και την κοινωνική συνοχή σε πολλές ταχέως αναπτυσσόμενες πόλεις (Οι επιδράσεις αυτές σημειώνονται στην έκθεση του συνεδρίου 2010 ΠΑΣΚΑΛ στο Östersund ).
Η Πολιτιστική Κληρονομιά και τα σχετικά θέματα είναι ολοένα και πιο σημαντικά σε έναν κόσμο αυξημένης ποικιλότητας και πολλαπλών καταγωγών. Στο πλαίσιο αυτό, η διαπολιτισμική κατανόηση, η ανοχή και πολιτιστική επάρκεια είναι απαραίτητα χαρακτηριστικά της αειφόρου και συνεκτικής μάθησης σε μια κοινότητα για την οικοδόμηση μια αίσθηση της κοινής ταυτότητας.
Στην ευρύτερη έννοιά της, ο Πολιτισμός μπορεί τώρα να ορίζεται σαν το πολύπλοκο σύνολο των διακριτών πνευματικών, υλικών, διανοητικών και συναισθηματικών χαρακτηριστικών γνωρισμάτων που χαρακτηρίζουν μια κοινωνία ή κοινωνική ομάδα. Δεν περιλαμβάνει μόνο τις τέχνες και τα γράμματα, αλλά και τρόπους ζωής, τα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου, τα συστήματα αξιών, παραδόσεις και πεποιθήσεις. (Ίδρυμα της Κοινοπολιτείας 2008)
Μια τέτοια προσέγγιση του πολιτισμού αντιτίθεται στον αντίκτυπο της παγκοσμιοποίησης, και στην ομογενοποίηση των ιδιαίτερων πολιτισμικών χαρακτηριστικών που μετατρέπει την ποικιλία των πολιτισμών σε μια ενιαία κουλτούρα του καταναλωτισμού. Τα θέματα αυτά φέρνουν στο προσκήνιο το ερώτημα του τι είδους πόλη είναι σε καλύτερη θέση να προχωρήσει και να διατηρήσει τις φιλοδοξίες και τα ιδανικά που στηρίζουν τις αυτές τις έννοιες
Η σημασία της πολιτισμικής κληρονομιάς και η αξιοποίηση της στην οικοδόμηση συνεκτικών κοινοτήτων και βιώσιμων πόλεων είναι ένα από τα πρώτα στοιχεία που υποστηρίζουν την ανάπτυξη βιώσιμων πόλεων.
Στα πλαίσια αυτά προτείνουμε τους παρακάτω άξονες δράσης:
ØΠροσδιορισμός της πολιτισμικής κληρονομιάς της πόλης του Περιστεριού από την ίδρυση της, την άφιξη των πρώτων προσφύγων, την κατοχή και τον εμφύλιο, το κάρβουνο, την αστικοποίηση και την σύγχρονη πόλη.
ØΠροβολή των χαρακτηριστικών αυτών στα σχολεία και ενίσχυση των προγραμμάτων ανάδειξης τους στους νέους.
ØΑνάδειξη του πολιτισμού των τοπικών πατρίδων προέλευσης ομάδων του πληθυσμού ελλήνων και αλλοδαπών . Φιλοξενία εκδηλώσεων από το Δήμο.
ØΕνίσχυση των πολιτιστικών εργαστηρίων του Δήμου και ενθάρρυνση των νέων για απασχόληση τους σε καλλιτεχνικές δραστηριότητες.
ØΦιλοξενία εκδηλώσεων αναγνωρισμένων δημιουργών στην πόλη και δημιουργία καλλιτεχνικών φεστιβάλ υψηλού κύρους.
ØΕνίσχυση των μαζικών φορέων της πόλης που ασχολούνται με τον πολιτισμό με την ευρύτερη έννοια, με παράλληλο έλεγχο των οικονομικών και της προσφερόμενης ποιότητας του έργου τους.
Πολιτικές για τους μετανάστες στα πλαίσια της Agenda 21
ØΔημιουργία πολιτικών ένταξης των μεταναστών στις τοπική κοινωνία μέσω πολυπολιτισμικών προγραμμάτων γνωριμίας με τις πατρίδες καταγωγής τους.
ØΕφαρμογή της Κοινοτικής Οδηγίας 2003/109/ΕΚ, που αναφέρει ότι αν κάποιος μένει σε μια χώρα της ΕΕ πάνω από πέντε χρόνια ως μετανάστης, δικαιούται να πάρει άδεια επί μακρόν.
ØΠολιτικές στο σχολείο για ομαλή υποδοχή και ενσωμάτωση των παιδιών μεταναστών.
ØΠρογράμματα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας σε ενήλικες.
ØΔράσεις με σκοπό τη συμμετοχή των μεταναστών στην Ατζέντα 21 και την ολοκληρωμένη και πολυεπίπεδη εκπροσώπηση και παρέμβαση τους, ώστε να γίνει αντιληπτή η γνώμη τους στην αντιμετώπιση από μια σειρά θεμάτων που οι ίδιοι έχουν ιεραρχήσει και θεωρούν κεντρικά ζητήματα της συμβίωσης τους στην ελληνική πραγματικότητα. Μπορεί επίσης να προβληθούν καλές πρακτικές και να διαδοθεί η αληθινή διάσταση της εικόνας της μεγάλης πλειοψηφίας των μεταναστών, που συντελούν, τόσο οικονομικά, όσο και κοινωνικά στην ανάπτυξη.

Παγκόσμια ιθαγένεια


ΜΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΘΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Στο πνεύμα της Ατζέντα 21, σαν "ένα δυναμικό πρόγραμμα" που προορίζεται να "εξελιχθεί μακρόχρονα σε συνάρτηση με τις μεταβαλλόμενες ανάγκες και συνθήκες" η διεθνής Κοινότητα προτείνει την παρακάτω πρόταση: Για να ενθαρρυνθούν οι λαοί του κόσμου για την προάσπιση της βιώσιμης ανάπτυξης, τα εκπαιδευτικά προγράμματα και οι εκστρατείες δημόσιας πληροφόρησης που απαιτούνται σύμφωνα με την Ατζέντα 21, θα πρέπει να υιοθετήσουν την ιδέα της ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ.

ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ


Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει η παγκόσμια κοινότητα καθώς κινητοποιείται για την υλοποίηση της Ατζέντα 21 είναι η απελευθέρωση των τεράστιων οικονομικών, τεχνικών, ανθρώπινων και ηθικών πόρων που απαιτούνται για την βιώσιμη ανάπτυξη. Αυτοί οι πόροι θα αποδεσμευτούν μόνο όταν οι λαοί του κόσμου αναπτύξουν μια βαθιά αίσθηση υπευθυνότητας για τη μοίρα του πλανήτη και την ευημερία ολόκληρης της ανθρώπινης οικογένειας.
Αυτή η αίσθηση υπευθυνότητας μπορεί να προέρθει μόνο από την παραδοχή της ενότητας της ανθρωπότητας και μπορεί να ενισχυθεί μόνο από ένα ενοποιητικό όραμα μιας ειρηνικής, ακμάζουσας παγκόσμιας κοινωνίας. Χωρίς μια τέτοια παγκόσμια ηθική, οι άνθρωποι δε θα μπορούν να είναι δραστήριοι, εποικοδομητικοί μέτοχοι στην παγκόσμια πορεία της βιώσιμης ανάπτυξης.
Ενώ η Ατζέντα 21 παρέχει ένα απαραίτητο πλαίσιο επιστημονικής και τεχνικής γνώσης για την υλοποίηση της βιώσιμης ανάπτυξης, δεν εμπνέει όμως προσωπική αφοσίωση σε μια παγκόσμια ηθική. Αυτό δε σημαίνει ότι η ηθική και οι αξίες αγνοήθηκαν στη διάρκεια του Συνεδρίου των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη. Η έκκληση για ενοποιητικές αξίες ακούστηκε σε όλη την πορεία από επικεφαλής κυβερνήσεων, αξιωματούχους του ΟΗΕ μέχρι εκπροσώπους μη-κυβερνητικών οργανισμών (MKO) και μεμονωμένους πολίτες.
Συγκεκριμένα, οι έννοιες "η κοινή μας ανθρωπότητα", "παγκόσμια ιθαγένεια" και "ενότητα στην πολυμορφία" κλήθηκαν να χρησιμεύσουν σαν το ηθικό περίβλημα για την Ατζέντα 21 και τη διακήρυξη του Ρίο.
Η παγκόσμια κοινότητα, επομένως, έχει ήδη έρθει σε βασική συμφωνία για την ανάγκη μιας παγκόσμιας ηθικής που θα ενεργοποιήσει την Ατζέντα 21. Προτείνουμε ο όρος παγκόσμια ιθαγένεια να υιοθετηθεί για να συμπεριλάβει το σύνολο των αρχών, αξιών, στάσεων και συμπεριφορών που πρέπει οι λαοί του κόσμου να ασπαστούν αν είναι να γίνει η βιώσιμη ανάπτυξη πραγματικότητα.
Η παγκόσμια ιθαγένεια ξεκινά με την παραδοχή της ενότητας της ανθρώπινης οικογένειας και την αλληλοσυνάρτηση των εθνών της "γης, της πατρίδας μας." Ενώ ενθαρρύνει έναν υγιή και νόμιμο πατριωτισμό, επιμένει επίσης σε μια πιο ευρεία αφοσίωση, μια αγάπη για την ανθρωπότητα σαν ένα όλο. Δεν υπονοεί, ωστόσο, την εγκατάλειψη θεμιτών δεσμεύσεων, την καταπίεση της πολιτιστικής πολυμορφίας, την κατάργηση της εθνικής αυτονομίας, ούτε την επιβολή της ομοιομορφίας. Η σφραγίδα της είναι "ενότητα στην πολυμορφία." Η παγκόσμια ιθαγένεια περιλαμβάνει τις αρχές της κοινωνικής και οικονομικής δικαιοσύνης, τόσο μέσα όσο και ανάμεσα στα έθνη, μη-εναντιωματική λήψη αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας, ισότητα των φύλων, φυλετική, εθνική και θρησκευτική αρμονία, και την προθυμία για αυτοθυσία για το κοινό καλό.
Άλλες πλευρές της παγκόσμιας ιθαγένειας – από τις οποίες όλες προωθούν την ανθρώπινη τιμή και αξιοπρέπεια, κατανόηση, φιλία, συνεργασία, αξιοπιστία, συμπόνια και επιθυμία για υπηρεσία - μπορούν να συναχθούν από τις ήδη αναφερθείσες. Μερικές απ' αυτές τις αρχές(5) έχουν διατυπωθεί στην Ατζέντα 21 – οι περισσότερες, όμως, απουσιάζουν αισθητά. Επιπλέον, δεν παρέχεται κανένα γενικό εννοιολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο να μπορούν να εναρμονιστούν και να διακηρυχθούν.
Η υιοθέτηση της παγκόσμιας ιθαγένειας είναι μια πρακτική στρατηγική για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Όσο η διχόνοια, ο ανταγωνισμός και ο τοπικισμός θα χαρακτηρίζουν τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές σχέσεις μέσα και μεταξύ των εθνών, δε θα μπορέσει να καθιερωθεί ένα παγκόσμιο, βιώσιμο πρότυπο ανάπτυξης. "Η ευημερία της ανθρωπότητας, η ειρήνη και η ασφάλειά της είναι ανέφικτες, εκτός και αν εγκαθιδρυθεί ακλόνητα η ενότητά της." Μόνο πάνω σε μια βάση πραγματικής ενότητας, αρμονίας και κατανόησης μεταξύ των διαφόρων λαών και εθνών του κόσμου μπορεί να εγερθεί μια βιώσιμη παγκόσμια κοινωνία.
Προτείνουμε να διδαχτεί η παγκόσμια ιθαγένεια σε κάθε σχολείο παράλληλα με την ενότητα της ανθρωπότητας - την αρχή που αποτελεί τη βάση της παγκόσμιας ιθαγένειας.
Ήδη προωθείται σε όλο τον κόσμο σε όλους τους πολιτισμούς από διάφορες ΜΚΟ, ακαδημαϊκούς, ομάδες πολιτών, συντελεστές ψυχαγωγίας, εκπαιδευτικά προγράμματα, καλλιτέχνες και τα μέσα ενημέρωσης. Αυτές οι προσπάθειες είναι σημαντικές αλλά χρειάζεται να αυξηθούν κατά πολύ. Μια προσεχτικά σχεδιασμένη και ενορχηστρωμένη, μακροπρόθεσμη εκστρατεία για την υιοθέτηση της παγκόσμιας ιθαγένειας, που εμπλέκει όλους τους τομείς της κοινωνίας - τοπικούς, εθνικούς και διεθνείς - είναι ανάγκη να καταστρωθεί. Η επιδίωξή της πρέπει να γίνει με όλη την ενεργητικότητα, το ηθικό θάρρος και την πεποίθηση που μπορούν τα Ηνωμένα Έθνη και τα κράτη μέλη τους να συγκεντρώσουν.
Η ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ
Η παρακάτω πρόταση για μια εκστρατεία προώθησης της παγκόσμιας ιθαγένειας εντάσσεται φυσικά στο πλαίσιο για τον επαναπροσανατολισμό της εκπαίδευσης, της δημόσιας ενημέρωσης και επιμόρφωσης σχετικά με την βιώσιμη ανάπτυξη η οποία παρουσιάζεται στο Κεφάλαιο 36 της Ατζέντα 21.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ


Η εκπαίδευση - επίσημη, μη-επίσημη και ανεπίσημη - είναι αναμφισβήτητα ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για τη διαμόρφωση αξιών, στάσεων, συμπεριφορών και ικανοτήτων που θα εφοδιάσουν τους λαούς του κόσμου έτσι ώστε να ενεργήσουν για τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα του πλανήτη και της ανθρωπότητας σαν ένα όλο.
Τα Ηνωμένα Έθνη, οι κυβερνήσεις και οι εκπαιδευτικοί παράγοντες θα πρέπει να επιδιώξουν να κάνουν την αρχή της παγκόσμιας ιθαγένειας, μέρος της συνήθους εκπαίδευσης κάθε παιδιού. Οι λεπτομέρειες των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και των δραστηριοτήτων που ενσαρκώνουν αυτή την αρχή θα διαφέρουν πολύ μέσα και ανάμεσα στα έθνη. Εντούτοις, αν η παγκόσμια ιθαγένεια πρόκειται να κατανοηθεί σαν μια παγκόσμια αρχή, όλα τα προγράμματα πρέπει να έχουν ορισμένες κοινές απόψεις. Βασισμένα πάνω στην αρχή της ενότητας της ανθρώπινης φυλής, θα πρέπει να καλλιεργούν την ανεκτικότητα και την αδελφοσύνη, τρέφοντας μια εκτίμηση για τον πλούτο και τη σπουδαιότητα των διαφόρων πολιτιστικών, θρησκευτικών και κοινωνικών συστημάτων του κόσμου και ενισχύοντας τις παραδόσεις εκείνες που συμβάλλουν σ'έναν βιώσιμο παγκόσμιο πολιτισμό. Θα πρέπει να διδάσκουν την αρχή της "ενότητας στην πολυμορφία" σαν το κλειδί της δύναμης και του πλούτου τόσο των εθνών όσο και της παγκόσμιας κοινότητας. Θα πρέπει να υιοθετήσουν μια ηθική υπηρεσίας προς το κοινό καλό και να μεταδώσουν μια κατανόηση των δικαιωμάτων όσο και των ευθυνών της παγκόσμιας ιθαγένειας. Αυτά τα προγράμματα και οι δραστηριότητες θα πρέπει να βασίζονται πάνω στις θετικές προσπάθειες της χώρας και να εξαίρουν τις συγκεκριμένες επιτυχίες της, συμπεριλαμβάνοντας πρότυπα φυλετικής, θρησκευτικής και εθνικής ενότητας. Θα πρέπει να
τονίζουν τη σπουδαιότητα του ΟΗΕ για την προώθηση της παγκόσμιας συνεργασίας και κατανόησης, τους διεθνείς του στόχους, σκοπούς και προγράμματα, την άμεση σχέση του με τους λαούς και τα έθνη του κόσμου, και το ρόλο που πρέπει να παίζει όλο και περισσότερο στον κόσμο μας που συνεχώς συστέλλεται.

Παρατηρήσεις


1.Οι προαναφερθείσες προτάσεις είναι ενδεικτικές και η αποδοχή τους προϋποθέτει ευρεία, ουσιαστική και όχι προσχηματική συζήτηση, με μαζικούς φορείς και συλλογικότητες κατοίκων.
2.Άλλωστε ο ρόλος ενός μαζικού φορέα όπως ο Περιβαλλοντικός Σύλλογος, αλλά και ο ρόλος της Κοινωνίας των Πολιτών, δεν είναι να προτείνει τεχνικά ολοκληρωμένες προτάσεις (δεδομένου μάλιστα ότι δεν έχει τεχνικές υπηρεσίες), αλλά πολιτικές κατευθύνσεις λειτουργίας της πόλης. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι προτάσεις έχουν μικρότερη αξία (διάφοροι ανεγκέφαλοι το ερμηνεύουν σαν απουσία προτάσεων).
3.Δεν είναι δυνατόν, αλλά δεν είναι και θεμιτό, να καλυφθούν όλοι οι άξονες δράσεις και τα προγράμματα που αφορούν στη ροή των λειτουργιών της πόλης.
4.Το κόστος των όποιων δράσεων και υλοποιήσεων είναι δυνατόν να καλυφθεί από πόρους του ΕΣΠΑ ή άλλες πηγές της ΕΕ ή του Δημοσίου.
5.Αυτό δεν σημαίνει ότι η οικονομική δυσχέρεια που διέρχεται σήμερα γενικά η χώρα, είναι εμπόδιο για την υλοποίηση τους. Το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής τους, η συγκεκριμενοποίηση των μέτρων μέσα από διαβούλευση, οι σχετικές τεχνικές αποφάσεις απαιτούν επαρκή χρόνο, κατά τη διάρκεια του οποίου είναι δυνατόν να αναζητηθούν πηγές χρηματοδότησης.
6.Αυτό που είναι σημαντικό για τον σχεδιασμό της πόλης σύμφωνα με τις κατευθυντήριες αρχές της Agenda 21 είναι ο μεσοπρόθεσμος σχεδιασμός με στόχο τι πόλη θέλουμε αφ’ ενός, και αφετέρου ότι στο σχεδιασμό αυτό θα συμμετάσχουν οι κάτοικοι μέσω των συλλογικοτήτων που τους εκπροσωπούν, όχι προσχηματικά αλλά με ουσιαστικό ρόλο. Είναι προφανές ότι οι λογικές αυτές είναι αντίθετες τόσο με την δημοφιλή «ενός ανδρός αρχή», που διέπεται μεταξύ άλλων από την «παππικής» νοοτροπίας αλάνθαστο, αλλά και από την λογική λειτουργίας της πόλης σαν «εμπορευματική επιχείρηση» όπου το χρήμα εκτοπίζει την ποιότητα ζωής και τον άνθρωπο.

 

Δημήτρης Κούνδουρος



--

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου