Άντης Ροδίτης : Εγκώμιο στην παρακμή των Ελληνων του πνεύματος

      Encomium to the decline

          of the Greeks of the spirit 

             © Άντης Ροδίτης Τ.Θ. 20651, 1661 Λευκωσία.

Ηλεκτρονική διεύθυνση: a.r@eleftherianews.net

ISBN 978-9963-9631-6-4

 Μετά τον Πλάτωνα και πάροδο δυόμιση χιλιάδων ετών, πρώτη η Κυπριακή Δημοκρατία νίπτει τας χείρας της κι εξορίζει με άνεση τους ποιητές…

 Δυο χρόνια μετά την εκτρωματική ίδρυση του κυπριακού Κράτους, ο Κώστας Μόντης έγραφε: 

Ποιο «κράτος», κύριοι, ποιο «κράτος»;

Σ’ αλλεπάλληλους σωρούς «κρατών» πατάμε.  

Εννοούσε πως το νέο Κράτος δεν ήταν παρά ένα από τα ίδια που προηγήθηκαν, ξένο, προορισμένο κι αυτό να καταρρεύσει, αφού δεν ανήκε στα όνειρα των πολιτών του.

Η λογοτεχνία του τόπου δεν μπορούσε να ξεφύγει από αυτή την γραμμή, όσο κι αν το Κράτος εξόρκιζε τα όνειρα, την «ασθένεια», που ονόμασε «πηνελοπισμό». Το Κράτος δεν θα καθόταν να περιμένει κανέναν Οδυσσέα. Και μέχρι να τον απαλλαγεί τελείως δεν θά ’μενε με σταυρωμένα χέρια. Άρχισε να τον υπονομεύει, να τον διαβάλλει και να τον συκοφαντεί πως δεν θα τον άφηναν ποτέ οι ανήθικες «γνωριμίες» του ταξιδιού να μείνει πιστός και να φτάσει μια μέρα στην Ιθάκη. 

Ποια άξια λόγου λογοτεχνία μπορεί να μείνει πιστή σ’ ένα κράτος που δεν το ονειρεύτηκαν οι θεοί και οι ήρωές του;  

Σε λιγότερο από μια δεκαετία μετά την ίδρυση του, ο πιο διαβασμένος κριτικός της λογοτεχνίας του τόπου έγραφε για μια συλλογή διηγημάτων που μόλις είχε κυκλοφορήσει: «Ανήσυχα οράματα με προεκτάσεις εφιαλτικές βασανίζουν τον νέο διηγηματογράφο… Οι πολυκατοικίες της Αμμοχώστου στασιάζουν (εφόσον εμείς δεν το κάνουμε)· ένας γάτος υποβάλλεται σε βασανιστήρια για να γαυγίσει, τη ζωή μας γεμίζουν πτώματα κι όταν αναζητούμε το κέντρο του λαβύρινθου συναντούμε, στη θέση που άλλοτε κατείχε ο Μινώταυρος, μια κινηματογραφική μηχανή. (Η Αριάδνη γδύνεται παραπλεύρως αντί δύο λιρών). Ανήσυχη και τολμηρή φαντασία βρίσκεται πίσω από τους σκοτεινούς διαλογισμούς του νέου συγγραφέα, μια φαντασία που δεν είναι δυνατόν να βολευτεί μέσα σε ‘κατεστημένα’ πλαίσια ή να εμποδιστεί από τις συντεταγμένες της (εμφανούς) πραγματικότητας. Εξάλλου μια από τις μεγάλες ασθένειες της εποχής μας (ο κομφορμισμός), όχι μόνο δε δεσμεύει τον συγγραφέα αλλά αποτελεί και κύριο στόχο του…». 

Την ίδια εποχή ο κριτικός έκανε τα πρώτα του βήματα για να ενταχθεί στις τάξεις των ιθυνόντων του κράτους… Σύντομα θα δίωκε δια ροπάλου κάθε ζώντα αντικομφορμισμό. Ταυτόχρονα αποκάλυπτε τον Μόντη ως τον κατ’ εξοχήν ποιητή του τόπου, χωρίς να εξηγεί ακριβώς γιατί… Είχε προσχωρήσει στον πόλεμο κατά του «πηνελοπισμού», με στόχο την κάθαρση και την εξυγίανση του τόπου από την «ασθένεια». Ο Μόντης συνέχισε τότε να γράφει με υπονοούμενα και κρυπτογραφικά: «όλα διαρκώς μεταμφιέννυνται, μητέρα», και των ηρώων «τ’ αγάλματα άλλους παριστάνουν», κι αν πέσουν οι πολυκατοικίες «θα πέσουν απάνω μας… πρωτίστως στα κεφάλια μας».

Η λογοτεχνία πέρασε στα χέρια του κράτους, των πληρωμένων υπαλλήλων του και των συνεργών τους. Κι οι «ποιητές» άρχισαν να γκρινιάζουν πως δεν υπήρχαν πια θέματα!