Συντάξεις, πληθωρισμός και η αθόρυβη φτωχοποίηση των ηλικιωμένων

 του  Στέφανου Σταμέλλου

Κατατέθηκαν οι συντάξεις του Ιανουαρίου με ποσοστά αυξήσεων της τάξης του 2,5% περίπου για τις κύριες συντάξεις και του 1% περίπου για τις επικουρικές. Τα περί «προσωπικής διαφοράς» και τα άλλα, που λέγονται, ακούγονται «λόγια του αέρα» για τους συνταξιούχους. Αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι, μια γνωστή ηλικιωμένη 95 ετών με 720 ευρώ σύνταξη, έχει αύξηση μόλις 5,92 ευρώ, δηλαδή 0,82%. Όλα αυτά θεωρούνται αποτέλεσμα του ισχύοντος τρόπου υπολογισμού∙ ή έτσι θα μας απαντήσουν. Ουσιαστικά όμως, αποτυπώνουν μια βαθιά κοινωνική αδικία και μια πολιτική επιλογή που αγνοεί την πραγματική απώλεια αγοραστικής δύναμης των τελευταίων ετών.

 

Θα είμαι ψύχραιμος και όχι καταγγελτικός. Ήρεμα λοιπόν, και σε χαμηλούς τόνους, λέω ότι από το 2021 και μετά, ο πληθωρισμός -ιδίως στα βασικά αγαθά- έχει διαβρώσει σοβαρά τα εισοδήματα. Τρόφιμα, ενέργεια, φάρμακα και υπηρεσίες υγείας αυξήθηκαν πολύ περισσότερο από τους μέσους δείκτες. Για έναν συνταξιούχο, και ιδίως για έναν ηλικιωμένο άνθρωπο, αυτό σημαίνει ότι το πραγματικό κόστος ζωής αυξήθηκε δυσανάλογα σε σχέση με τον γενικό πληθωρισμό.

 

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, μια αύξηση 0,8% δεν είναι απλώς ανεπαρκής. Είναι παραπλανητική. Δεν αντισταθμίζει τίποτα από τις απώλειες των προηγούμενων ετών. Δεν αποκαθιστά αγοραστική δύναμη. Απλώς καταγράφεται λογιστικά ως «θετική μεταβολή». Το πρόβλημα γίνεται εντονότερο, αν λάβουμε υπόψη ότι οι ηλικιωμένοι δεν έχουν καμία δυνατότητα προσαρμογής του εισοδήματός τους.

Δεν μπορούν να δουλέψουν περισσότερο, δεν μπορούν να «αναβαθμίσουν δεξιότητες», δεν μπορούν να μετακυλήσουν το κόστος. Έχουν μόνο τη σύνταξη και, σε πολλές περιπτώσεις, μικρές αποταμιεύσεις μιας ζωής.

 

Αυτές οι αποταμιεύσεις, όμως, βρίσκονται και σε συνεχή απομείωση. Τα επιτόκια καταθέσεων παραμένουν μηδενικά, πράγμα που σημαίνει ότι η αξία των καταθέσεων μειώνεται χρόνο με τον χρόνο. Την ίδια στιγμή, οι ανάγκες των γηρατειών αυξάνονται: φάρμακα, εξετάσεις, θέρμανση, βοήθεια στο σπίτι. Δεν πρόκειται για «καταναλωτικές επιλογές», αλλά για ανελαστικές ανάγκες επιβίωσης. Έτσι διαμορφώνεται μια αθόρυβη αλλά σταθερή διαδικασία φτωχοποίησης των ηλικιωμένων. Όχι με απότομες περικοπές, αλλά με μικρές «αυξήσεις» που δεν καλύπτουν ούτε στο ελάχιστο το πραγματικό κόστος ζωής. Ιδίως για τις χαμηλές και πολύ χαμηλές συντάξεις, αυτή η πολιτική λειτουργεί σωρευτικά και τιμωρητικά.

 

Το κρίσιμο ερώτημα είναι γιατί δεν εφαρμόζεται μια πραγματική αναπροσαρμογή με βάση τον πληθωρισμό, και μάλιστα διαφοροποιημένη υπέρ των χαμηλών συντάξεων και με βάση αυτό, που λένε συνέχεια, την αύξηση του ΑΕΠ. Όχι επικοινωνιακές αυξήσεις, αλλά αποκατάσταση της απώλειας της αγοραστικής δύναμης. Όχι οριζόντιες λογιστικές φόρμουλες, αλλά ρήτρα προστασίας για όσους βρίσκονται στο τέλος της ζωής τους. Όταν μια 95χρονη με 720 ευρώ λαμβάνει αύξηση 0,8%, το πρόβλημα δεν είναι τεχνικό. Είναι πολιτικό και ηθικό. Δείχνει ποιους θεωρούμε «ανεκτούς» χαμένους της οικονομικής προσαρμογής.

 

Και δείχνει επίσης πόσο εύκολα μετατρέπεται η έννοια της κοινωνικής ασφάλισης από εγγύηση αξιοπρέπειας σε απλή δημοσιονομική μεταβλητή. Και αυτό δεν είναι ούτε πρόοδος, ούτε αναγκαιότητα. Είναι πολιτική επιλογή.

 

Στέφανος Σταμέλλος

https://www.e-ecology.gr

https://www.facebook.com/stefanos.stamellos