Κορίτσια, οι τουρίστες !

Του Γιάννη Σχίζα

από το Ξυπνηστε 

Κάποτε τα έβαζαν με τον τουρισμό γενικώς... Tα είχαν ιδιαίτερα  με τους ανθρώπους που γύριζαν με ένα σακίδιο και sleeping bag, που έβρισκαν καταφύγιο για ύπνο στο οπουδήποτε, που έτρωγαν πρόχειρα και που γενικώς δεν είχαν καμιά σχέση με επισκέπτες – περιηγητές τύπου  Πάτρικ Λη Φέρμορ .  Ήταν η εποχή που  ο Ανδρέας Παπανδρέου  ζητούσε να μην «καταντήσει» η Ελλάδα χώρα των γκαρσονιών...

Προϊόντος όμως του χρόνου, όταν ο αριθμός των τουριστών είχε ξεπεράσει  κατά πολύ τους 50.000  της  αρχής της δεκαετίας του 50 ,  άρχισαν να γλυκαίνονται και να τα βάζουν μόνο με τους αλητοτουρίστες, οπότε άρχισε το ειδύλλιο με τους «τουρίστες υψηλής εισοδηματικής στάθμης».

Την ίδια περίοδο ο ελληνικός  «εξωστρεφής» τουρισμός έγινε καθυστερημένα «ενεργητικός», καθώς ο Έλληνας άρχισε να ταξιδεύει στην Ευρώπη, έστω και με συνάλλαγμα ραμμένο στη φόδρα του παντελονιού του... Ενώ έσκαγε μύτη το συντομότερο ανέκδοτο της ελληνικής γλώσσας («Αλβανός τουρίστας»), η μεσαία τάξη,  αφού πρώτα επιδόθηκε στον «τουρισμό αγορών» χτυπώντας τα μαγαζιά των  Παρισίων και του Λονδρέζικου Κάρναμπυ Στριτ,  τα έβαλε ακάθεκτη  με την  υπερκατανάλωση ταξιδιών, με συνήθη στόχο την άντληση κοινωνικού κύρους. Ακόμη και ο Μπόμπος των ανεκδότων, ενήλικος πλέον, επέστρεφε από τουριστικό ταξίδι στη Ρώμη  και καλείτο  να αφηγηθεί σε κάτι φιλενάδες της μαμάς (σε μία κατ’ οίκον συγκέντρωση…) την πιο έντονη εμπειρία του :  Ήταν μια όπερα, λέει, αλλά δεν θυμόταν ακριβώς το όνομά της,  αν ήταν η Τόσκα του Πουτσίνι ή η πουτσ@... του Τοσκανίνι...

Βοηθούντος του κυρίου Βενιζέλου,

οι «νοικοκυραίοι» έδωσαν αποφασιστικό χτύπημα στον φτωχοτουρισμό με τον νόμο 2160/93, που απαγόρευε το ελεύθερο κάμπινγκ - με παράπλευρη απώλεια τα συνταγματικά δικαιώματα των πολιτών. Όμως εκεί που φαντασίωναν ένα «βιομηχανικό τουρισμό» στηριγμένο στα φυσικά και πολιτιστικά προσόντα της χώρας, τα πράγματα πήραν άλλη τροπή: Η διεθνής βιομηχανία κατασκεύασε το φτηνό, μαζικό και απολύτως χειραγωγημένο ταξίδι, που άφηνε ελάχιστα οφέλη στις εγχώριες κοινωνίες. Σαν μια μετάλλαξη της ταξιδιωτικής εμπειρίας, που πρόσφερε όλο και περισσότερο άνεση αλλά όλο και λιγότερη αυθεντικότητα, ήλθαν οι περιοχές ελεγχόμενου τουρισμού «με τα όλα τους» (all inclusive) και το μοντέλο του ενσταυλισμένου τουρίστα. Ήλθε η εποχή του «τουρίστα υπνοβάτη» - σύμφωνα με μια ευφυή απόφανση του Εντγκάρ Μορέν : Ο τουρίστας που ταξιδεύει χωρίς να προσέχει τίποτε από όσα διαδραματίζονται γύρω του. Μαζί με αυτούς ήρθαν οι φορείς καλολογικών στοιχείων, οι άνθρωποι που δεν έβλεπαν τίποτε το μεμπτό σ’ αυτή την προσέλκυση πελατείας, που είχαν αποστολή να εκθειάζουν  τα μοναδικά και ανεπανάληπτα στοιχεία των διαφόρων περιοχών.

Στην Ελλάδα βεβαίως δεν σκαμπάζαμε από τέτοια κι αυτό εξηγεί την αφελή πορεία προς τη θεσμική καταξίωση των ΠΟΤΑ (Περιοχών Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης). Οι αρμόδιοι δεν «πρόσεξαν» την υποταγή της εγχώριας βιομηχανίας στους tours operators, ούτε την κατάληξη των ΠΟΤΑ σε μαύρες τρύπες απορρόφησης των κεφαλαίων, που πανηγυρικά είχαν εισαχθεί...

ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΚΟ ΣΤΟ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ

Το χειρότερο βεβαίως δεν είχε συντελεσθεί, γιατί εκκρεμούσε το χειροτερότερο... Σε μιαν απελπισμένη προσπάθεια πελατειακής προσαρμογής, άρχισε  ο ευτελισμός και η υποβάθμιση των φυσικών στοιχείων της χώρας - με τις μνημονιακές βολές εναντίον της οικιστικής φυσιογνωμίας του νησιωτικού χώρου, των περιοχών Νatura, των Εθνικών Δρυμών, των κορυφών της φύσης... Των περιοχών για τις οποίες  σωρεία  περιβαλλοντικών  οργανώσεων εξέδωσαν νότες διαμαρτυρίας για την κοντόθωρη πρακτική, που είχε  κάτι από την παλιά απεύθυνση των τσατσάδων στα κορίτσια της Τρούμπας :    «Κορίτσια, ο στόλος»!

Θα περίμενε κανείς ότι φτάσαμε στο τέλος, ότι ο τουρισμός πήρε την τελική του τιμή. Εμ δε ! Οι οργανωμένες κοινωνίες της Ευρώπης και Αμερικής, με τις πολιτείες και τα φασίλιτις τους εν όψει της μάχης, πρωτοστάτησαν στην δημιουργία του «Υπερτουρισμού». Εκεί να δεις πλάκα : Οι τιμές να παίρνουν βόλτα προς τα άνω για εγχώριους και αλλοδαπούς,  η στέγαση και η σίτιση να γίνονται πανάκριβες, η ξενάγηση να προκύπτει μόνο από ειδικευμένους ξεναγούς, τα πλήθη να προκαλούν την εμβύθιση(βούλιαγμα) των ιστορικών χώρων: Να γίνεται , κατά πως λέγεται εις την καθομιλουμένην, της πουτάνας….