Παι­ώ­νι­ες καὶ Μὴ μὲ λη­σμό­νει

Του Γκε­όρ­γκι Γκο­σπον­τί­νοφ (Георги Господинов)

 (Божури и незабравки)

ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΝ μό­λις με­ρι­κὲς ὧ­ρες. Αὐ­τὸς – λί­γο πά­νω ἀ­πὸ τὰ τριά­ντα, αὐ­τὴ λί­γο πιὸ κά­τω. Αὐ­τὸς ἔ­πρε­πε νὰ πα­ρα­δώ­σει μέ­σῳ αὐ­τῆς ἕ­να πα­κέ­το γιὰ κά­ποι­ον γνω­στό του στὴν ἄλ­λη ἄ­κρη τοῦ ὠ­κε­α­νοῦ. Αὐ­τὴ ἁ­πλῶς με­σο­λα­βοῦ­σε. Δου­λειὰ πέν­τε λε­πτῶν, ὅ­μως πιά, δύ­ο ἀ­πὸ τὶς συ­νο­λι­κὰ τρεῖς ὧ­ρες ποὺ ἀ­πέ­με­ναν ἕ­ως τὸ ἀ­ε­ρο­πλά­νο, δὲν μπο­ροῦ­σαν νὰ βροῦν καμ­μί­α εὔ­λο­γη αἰ­τί­α γιὰ νὰ χω­ρι­στοῦν. Τώ­ρα, ἀ­κρι­βῶς ἑ­ξήν­τα λε­πτὰ πρὶν ἀ­πὸ τὴν πτή­ση, κά­θον­ταν στὴν ἄ­κρη τῆς κα­φε­τέ­ριας στὴν αἴ­θου­σα τῶν ἀ­να­χω­ρή­σε­ων, ἔ­πι­ναν τὸν τρί­το κα­φὲ καὶ σι­ω­ποῦ­σαν. Εἶ­χαν ἐ­ξαν­τλή­σει ὅ­λα τα θέ­μα­τα, ποὺ θὰ μπο­ροῦ­σαν νὰ συν­τη­ρή­σουν τὴ συ­ζή­τη­ση ἀ­νά­με­σα σὲ δύ­ο ἀ­γνώ­στους. Καὶ ἡ σι­ω­πὴ πλέ­ον ἄρ­χι­ζε νὰ μὴν ἔ­χει ὅ­μοι­ό της. Τὸ μι­κρὸ τρα­πέ­ζι ἀ­νά­με­σά τους ἦ­ταν γε­μι­σμέ­νο μὲ ἄ­δεια πλα­στι­κὰ κυ­πελ­λά­κια, τὰ ὁ­ποῖ­α εἶ­χαν ἀ­πο­κτή­σει τὰ πιὸ ἀ­πρό­σμε­να σχή­μα­τα ἀ­πὸ τὸ πο­λὺ στρί­ψι­μο στὰ χέ­ρια τους. Οἱ ἀ­να­δευ­τῆ­ρες τοῦ κα­φέ, ἦ­ταν ἐ­δῶ καὶ ὥ­ρα σπα­σμέ­νοι στὰ μι­κρό­τε­ρα πι­θα­νὰ κομ­μα­τά­κια, τὰ ἄ­δεια φα­κε­λά­κια ζά­χα­ρης μα­στο­ρε­μέ­να σὲ χω­νά­κια καὶ μι­κρο­σκο­πι­κὰ κα­ρα­βά­κια.

       Τοῦ ἦρ­θε ἰ­δέ­α, ὅ­τι ἀ­πὸ αὐ­τὸ τὸ τρα­πέ­ζι γί­νε­ται κα­λὸ ready-made object ἤ, νὰ τὸ ποῦ­με, ἐγ­κα­τά­στα­ση, ἡ ὁ­ποί­α θὰ βα­πτι­ζό­ταν «Ἀ­πο­λο­γί­α τῆς ἀ­νη­συ­χί­ας» (πλα­στι­κὰ κυ­πελ­λά­κια τοῦ κα­φέ, ἀ­να­δευ­τῆ­ρες, ἄ­δεια φα­κε­λά­κια ζά­χα­ρης, ἄ­σπρο τρα­πε­ζά­κι). Με­τὰ τοῦ φά­νη­κε χα­ζὸ καὶ ἀ­πο­φά­σι­σε νὰ σι­ω­πή­σει. «Αὐ­τὸ ποὺ ἀ­πο­σι­ω­πᾶ­ται, με­τα­μορ­φώ­νε­ται σὲ σπα­σμέ­νους ἀ­να­δευ­τῆ­ρες καὶ τσα­λα­κω­μέ­να κυ­πελ­λά­κια», εἶ­πε ξαφ­νι­κὰ αὐ­τή. Αὐ­τός, σκέ­φτη­κε ὅ­τι πο­τὲ πιὰ δὲν θὰ συ­ναν­τοῦ­σε ἄλ­λη τέ­τοι­α γυ­ναί­κα, ποὺ νὰ δι­α­βά­ζει τὶς σκέ­ψεις του καὶ μὲ τὴν ὁ­ποί­α θὰ ἤ­θε­λε νὰ μεί­νει, ἕ­ως τὸ τέ­λος τῆς ζω­ῆς του, σὲ τού­τη τὴν κα­φε­τέ­ρια. Ξαφ­νι­ά­στη­κε, ποὺ με­τα­χει­ρί­στη­κε, ἔ­στω καὶ νο­ε­ρά, φρά­ση ὅ­πως «ἕ­ως τὸ τέ­λος τῆς ζω­ῆς του».

       — Ἄν­τε, νὰ μι­λή­σου­με – εἶ­πε αὐ­τή, ἂν καὶ δύ­ο ὧ­ρες τώ­ρα δὲν τὸ εἶ­χαν βου­λώ­σει.

Ἡ μί­α ὥ­ρα ποὺ ἀ­πέ­με­νε ἦ­ταν ὑ­περ­βο­λι­κὰ λί­γος χρό­νος, γιὰ νὰ σπα­τα­λη­θεῖ σὲ πε­ρι­στρο­φὲς καὶ κα­ρα­βά­κια. Ὅ­μως, ἔ­τσι ὅ­πως αὐ­τὸς δὲν ξε­κι­νοῦ­σε, αὐ­τὴ ἁ­πλὰ εἶ­πε:

       — Πρέ­πει νὰ δε­χτοῦ­με, ὅ­τι με­ρι­κὲς φο­ρὲς οἱ ἄν­θρω­ποι κυ­ρι­ο­λε­κτι­κὰ προ­σπερ­νοῦν­ται.

       — Ἡ εἰ­ρω­νεί­α εἶ­ναι, ὅ­τι τὸ κα­τα­λα­βαί­νουν μό­νο ὅ­ταν συ­ναν­τη­θοῦν – εἶ­πε αὐ­τός.

       — Σί­γου­ρα ὑ­πῆρ­χε τρό­πος νὰ ἰ­δω­θοῦ­με καὶ πιὸ πρίν. Ζού­σα­με τό­σο και­ρὸ στὴν ἴ­δια πό­λη. Δὲν γί­νε­ται νὰ μὴν εἴ­χα­με προ­σπε­ρα­στεῖ σὲ κά­ποι­ο φα­νά­ρι.

       — Θὰ σὲ εἶ­χα προ­σέ­ξει – εἶ­πε αὐ­τός.

       — Τὴν ἀ­γα­πᾶς; – ρώ­τη­σε αὐ­τή.

       — Τὸν ἀ­γα­πᾶς; – ρώ­τη­σε αὐ­τός.

Γρή­γο­ρα συμ­φώ­νη­σαν ὅ­τι δὲν ἔ­χει καμ­μί­α ση­μα­σί­α καὶ ὅ­τι κα­νέ­νας δὲν τοὺς φταί­ει.

Ἀρ­γό­τε­ρα αὐ­τὸς δὲν θὰ μπο­ροῦ­σε νὰ θυ­μη­θεῖ τί­νος ἦρ­θε πρώ­του ἐ­τού­τη ἡ σω­τή­ρια (ὅ­πως νό­μι­ζε τό­τε) ἰ­δέ­α νὰ ἐ­φεύ­ρουν κοι­νὲς ἀ­να­μνή­σεις, νὰ συν­θέ­σουν ὁ­λό­κλη­ρη τὴ ζω­ή τους προ­τοῦ νὰ γνω­ρι­στοῦν καὶ με­τά. Ἄ­τολ­μη προ­σπά­θεια νὰ ἐκ­δι­κη­θοῦν τὴν πε­ρί­στα­ση ποὺ ἔ­τσι ἀ­νε­λέ­η­τα τοὺς ἔ­φε­ρε κον­τὰ γιὰ λί­γο, μό­νο γιὰ νὰ τοὺς προ­σπε­ρά­σει. Εἶ­χαν δι­α­θέ­σι­μα 50 λε­πτά.

       — Θυ­μᾶ­σαι —ἄρ­χι­σε αὐ­τός— ὅ­ταν ἤ­μα­σταν συμ­μα­θη­τές, ζού­σα­με ἀ­κρι­βῶς στὸν ἴ­διο δρό­μο. Σοῦ ἔ­ρι­χνα κρυ­φὰ στὸ γραμ­μα­το­κι­βώ­τιο κά­θε ἑ­βδο­μά­δα κι ἀ­πὸ ἕ­να δα­χτυ­λί­δι φτι­αγ­μέ­νο ἀ­πὸ τὸ ἀ­λου­μι­νό­χαρ­το ποὺ εἶ­χαν τὰ σο­κο­λα­τά­κια «Λά­κτα».

       — Ἀ­χὰ —εἶ­πε αὐ­τὴ— ὥ­στε ἐ­σὺ ἤ­σουν. Ὁ πα­τέ­ρας μου πάν­το­τε τὰ ἔ­βρι­σκε πρῶ­τος καὶ ὑ­πο­ψι­α­ζό­ταν ὅ­τι κά­ποι­ος τρε­λα­μέ­νος θαυ­μα­στὴς ἀ­πὸ τὴ γει­το­νιὰ στέλ­νει δα­χτυ­λί­δια ἀρ­ρε­βώ­νων στὴ μη­τέ­ρα μου. Ἀ­πο­δει­κνύ­ε­ται ὅ­τι ἦ­ταν γιὰ μέ­να.

       — Γιὰ σέ­να ἦ­ταν – εἶ­πε αὐ­τός.

       — Ἄ, ἐ­σὺ θυ­μᾶ­σαι —ξε­κί­νη­σε αὐ­τὴ— ὅ­ταν στὸ τε­λευ­ταῖ­ο μά­θη­μα τοῦ πα­νε­πι­στη­μί­ου φύ­γα­με μό­νο οἱ δυ­ό μας γιὰ ’­κεῖ­νο τὸ μο­να­στή­ρι. Γιὰ πρώ­τη φο­ρὰ πή­γα­με κά­που μό­νοι. Στὸ ξε­νο­δο­χεῖ­ο δὲν εἶ­χε ἐ­λεύ­θε­ρα δω­μά­τια καὶ μᾶς ἔ­βα­λαν νὰ κοι­μη­θοῦ­με σὲ ἕ­να ἀ­π’ τὰ κε­λιὰ τῶν μο­να­χῶν. Ἤ­τα­νε πο­λὺ κρύ­ο καὶ τὸ κρε­βά­τι – σκλη­ρό. Μὲ ἔ­πια­σε λί­γο φό­βος. Με­τὰ ἀ­πὸ κά­θε φο­ρὰ σταυ­ρο­κο­πι­ό­μουν κρυ­φὰ ἀ­πὸ σέ­να. Πέν­τε φο­ρὲς ἔ­κα­να τὸν σταυ­ρό μου ἐ­κεί­νη τὴ νύ­χτα.

       — Ἕ­ξι, εἶ­πε αὐ­τός. Καὶ μέ­να μὲ ἔ­πια­σε φό­βος. Ἄ, θυ­μᾶ­σαι, ὅ­ταν ἀρ­γό­τε­ρα ἦρ­θες νὰ μέ­νεις μα­ζί μου. Ἡ μη­τέ­ρα σου, εἶ­πε, ὅ­τι θὰ σὲ ἀ­πο­κη­ρύ­ξει ἐ­πι­σή­μως ἐ­πει­δὴ δὲν ἤ­θε­λε νὰ ἔ­χει ἐ­ξώ­γα­μα ἐγ­γό­νια.

       — Θυ­μᾶ­μαι – εἶ­πε αὐ­τή. — Καὶ ἐ­κτὸς αὐ­τοῦ δὲν γι­νό­ταν νὰ κά­νω παι­διά.

Σὲ τοῦ­το τὸ ση­μεῖ­ο σώ­πα­σε. Αὐ­τὸς ἔ­πια­σε τὸ χέ­ρι της γιὰ πρώ­τη φο­ρὰ ἀ­πὸ τό­τε ποὺ γνω­ρί­στη­καν. Ἐν­τε­λῶς ἐ­λα­φρά, πα­ρη­γο­ρη­τι­κά.

       — Μὴν ἀ­νη­συ­χεῖς – εἶ­πε αὐ­τός. — Ἄ, θυ­μᾶ­σαι, τό­τε ποὺ ἔ­σπα­σα τὸ πό­δι; Ἤ­μουν ἤ­δη στὰ 48, δού­λευ­α σὰν τρε­λὸς καὶ ’­κεῖ­νος ὁ μή­νας στὸ σπί­τι μοῦ φά­νη­κε ἀ­λη­θι­νὸς πα­ρά­δει­σος. Πῆ­ρες κι ἐ­σὺ ἄ­δεια, σχε­δὸν τοὺς ἀ­πεί­λη­σες ὅ­τι θὰ σπά­σεις τὸ χέ­ρι σου, ἐ­ὰν δὲ σὲ ἀ­φή­σουν. Καὶ ὁ­λό­κλη­ρο μή­να δὲν ξε­μυ­τί­σα­με ἀ­πὸ μέ­σα.

       — Ἄ, ὅ­ταν τὴν ἑ­πό­με­νη χρο­νιὰ μοῦ βρῆ­καν ἐ­κεῖ­νο τὸν ὄγ­κο... Ἐ­σὺ δι­ά­βα­σες κά­που, ὅ­τι ἡ γε­λω­το­θε­ρα­πεί­α γι­α­τρεύ­ει ἀ­πὸ τὸν καρ­κί­νο καὶ δύ­ο ἑ­βδο­μά­δες ἀ­στα­μά­τη­τα μοῦ ἔ­λε­γες ἀ­νέκ­δο­τα, γιὰ νὰ γε­λά­ω. Ἀ­κό­μα καὶ τώ­ρα ἀ­πο­ρῶ ποὺ τὰ ἔ­βρι­σκες. Ἤ­σουν τό­σο φο­βι­σμέ­νος καὶ τρυ­φε­ρός. Μᾶλ­λον τό­τε ἀ­σπρί­σαν ἐν­τε­λῶς τὰ μαλ­λιά σου. Καὶ κά­θε μέ­ρα μου ἔ­φερ­νες παι­ώ­νι­ες καὶ μὴ μὲ λη­σμό­νει.

       — Δό­ξα τῷ Θε­ῶ, ποὺ ἔ­γι­νες κα­λά. Τί θὰ γι­νό­μουν χω­ρὶς ἐ­σέ­να.

Ἐ­κεί­νη τὴ στιγ­μὴ κά­λε­σαν ὅ­λους τους ἐ­πι­βά­τες γιὰ Νέ­α Ὑ­όρ­κη νὰ κα­τευ­θυν­θοῦν πρὸς τὸν τερ­μα­τι­κὸ σταθ­μὸ ἀ­να­χώ­ρη­σης. Σώ­πα­σαν ὄ­χι πα­ρα­πά­νω ἀ­πὸ λε­πτό. Με­τὰ αὐ­τὴ ση­κώ­θη­κε καὶ εἶ­πε ὅ­τι πρέ­πει νὰ φύ­γει. Αὐ­τὸς πῆ­ρε τὴ βα­λί­τσα της καὶ ἔ­φυ­γαν μα­ζί. Πρὶν νὰ πε­ρά­σει ἀ­πὸ τὸν ἔ­λεγ­χο δι­α­βα­τη­ρί­ων, αὐ­τὴ γύ­ρι­σε καὶ τὸν φί­λη­σε γιὰ πολ­λὴ ὥ­ρα. Ὡ­σὰν τε­λευ­ταί­α φο­ρά, σκέ­φτη­κε αὐ­τός, ἂν καὶ πο­τὲ πρὶν ἀ­πὸ τοῦ­το δὲν ὑ­πῆρ­ξε πρώ­τη φο­ρά.

Μι­σὴ ὥ­ρα ἀρ­γό­τε­ρα αὐ­τὸς γύ­ρι­σε τὴν πλά­τη κι ἔ­φυ­γε. Ἔ­νι­ω­θε τρο­με­ρὰ γε­ρα­σμέ­νος, μὲ κό­πο κι­νοῦ­σε τὰ πό­δια του. Ἐ­πί­τη­δες ἔ­κλει­σε τὰ μά­τια, κα­θὼς περ­νοῦ­σε ἀ­πὸ τὴν πόρ­τα μὲ τὸ κα­θρε­φτέ­νιο τζά­μι στὴν εἴ­σο­δο, γιὰ νὰ μὴ δεῖ στὴν ἀν­τα­νά­κλα­ση τὰ μαλ­λιά του ποὺ ἄ­σπρι­σαν ξαφ­νι­κὰ καὶ τοὺς σκυ­φτούς, γε­ρον­τι­κούς του ὤ­μους. Μὲ κά­θε βῆ­μα κα­τα­λά­βαι­νε ὁ­λο­έ­να καὶ πιὸ κα­θα­ρά, ὅ­τι δὲν θὰ μπο­ροῦ­σε νὰ ἐ­πι­στρέ­ψει στὸ σπί­τι καὶ στὴν ἀ­πρό­σι­τα νε­α­ρὴ γυ­ναί­κα του. Καὶ ὅ­τι πο­τὲ δὲν θὰ μπο­ροῦ­σε νὰ τῆς ἐ­ξη­γή­σει, τί ἔ­κα­νε ὅ­λα αὐ­τὰ τὰ πε­νῆν­τα χρό­νια ποὺ ἔ­λει­πε.

Πη­γή: Ἱ­στό­το­πος Българска виртуална библиотека «Словото» (Βουλ­γά­ρι­κη εἰ­κο­νι­κὴ βι­βλι­ο­θή­κη «Σλό­βο­το»).

Γκε­όρ­γκι Γκο­σπον­τί­νοφ (Георги Господинов, Γιά­μπολ 1968). Πο­λυ­βρα­βευ­μέ­νος ποι­η­τής, πε­ζο­γρά­φος, θε­α­τρι­κὸς συγ­γρα­φέ­ας, κρι­τι­κὸς λο­γο­τε­χνί­ας καὶ σε­να­ρι­ο­γρά­φος. Θε­ω­ρεῖ­ται ἀ­πὸ τοὺς ση­μαν­τι­κό­τε­ρους σύγ­χρο­νους λο­γο­τέ­χνες τῆς Βουλ­γα­ρί­ας, καὶ εἶ­ναι ὁ πλέ­ον με­τα­φρα­σμέ­νος στὸ ἐ­ξω­τε­ρι­κὸ με­τὰ τὸ 1989. Μὲ τὸ πρῶ­το με­τα­μον­τέρ­νο μυ­θι­στό­ρη­μά του, μὲ τί­τλο Φυ­σι­κὸ μυ­θι­στό­ρη­μα (1999) ἔ­δω­σε —σύμ­φω­να μὲ τὴν κρι­τι­κο­γρα­φί­α— τὸ «πρῶ­το, ὡς γέν­νη­μα καὶ δό­ξα, μυ­θι­στό­ρη­μα τῆς γε­νιᾶς τοῦ ’90». Κυ­ρι­ό­τε­ρα ἔρ­γα του ἀ­νὰ κα­τη­γο­ρί­α — Ποί­η­ση: Lapidarium (Ла­пидариум, 1992)· Ἡ κε­ρα­σιὰ ἑ­νὸς ἔ­θνους (Черешата на един народ, 1996)· Γράμ­μα­τα στὸν Γκα­ου­στίν (Писма до Гаустин, 2003). Μυ­θι­στό­ρη­μα: Φυ­σι­κὸ μυ­θι­στό­ρη­μα (Естес­твен роман, 1999)· Φυ­σι­κὴ τῆς με­λαγ­χο­λί­ας (Физика на тъгата, 2011). Δι­ή­γη­μα: Καὶ ἄλ­λες ἱ­στο­ρί­ες (И други истории, 2000)· Καὶ ὅ­λα ἔ­γι­ναν φεγ­γά­ρι (И всичко стана луна, 2013). Δρα­μα­τουρ­γί­α: D.J. (2004)· Ἡ Ἀ­πο­κά­λυ­ψη ἔρ­χε­ται στὶς 6 τὸ ἀ­πό­γευ­μα (Апокалипсисът идва в 6 вечерта, 2010). Σε­να­ρι­ο­γρα­φί­α: Ἡ Τε­λε­τή (Ритуалът, 2005 – μέ­ρος τῆς εὐ­ρω­πα­ϊ­κῆς συμ­πα­ρα­γω­γῆς Lost and Found, μὲ τὴν ὁ­ποί­α ἔ­γι­νε ἡ ἔ­ναρ­ξη τοῦ προ­γράμ­μα­τος «Forum» τῆς Berlinale 2005)· Ὀ­με­λέ­τα (Омлет, 2008). Δο­κί­μιο: Οἱ ἀ­ό­ρα­τες κρί­σεις (Невидимите кризи, 2013). (Πε­ρισ­σό­τε­ρα ἐ­δῶ, στὸ «Γκεόργκι Γκο­σπο­ντί­νοφ (Ге­о­рги Го­спо­ди­нов)», εἰ­σα­γω­γὴ στὸ ἔρ­γο τοῦ Βούλγαρου λο­γο­τέ­χνη ἀ­πὸ τὸν με­τα­φρα­στή του Σπῦρο Ν. Παππᾶ.)

Μετάφραση ἀπὸ τὰ βουλγαρικά:

Σπῦ­ρος Ν. Παπ­πᾶς (Ἀ­θή­να, 1975). Ἐ­ρευ­νη­τής, συγ­γρα­φέ­ας καὶ με­τα­φρα­στής. Κεί­με­να καὶ με­λέ­τες του, φι­λο­λο­γι­κοῦ, ἱ­στο­ρι­κοῦ, ἀρ­χαι­ο­λο­γι­κοῦ καὶ λα­ο­γρα­φι­κοῦ πε­ρι­ε­χο­μέ­νου ἔ­χουν δη­μο­σι­ευ­θεῖ σὲ ἔγ­κρι­τα πε­ρι­ο­δι­κὰ (Νέ­α Ἑ­στί­α, Πα­λίμ­ψη­στον, Πόρ­φυ­ρας, Μαν­δρα­γό­ρας, Ὁροπέδιο, Ἀρ­χαι­ο­λο­γί­α καὶ Τέ­χνες, Ἱ­στο­ρί­α Εἰ­κο­νο­γρα­φη­μέ­νη, κ.ἄ.) καὶ σὲ ἐ­φη­με­ρί­δες (Ἡ Κα­θη­με­ρι­νή, Τὰ Νέ­α, Ἡ­με­ρη­σί­α, κ.ἄ.).