Η λογοκρισία, η σιωπή και τα χειρότερα.

του Άντη Ροδίτη

Ο Πρόεδρος της Φιλοσοφικής Εταιρείας Κύπρου και Πρόεδρος της Εθνικής Εταιρείας Λογοτεχνών Κύπρου Κλείτος Ιωαννίδης δεν έχω καμμίαν αμφιβολία ότι δεν έχει διαφορές με το άτομό μου. Με προσκάλεσε μάλιστα και στη διάλεξή του για τον Ζαν Πιέρ Βερνάν. Παρόλο που έγραψα κι εγώ σε ένα από τα βιβλία μου για τη μεγάλη συμβολή του Βερνάν στην ανάδειξη του αρχαίου θεάτρου ως πρωταρχικού μέσου εδραίωσης της αθηναϊκής Δημοκρατίας στην εποχή της ακμής της, δεν θα πάω στη διάλεξη του Κλείτου, όπως δεν θα πήγαινα και σε καμιά διάλεξη του Προέδρου της Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου Λεωνίδα Γαλάζη.

          Είναι η άποψή μου, αναφορικά με τη λογοτεχνία και την πνευματική ζωή του τόπου, ότι και οι δύο την βλάπτουν το ίδιο. Ο δεύτερος έχοντας ενεργήσει  και ο πρώτος σιωπώντας σε θέματα που θα μπορούσαν να προωθήσουν ουσιαστικά τη διακίνηση των ιδεών και την καλλιέργεια της λογοτεχνίας στον τόπο μας.

          Ο κ. Γαλάζης ως μέλος της Κριτικής Επιτροπής των Πολιτιστικών Υπηρεσιών για βιβλία εκδόσεως 2015 και 2016 ψήφισε υπέρ της  απόκρυψης και του παραμερισμού δύο βιβλίων ουσιαστικής προσφοράς στα κυπριακά γράμματα και ο κ. Ιωαννίδης ως Πρόεδρος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων λογοτεχνών Κύπρου ούτε έθεσε το θέμα ενώπιον των μελών της Εταιρείας ούτε άνοιξε ο ίδιος το στόμα για να εκφράσει την παραμικρή διαμαρτυρία.        

Βέβαια ούτε ο ένας ούτε ο άλλος αποτελούν εξαιρέσεις, αφού αυτός είναι ο τρόπος που λειτουργούν τα «πνευματικά» πράγματα στον τόπο μας, τρόπος ο οποίος εγκλωβίζει το «πνεύμα» μέσα σε εισαγωγικά, τρόπος που φωνάζει για ένα θαυμαστικό σε παρένθεση στο τέλος της λέξης «πνεύμα» ή σε τρεις τελείες στην αρχή της.

Ο λογοκριτής που κόβει, όπως και ο κάθε ένας που θεωρεί τον εαυτό του πνευματικό άνθρωπο, δεν διαφέρει από εκείνον που παρακολουθεί το κόψιμο και σιωπά για λόγους που μόνο ο ίδιος γνωρίζει και καλά γνωρίζει ότι κάθε άλλο παρά είναι άξιοι επαίνων.

Το πνεύμα υποτίθεται ανυψώνει τον άνθρωπο. Στον τόπο μας, όμως, οι πρώτοι επισήμως αναγνωρισμένοι ως προστάτες του πνεύματος κάνουν ό,τι περνά από το χέρι τους να το μειώσουν, ίσως για να το φέρουν στα μέτρα τους. Η Πολιτεία δεν έχει ιδέα περί του θέματος, ούτε μπορεί να έχει εδώ που έφτασαν τα πράγματα. Εξάλλου πού ξανακούστηκε στις μέρες μας «πολιτικός και πνευματικός άνθρωπος»;

Πώς να μη μεταδίδουν με πάσαν άγνοια τα ηλεκτρονικά μας ΜΜΕ δηλώσεις όπως τη χθεσινή νεαρού καρναβαλιστή: «Καρναβάλι, αυτό είναι πολιτισμός, ώχχο μάνα μου!»;

Μερικές περιπτώσεις λογοκρισίας ή αποσιώπησης ή ακόμα και επιθέσεων εκ μέρους πανεπιστημιακών εναντίον άξιων λόγου εκδόσεων λάμπουν στο «πνευματικό» στερέωμα της Κύπρου.

Από εκείνες που υπέπεσαν στη δική μου αντίληψη ως άμεσα ενδιαφερομένου είναι ο αποκλεισμός από τη βιβλιογραφία που περιέχεται στην έκδοση Τα «σχέδια» για το Κυπριακό από το 1956 ως το 1984 του πιο σημαντικού βιβλίου για το σχέδιο Άτσεσον, του Κουράγιο Πηνελόπη, Αρμός 2013, το οποίο περιέχει έγγραφα που για πρώτη φορά δημοσιεύονται και -αυτό είναι το πιο σημαντικό- θέτουν υπό ριζική αμφισβήτηση την επικρατούσα άποψη για το σχέδιο Άτσεσον. Επιμελητής της έκδοσης Τα «σχέδια» για το Κυπριακό από το 1956 ως το 1984 και συντάκτης της σχετικής βιβλιογραφίας, δηλαδή λογοκριτής του βιβλίου Κουράγιο Πηνελόπη, παρουσιάζεται να είναι ο καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κύπρου κ. Πέτρος Παπαπολυβίου.

Άλλη περίπτωση όχι απλής σύμπραξης με τους λογοκριτές της Κριτικής Επιτροπής των Πολιτιστικών Υπηρεσιών αλλά και κατ’ ευθείαν επίθεσης πανεπιστημιακού καθηγητή εναντίον βιβλίου λογοτεχνικής ανάλυσης είναι εκείνη του Προέδρου του Τμήματος Νεοελληνικής και Βυζαντινής φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, εναντίον του βιβλίου Τα Γράμματα στη Μητέρα του Κώστα Μόντη, Αρμός 2015. Στην προσπάθειά του ο καθηγητής να μειώσει την αξία του βιβλίου δοκίμασε να μειώσει τον συγγραφέα του γράφοντας ότι «νομίζει πως είναι ο Μόντης»!! Κι αυτό σαν «εκδίκηση» επειδή ο συγγραφέας του βιβλίου για τον Μόντη παρατήρησε ότι στις φετινές βραβεύσεις από την Κριτική Επιτροπή των Πολιτιστικών Υπηρεσιών βραβεύτηκε βιβλίο που δεν έχει καμμίαν απολύτως σχέση με την Κυπριακή Λογοτεχνία, τη στιγμή που ο κανονισμός προνοεί ρητώς ότι το βραβείο απονέμεται σε βιβλία που έχουν θέμα την Κυπριακή Λογοτεχνία.

Ότι καθηγητές του Πανεπιστημίου Κύπρου αντιμετωπίζουν το πνεύμα στον τόπο με τέτοιες διαθέσεις, εξηγεί και δικαιολογεί τον απλό λαό να νομίζει ότι κορυφαία πολιτισμική εκδήλωση του τόπου είναι το… Καρναβάλι!

Άντης Ροδίτης