ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΠΟΛΛΟΥΣ

ksipnistere 14/07/2025

Του Γιάννη Σχίζα*

Πολλοί χαρακτηρίζουν τον νησιωτικό μας χώρο επισφαλή λόγω των ονειρώξεων που εκτρέφει η Άγκυρα για τη «γαλάζια πατρίδα». Πολλοί βλέπουν τα αποβατικά σκάφη πανέτοιμα στις αντικρινές παραλίες και ανησυχούν για την Ροδιακή μουσουλμανική μειονότητα, άλλοι ανησυχούν για το «ντου» που κάνουν για αλιευτικούς λόγους οι Τούρκοι ψαράδες. Όμως προς το παρόν είμαστε εμείς που διαχειριζόμαστε τα νησιά μας, μικρά και μεγάλα : Τα 6.000 σε αριθμό, από τα οποία μόνο τα 227 κατοικούνται και από αυτά τα περισσότερα συνιστούν ημιερήμους, που κάποτε οργάνωναν την εκμετάλλευση της γης έως και το τελευταίο τετραγωνικό εκατοστό της με πεζούλες και χρησιμοποιούσαν τη βροχή για το πότισμα μέχρις εσχάτων .

Ο χώρος αυτός με τις πολιτιστικές και γεωγραφικές ιδιαιτερότητες, με τις παραλίες, με τους βιοτόπους, τα στενά δρομάκια και την εγγύτητα στη δόμηση, με τα «αποκλίνοντα» από τις ηπειρωτικές νόρμες τοπία, συγκροτεί αναμφισβήτητα έναν πόλο έλξης επισκεπτών με οικολογικά ενδιαφέροντα. Στις περιοχές αυτές ο «οίκος», με την πιο ευρεία έννοια, είναι κάτι περισσότερο από τα απειλούμενα είδη, τις αμμοθίνες ορισμένων ακτών, τις ξερολιθιές και τα άλλα κατάλοιπα γεωργικών τεχνικών. Ο νησιωτικός χώρος προσφέρεται για μια ευχάριστη μαθητεία στο παρελθόν

και μια σύγκρισή του με το παρόν, με την υπαρκτή αρχιτεκτονική και τις βιοκλιματικές δραστηριότητες, την προσέγγιση του ενάλιου πλούτου αλλά και τη βίωση του έναστρου ουρανού . Σ’ αυτό το χώρο μπορεί να γίνεται περίφημα ένα εκθαμβωτικό sky watching ( η παρατήρηση του ουρανού ! ), ανάλογου με το bird watching, όπως ονομάζουν την παρατήρηση πουλιών οι ορνιθολόγοι….

Ελα όμως που τα νησιά μας τα τελευταία χρόνια προσφέρονται ιδιαίτερα για διακοπές «εξαντρίκ», για μπαρ και ξενύχτια και άλλες «αταξίες». Ο αφασιακός τουρισμός της συμβατικής αναψυχής γίνεται σε ορισμένες περιπτώσεις κυριαρχικός, ενώ παράλληλα το θέαμα επικρατεί σε μεγάλο βαθμό στους ταξιδευτές και τους οδηγεί σε μια αγχωτική διέλευση από τα «αξιοθέατα» της κάθε περιοχής. Τα τουριστικά «πακέτα» με τη γνωριμία της Κρήτης σε 4 (!) ημέρες ή οι κρουαζιέρες που από-και- επι- βιβάζουν σωρεία ατόμων από λιμάνι σε λιμάνι, για ψώνια κυρίως, γίνονται μια συνηθισμένη πρακτική. Γενικά, η ύπαρξη τουριστών που αρκούνται στο ότι «φθάνουν αντί να περιηγούνται τον χώρο» -για να αντιστρέψουμε μια κουβέντα του Ραγκαβή τόσο παλιά όσο το 1848- καταλήγουν σε ταξίδια κύρους, όμως δεν αποτελούν υγιή τουρισμό.

Για τη χώρα ο οικοτουρισμός είναι μια λύση, όπως είναι για τον τουρίστα. Παρά τη γκρίνια για τις τσιμπημένες τιμές, που κάνουν σχεδόν απαγορευτική την ύπαρξη ανθρώπων με δημόσια παρουσία (γιατροί, καθηγητές κλπ), παρά την εξωφρενική αύξηση της τιμής των καταλυμάτων, ο τουρισμός του 2024 συγκέντρωσε 36 εκατομμύρια επισκέπτες και έσοδα σχεδόν 22 δισεκατομμύρια ευρώ- σύμφωνα με το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων. Παρά την μείωση του μέσου χρόνου παραμονής, η σωστή δοσολογία εμπειριών συγκεντρώνει την προτίμηση του «φτασμένου» και έμπειρου τουρίστα. Όμως και αυτή δεν είναι επαρκής! Γιατί είναι καιρός να τοποθετήσουμε στη θέση του τουρισμού «ως υπνοβασίας μέσα στο χώρο» ( Εντγκάρ Μορέν) τον ερευνητικό και οικολογικό τουρισμό, που συμφιλιώνει τουρίστες και ιθαγενείς πληθυσμούς, που αναπτύσσει τα ενδιαφέροντα για τους ανθρώπους και το πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτοί κινούνται. Γιατί ο «οικο»τουρισμός δεν είναι πλέον ένα περιθωριακό ρεύμα , ούτε καν μια από τις πολλές συμπαθητικές πλην άτοπες ουτοπίες, αλλά μια προπονημένη πρακτική ανθρώπων!

Ο Γιάννης Σχίζας είναι συγγραφέας του βιβλίου «Ο άλλος τουρισμός», εκδόσεις Οικοτοπία-Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα 1998