Η Φιλομήλα Λαπατά γεννήθηκε στην Αθήνα και είναι ο καρπός μιας Μακεδόνισσας κι ενός πολίτη του κόσμου. Σπούδασε δημόσιες σχέσεις και εργάστηκε στον ιδιωτικό τομέα. Παραμένει, όμως, μόνιμη μαθήτρια της ζωής. Η πολυπλοκότητα των διαπροσωπικών σχέσεων την απασχολεί από πολύ παλιά και αυτός ο προβληματισμός της αποτυπώνεται στα βιβλία της. Καθώς αγαπά την ποικιλία, ζει μεταξύ δύο κόσμων: της Ελλάδας και της Ιταλίας. Από τις Εκδόσεις Ψυχογιός κυκλοφορεί η τριλογία της «Οι κόρες της Ελλάδας»: Η επιστροφή, Ο διχασμός και Η κάθαρση, η «Τριλογία της Διασποράς»: Οι κόρες του νερού, Το δάκρυ του Χριστού και Εις το όνομα της Μητρός, καθώς και το μυθιστόρημά της Επικίνδυνες λέξεις. Το μυθιστόρημα Η κάθαρση μας έδωσε την αφορμή για τη συνέντευξη που ακολουθεί.
Η κάθαρση είναι το τρίτο βιβλίο της τριλογίας «Οι κόρες της Ελλάδας». Θα μας δώστε κάποια στοιχεία του;
Στην τριλογία μου με τίτλο «Οι κόρες της Ελλάδας» καλύπτω τα εκατόν πενήντα χρόνια της ιστορίας του ελληνικού έθνους. Παρακολουθώ μια επιφανή αθηναϊκή οικογένεια και τις απογόνους της, τη ζωή τους και τις περιπέτειές τους από το 1770 μέχρι και το 1900. Με το πρώτο βιβλίο της σειράς, Η επιστροφή, καλύπτω τις δεκαετίες από το 1770 μέχρι και το 1840.
Με το δεύτερο, Ο διχασμός, καλύπτω τις δεκαετίες 1840 με 1880 και με το τρίτο, Η κάθαρση, 1880 με 1910. Και τα τρία μυθιστορήματα της σειράς είναι αυτόνομα. Δεν χρειάζεται ο αναγνώστης να έχει διαβάσει τα προηγούμενα για να… απολαύσει την Κάθαρση, μόνο εάν το επιθυμεί ο ίδιος να ενημερωθεί για την Αθήνα των περασμένων δεκαετιών. Από το 1880 μέχρι το 1910, περίοδο που καλύπτει η Κάθαρση, βρισκόμαστε στην καλύτερη περίοδο της Αθήνας, τη λεγόμενη Belle Époque. Η Ελλάδα επανακτά ολοένα και περισσότερα πάτρια εδάφη. Η Άρτα και η Θεσσαλία ενώνονται με τα υπόλοιπα εδάφη. Η Ελλάδα γνωρίζει μια μεγάλη περίοδο ήρεμης προόδου και μεταρρύθμισης στο πρόσωπο του πολιτικού Χαρίλαου Τρικούπη. Ξεκινά τη λειτουργία του ο ατμοκίνητος σιδηρόδρομος Αθηνών-Κηφισιάς-Λαυρίου. Παραδίδεται στους Αθηναίους η καινούργια αγορά, αυτή που γνωρίζουμε σήμερα ως Βαρβάκειο. Ολοκληρώνεται η κατασκευή του Ζαππείου Μεγάρου. Εγκαινιάζεται ο ηλεκτροφωτισμός της Αθήνας. Κυκλοφορεί για πρώτη φορά πάγος σε παγοκολόνες των 5 οκάδων, σπουδαία εφεύρεση για την καθημερινότητα των Αθηναίων. Εγκαινιάζεται η Διώρυγα της Κορίνθου. Κυκλοφορεί στους δρόμους το πρώτο αυτοκίνητο, κ.λπ. Οι δικοί μου ήρωες στην Κάθαρση ζουν όλες αυτές τις αλλαγές μέσα από τη ζωή του ο καθένας και με όλες τις συνέπειες των επιλογών τους. Ο άξονας του μυθιστορήματος είναι η αποκατάσταση μιας αδικίας που συντελέστηκε είκοσι χρόνια πριν.Οι κεντρικοί σας ήρωες, η Σκαρλάτη Βογιατζόγλου και ο Φοίβος Νεγρεπόντης, δείχνουν να κρατούν τις ισορροπίες τόσο στο μυθιστόρημα όσο και στην ταραγμένη εποχή που έζησαν. Πώς σχολιάζετε;
Τους λατρεύω αυτούς τους δυο γοητευτικούς και διαφορετικούς ήρωές μου. Πολλά από τα χαρακτηριστικά τους βασίζονται σε πρόσωπα υπαρκτά. Πρόσωπα τα οποία έζησαν τον περασμένο αιώνα. Μου τα εμπιστεύτηκαν παλαιές αθηναϊκές οικογένειες. Εγώ, με τη συγκατάθεσή τους πάντα, πήρα τις ιστορίες τους, τις ανακύκλωσα, άλλαξα τα ονόματα και… ιδού οι δικοί μου Σκαρλάτη και Φοίβος.
Αποτελεί το μυθιστόρημα όχημα για την αναζήτηση και αναβίωση του ιστορικού παρελθόντος;
Είμαι συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων. Πιστεύω ακράδαντα πως, ναι, το μυθιστόρημα έχει τη δύναμη να αναβιώσει το παρελθόν. Η λογοτεχνία μπορεί να προσφέρει μια ευρύτερη κατανόηση των ιστορικών γεγονότων. Θα βοηθούσε και στα σχολεία μας. Το μάθημα της Ιστορίας θα αποκτούσε άλλη αίγλη. Έχω πολύχρονη πείρα πάνω σε αυτό το θέμα και θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό, γιατί τα βιβλία μου διαβάζονται στα Γυμνάσια και Λύκεια και κάνω παρουσιάσεις του έργου μου στις λέσχες φιλαναγνωσίας διαφόρων σχολείων της χώρας μας. Μέθεξη η επαφή με τους έφηβους. Το θεωρώ ως θείο δώρο.
Η λογοτεχνία μπορεί να προσφέρει μια ευρύτερη κατανόηση των ιστορικών γεγονότων.
Μετά την Επιστροφή και τον Διχασμό ήρθε η Κάθαρση, μια ακόμα αυτοτελής ιστορία. Γιατί επιλέξατε τις συγκεκριμένες ιστορίες με τις συγκεκριμένες ηρωίδες;
Ψάχνω συγκεκριμένες ιστορίες να έχουν ενδιαφέρον για τους αναγνώστες, να μπορούν οι ίδιοι να ταυτιστούν με τους ήρωες. Οι ιστορίες που επιλέγω κάθε φορά περιέχουν πολλά αληθινά στοιχεία. Τις ψάχνω σε παλαιά συμβολαιογραφικά αρχεία, κάποιες φορές σε συνεντεύξεις με αθηναϊκές οικογένειες. Ή, με έναν πολύ μυστήριο τρόπο, τον οποίο κι εγώ δεν μπορώ να κατανοήσω με τη λογική, έρχονται και με βρίσκουν μόνες τους. Οι συγκεκριμένες της σειράς «Οι κόρες της Ελλάδας» έχουν τη δύναμη να αλλάξουν τα κατεστημένα και οι ήρωές τους σημαδεύουν με τις επιλογές τους συγκεκριμένες εποχές. Είναι μαγεία η συγγραφή.
Πόσο χρονοβόρα, αλλά και πόσο ενδιαφέρουσα, ήταν η έρευνα που απαιτήθηκε για την ολοκλήρωση της τριλογίας;
H ιστορική έρευνα που έκανα, όχι μόνο για την Κάθαρση αλλά και για τα προηγούμενα δύο της σειράς, ήταν επίπονη και μακροχρόνια. Μελέτησα πολλά ιστορικά βιβλία της εποχής (σχετική βιβλιογραφία δίνω στο τέλος του βιβλίου), ανέτρεξα σε παλαιά συμβολαιογραφικά αρχεία, διάβασα εφημερίδες και αγγελίες της εποχής στην οποία αναφέρομαι κάθε φορά, πήρα συνεντεύξεις από παλαιές αθηναϊκές οικογένειες. Σε κάθε ιστορικό μυθιστόρημα με το οποίο καταπιάνομαι, ενδιαφέρομαι για τα λαογραφικά στοιχεία, τους καθημερινούς χαρακτηριστικούς τύπους της Αθήνας και όσες λεπτομέρειες δεν φτάνουν μέχρι τις σελίδες των ιστορικών βιβλίων. Αναφέρομαι σε κοινωνικά χαρακτηριστικά των Αθηναίων, περιγράφω ενδυματολογικές διαφοροποιήσεις, εδέσματα, τρόπο ομιλίας, κανόνες ηθικής. Και διάφορες… αλήθειες λιγότερο κολακευτικές για τη χώρα μας, οι οποίες γενικώς παραλείπονται και δεν αναφέρονται πουθενά, ιδιαίτερα στα σχολικά βιβλία. Πιστεύω πως η ανάγνωση αυτών των βιβλίων θα βοηθούσε πολύ στην κατανόηση της Ιστορίας μας. Το στοίχημα που βάζω κάθε φορά με τον εαυτό μου όταν γράφω ένα μυθιστόρημα είναι να αποδώσω στο ακέραιο και με λεπτομέρεια τη συγκεκριμένη εποχή στην οποία αναφέρομαι και την καθημερινότητα των ανθρώπων.
Σε μια εποχή όπου πολλοί νέοι συγγραφείς δοκιμάζουν την τύχη τους στον εκδοτικό χώρο, πώς αισθάνεστε που ανήκετε στη γενιά των συγγραφέων που έχετε καθιερωθεί και οι αναγνώστες υποδέχονται θερμά κάθε νέο σας βιβλίο;
Νιώθω ευγνώμων για ό,τι έχω καταφέρει μέχρι τώρα στον εκδοτικό χώρο. Τα βιβλία μου, εννέα μέχρι σήμερα, άρχισαν να εκδίδονται από το 2002. Ήταν η εποχή όπου άρχιζε ένα άνοιγμα προς νέους συγγραφείς. Ήμουν τυχερή, υπήρξα μία από αυτούς. Δεν υπήρχε ακόμα η σημερινή πληθώρα προσφορών χειρογράφων. Η αγορά ήταν περιορισμένη. Όσον αφορά στη θερμή υποδοχή κάθε νέου βιβλίου μου, έχω να τονίσω πως δεν γράφω μόνο για δική μου ευχαρίστηση. Γράφω για τους αναγνώστες μου, αυτούς έχω στον νου μου κατά τη διάρκεια της συγγραφής, αλλιώς θα κρατούσα τα χειρόγραφά μου στο συρτάρι. Το να έχουν, λοιπόν, τα βιβλία μου αυτή την αποδοχή από κοινό και εκδότες με γεμίζει συγκίνηση και ευγνωμοσύνη για τη ζωή και τις συγκυρίες της.
Τι σημαίνει για εσάς κάθε βιβλίο; Είχατε ανάλογα συναισθήματα με τα πρώτα βιβλία σας;
Έχω τα ίδια συναισθήματα, δηλαδή απόλυτη ευτυχία, για κάθε νέο πνευματικό «παιδί» μου. Από το πρώτο που ολοκλήρωσα και εκδόθηκε το 2002 μέχρι και το τελευταίο μου. Ευτυχία, επίσης, και για το προσεχές που έχω συνέχεια στο μυαλό μου τον τελευταίο καιρό. Η συγκίνηση κάθε φορά είναι η ίδια. Εδώ θα ήθελα να τονίσω κάτι στο οποίο αναφέρομαι πάντα: Να έχουμε στον νου μας πως κάθε βιβλίο που διαβάζουμε περιέχει τη συναισθηματική ζωή του συγγραφέα κατά την περίοδο της συγγραφής του.
Τι σημαίνει για εσάς εξέλιξη σε έναν συγγραφέα; Είναι απαραίτητη ή μπορεί να βασίζεται σε μια επιτυχημένη μανιέρα;
Πιστεύω πως η εξέλιξη στη ζωή είναι απαραίτητη. Όλοι οι άνθρωποι, συγγραφείς ή μη, εξελισσόμαστε και ως χαρακτήρες και ως προσωπικότητες με την πάροδο των χρόνων, όσο κι αν πολλές φορές δεν το αντιλαμβανόμαστε άμεσα. Ασφαλώς και η πνευματική μας διαύγεια με την πάροδο της ζωής και τα γεγονότα της εξελίσσεται και αυτή με τον τρόπο της. Και, ναι, υπάρχει αυτό που ονομάζουμε μανιέρα, αλλά κατά την ταπεινή μου γνώμη είναι ο τρόπος με τον οποίο εκφράζεται ο κάθε συγγραφέας. Η συγγραφική του ταυτότητα. Εγώ μπορώ κάποιες φορές διαβάζοντας κομμάτια από ένα βιβλίο, και μη γνωρίζοντας ποιος είναι ο συγγραφέας του, να καταλάβω σε ποιον ανήκουν, ποιος τα έγραψε (π.χ. του Ξανθούλη, αυτά της Καρυστιάνη, της Δημουλά κ.λπ.). Νομίζω πως είναι δύσκολο να ξεφύγουμε από τον τρόπο γραφής μας. Προσωπικά δεν επιθυμώ να το κάνω. Είναι το αποτύπωμά μου στο συγγραφικό σύμπαν.
Η εξέλιξη στη ζωή είναι απαραίτητη.
Ποιο βιβλίο διαβάσατε πρόσφατα και σας εντυπωσίασε;
Διάβασα το μυθιστόρημα Καθεδρικοί της Κλαούδια Πινιέιρο από τις Εκδόσεις Carnivora, σε εξαιρετική μετάφραση από την Ασπασία Καμπύλη, και επειδή μου άρεσε πολύ, διάβασα και τα υπόλοιπά της τα μεταφρασμένα στα ελληνικά αλλά και, όσα δεν ήταν, στα αγγλικά, δηλαδή όλο της το έργο. Με συνεπήρε όχι μόνο η συγγραφική της δεινότητα, αλλά και οι πρωτότυπες ιστορίες της. Έτσι κάνω με κάθε συγγραφέα που μου αρέσει. Τον μελετάω μέσα από το έργο του, για να έχω ολοκληρωμένη άποψη.
Ασχολείστε με τη συγγραφή του επόμενου βιβλίου σας; Θέλετε να μας αποκαλύψετε κάποια στοιχεία του;
Αρχές Μαΐου έλειψα για μια εβδομάδα στη Βόρεια Ελλάδα σε ένα ταξίδι ιστορικής έρευνας και αυτοψίας, για το επόμενο βιβλίο μου. Δυστυχώς, ακόμα δεν μπορώ να αποκαλύψω λεπτομέρειες.
Η κάθαρση
Φιλομήλα Λαπατά
Εκδόσεις Ψυχογιός
336 σελ.
ISBN 978-618-01-5775-8
Τιμή 17,70€
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου