«Ηνωμένη Ομοσπονδία Πλανητών»

 

Του Γιάννη Σχίζα

 

Στη σημερινή εποχή ,η «επιστημονική φαντασία»  με τα Dune είναι πολύ πιο «ευφάνταστη»  από αυτήν  που κυριαρχούσε μερικές δεκαετίες πριν, όμως δεν διαθέτει  ένα κάπτεν Νιμόϊ και μάλιστα στη δοσολογία που ήθελε το κοινό.  Ο Λέοναρντ Νιμόι, ο μίστερ Σποκ της  διαστημικής σειράς  Σταρ Τρεκ,   έφυγε από τη ζωή   χωρίς να αφήσει την ανάμνηση ενός σπουδαίου ηθοποιού -  αλλά ήταν όμως σύμβολο :  Το μάλλον λιπόσαρκο πρόσωπό του συν «μια μερίδα» παραμορφωτικής τροποποίησης των αυτιών του συν ένα φλεγματικό και «τετραγωνισμένο» στυλ συμπεριφοράς,  στοιχειοθετούσαν τη μορφή του εξωγήινου σε μεγάλη σειρά τηλεοπτικών επεισοδίων. Ήταν πολύ πειστικός σαν περίπου «άνθρωπος» ,  που ξεκίνησε από άλλον πλανήτη !

 

Αυτά άρχισαν  το 1966 από τις ΗΠΑ για να διαδοθούν στην Ευρώπη και σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο  και να μαγνητίσουν τη φαντασία μικρών και μεγάλων...Τότε ήταν εποχή ενός επιστημονικο-τεχνικού οπτιμισμού, μιας αισιοδοξίας που διακατείχε την κοινωνία. Η πυρηνική ενέργεια εμφανιζόταν ακόμη ως ενεργειακή πανάκεια- κατά πως ανέφεραν μάλιστα τα σχολικά βιβλία, με ένα γραμμάριο νερού μπορούσες να ηλεκτροδοτήσεις μια ολόκληρη  πόλη !

Τα μεγάλα φράγματα εθεωρούντο βασικά στοιχεία «τιθάσευσης» της φύσης- είχαν μάλιστα το όνομα ότι παράγουν «λευκό άνθρακα» -  η δε αγροτική «Πράσινη Επανάσταση» υποσχόταν την εφ άπαξ  θεραπεία της πείνας... Τότε υπογραφόταν η συνθήκη για την «Προστασία του Εγγύς Διαστήματος» (1967) θεσπίζοντας ουσιαστικά την κοινοκτημοσύνη του διαστήματος και απαγορεύοντας διάφορες προβληματικές χρήσεις - ρυπαίνουσες ή πυρηνικές  - ενώ   την συνθήκη του 1979 οι ΗΠΑ αρνήθηκαν να επικυρώσουν λόγω της διακήρυξης του άρθρου 11 που θεωρούσε τον φυσικό αυτό δορυφόρο ως «κοινή κληρονομιά του ανθρώπινου είδους». Τότε, μετά την περίοδο των καταστροφών του Β' Παγκοσμίου Πολέμου αλλά και πριν από την σύγχρονη  περίοδο των «αποκαλυψιακών» διακινδυνεύσεων του περιβάλλοντος, με την αμερικανική προσσελήνωση στην τοποθεσία υπό το γοητευτικό όνομα «Θάλασσα της ηρεμίας» (20 Ιουλίου 1969), τα πνεύματα ήταν έτοιμα να χρησιμοποιήσουν κάθε νεωτερισμό ως βάση εκτόξευσης στο σύμπαν της φαντασίας -επιστημονικής ή σκέτης.

ΑΠΟΛΙΤΙΚ ΑΝΑΧΩΡΗΤΙΣΜΟΣ

Υπήρχε, αναμφίβολα, σε αυτά λίγο απολιτίκ αναχωρητισμός και μια ψυχο-ροβινσωνιάδα με όρους τεχνολογίας, όμως επίσης υπήρχαν και οι εκστατικές ενατενίσεις του μέλλοντος. Μάλιστα κάποιες από αυτές ήταν δόκιμες, ανήκαν στον 19^ο    αιώνα και διατυπώνονταν σχεδόν με χιλιαστικό τρόπο. Παραδείγματος χάρη από τον Βερσίνιν, ήρωα του Ρώσου συγγραφέα Τσέχωφ στις περίφημες «Τρεις αδελφές»  : «Σε διακόσια - τριακόσια χρόνια η ζωή πάνω στη γη θα 'ναι αφάνταστα ωραία - μεγαλειώδης! Ο άνθρωπος έχει ανάγκη από μια τέτοια ζωή. Κι έχει χρέος να την περιμένει, να την προαισθάνεται, να προετοιμάζεται γι' αυτήν»...

           Ναι, είχε κάτι ωραίο η φουτουριστική προσδοκία, έστω κι αν εμάς τους Έλληνες μας εμπόδισε η δικτατορία του 1967 να την κατευχαριστηθούμε, όπως  η δικτατορία του χρέους και όλα τα συμπαρομαρτούντα  που έρχονται ως  τις ημέρες μας, μάς εμποδίζει να προσλάβουμε καινοτόμες ιδέες πέραν της οικονομίας. Πήραμε πάντως ό,τι πήραμε για τα τοτινά και τα μεταγενέστερα χρόνια από μια υπόθεση που δεν ήταν ανακαινισμένος Ιούλιος Βερν,  που δεν ήταν Βάσκο ντε Γκάμα της αεροπορίας ή φάρσα όπως του Όρσον Ουέλς (1938) ,  που σήκωσε από καναπέδες, ντιβάνια, καρέκλες, πολυθρόνες και κάθε καθιστικό  τους Αμερικανούς –για να θυμηθούμε και λίγο τον Λιακόπουλο ! - με την περίφημη ραδιοφωνική εκπομπή περί εισβολής στη γη  Αρειανών!.. Πήραμε μια πρόγευση μεγεθών και επιτυχιών και αισθανθήκαμε ίλιγγο μπροστά στην «Ηνωμένη Ομοσπονδία Πλανητών», όπου το σενάριο του Σταρ Τρεκ τοποθετούσε τη μελλοντική Γη.

Μπήκαμε στα κόλπα της «τηλεμεταφοράς» τόσο, ώστε κάποτε , σε μια παραλίγο οικολογική κατεβασιά στις δημοτικές εκλογές  στην Αθήνα(1986),  έτσι για πλάκα , να την προτείνουμε ως διέξοδο στα συγκοινωνιακά αδιέξοδα της πρωτεύουσας και του λεκανοπεδίου!

 

720 ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ !

 

Σε 720 επεισόδια με το Σταρ Τρεκ από το 1966-2005, ο Σποκ δοξάστηκε ως ζεν πρεμιέ του παράδοξου. Δεν ήταν τυχαίο το ότι ο πρόεδρος Ομπάμα δήλωσε συγκίνηση για τον θάνατο του ανθρώπου που είχε συναντήσει και χαιρετήσει το 2007 με το στυλ των τεσσάρων δακτύλων...

Στον χώρο των οικολογικών ιδεών το διάστημα είχε μια χαλαρή παρουσία χάρη στο Ινστιτούτο Worldwatch, που σε ιδιαίτερο  δημοσίευμά του αναφερόταν στην επιχείρηση άλωσης του διαστήματος και στην πρόοδό της,  ως εκείνες τις ημέρες.. Η υπόθεση βέβαια επρόκειτο να ξεπερασθεί πολύ σύντομα, καθώς τα νέα από το διάστημα ήταν εκρηκτικά  -- μόλις κατέφθαναν  ήταν ήδη ξεπερασμένα ! Πάντως υπήρχε και μια ισχυρή αντιπολίτευση σε όλα αυτά : Ο λόγος που κυριαρχούσε σε ένα κομμάτι της κοινωνίας  συναντούσε συχνά την λαϊκιστική άποψη  εναντίον της βασικής έρευνας - «τι σχέση έχουμε εμείς με αυτά όταν υπάρχει πείνα, εξαθλίωση, ανταγωνισμός μεταξύ κρατών,όταν μας λείπει αυτό ή το άλλο κ.λπ.». Γενικά υπήρχε μια διάχυτη μεμψιμοιρία κατά της προόδου,  η επιχείρηση του διαστήματος δεν περνούσε «στο ντούκου»,  όμως στο περιοδικό «Οικοτοπία» καταφέραμε να ξεφύγουμε από στερεότυπα και να γράψουμε πολλές  παραγράφους για την «Οικολογία του διαστήματος»  στο τεύχος του Ιανουαρίου του  1997: Να μιλήσουμε γι' αυτή την «υποψήφια βιόσφαιρα», για τον γεωσχηματισμό  που προγραμματίζεται σε άλλους πλανήτες, για  τα γιγαντιαία κάτοπτρα που θα μπορούσαν να εξατμίσουν το παγωμένο νερό του Άρη (Τζέϊμς Όμπεργκ). Για τους   αναπτυσσόμενους κινδύνους από τα θραύσματα των διαστημικών συσκευών, για τους εμψυχωτές που χρειάζεται η διαστημική ψυχή...