του Γιάννη Σχίζα
"Η επιβλητική γατίσκη εκάθητο επί της τραπέζης με το βλέμμα απλανές, επιδεικτικώς αγνοούσα τας συστάσεις και φωνασκίας της Θείας Μαίρης, “φύγε κατηραμένη”, “ξουτ”, “απαισία”, “όργανον του διαβόλου”, “θεοκατάρατη” κ.λπ., κ.λπ. Άραγε να ησθάνετο το υποκριτικόν της εκφωνήσεως αυτών; Άραγε να καταλάβαινεν ότι ουδέποτε η Θεία Μαίρη – η υπολαμβάνουσα την γάταν ως την τιμιωτέραν των χαϊδεύσιμων οικιακών όντων – θα άπλωνεν την χείρα της διά να της προξενήση έστω και ελαφρόν πόνον;».
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, «Αι γάται των Αθηνών», τόμος Α, σελίς 259
Η παρούσα περιγραφή προσεγγίζει τα μέγιστα με το παπαδιαμάντειον ύφος. Έχει καθαρεύουσα, έχει εκείνη την αξιαγάπητη ιδιαιτερότητα στην οποία μαθητεύσαμε στα γυμνάσια και στα λύκεια – οι πιο πολλοί από μας. Έχει τα «βεβαιωτικά» μιας ολόκληρης έκδοσης για τις γάτες και μιας σελίδας. Εντούτοις δεν οφείλεται στον συμπαθή Σκιαθίτη: Είναι απλώς μια περίπτωση Fake Culture – «Ψευδής Κουλτούρα» – προσωπικής κατασκευής, που έβαλα στον τοίχο μου στο Facebook…
Τέτοιες περιπτώσεις μπορούν να αλιευτούν σήμερα με διαφορετική μορφολογία. Μπορεί να τσιτάρετε έναν συγγραφέα αποδίδοντάς του πράγματα που δεν είπε, μπορεί να αποδώσετε κάποιες ιδέες σε έναν ανύπαρκτο συγγραφέα, μπορεί να παραγάγετε έναν τρίτο συνδυασμό «ανύπαρκτου συγγραφέα και ανύπαρκτου κειμένου».
Μπορεί να έχετε κίνητρο την προσωπική σας προβολή, μπορεί να έχετε κίνητρο την παραγωγή χιούμορ, μπορεί να έχετε κίνητρο την εξυγίανση της κουλτούρας, μπορεί να στοχεύετε την ευρυμάθεια των πανεπιστημιακών… Το τελευταίο φαίνεται πως ήταν το κίνητρο του Άλαν Σόκαλ, διαπρεπούς θεωρητικού φυσικού, που έγραψε το 1996 άρθρο με τίτλο «Διαπερνώντας τα όρια: Προς μια μετασχηματιστική ερμηνευτική της κβαντικής βαρύτητας». Η κβαντική βαρύτητα ήταν το τυρί, οι ποντικοί ήταν οι άλλοι.
Το άρθρο, Kotsanoroum verbis, εμπεριείχε ουκ ολίγες σαχλαμάρες που διέφυγαν την προσοχή των υπεύθυνων επιμελητών του περιοδικού «Social Text»
και πέρασαν στο ευρύ κοινό αποδεικνύοντας ότι η κοτσάνα είναι ακαταμάχητη. Φαίνεται όμως ότι και μ’ αυτό τον τρόπο δεν πέτυχε να εμβολιάσει επιτυχώς την ακαδημαϊκή κοινότητα απέναντι στην μπούρδα.Απόδειξη ότι μεταγενέστερα δύο συγγραφείς, υπογράφοντας ως Peter Boyle και Jamie Lindsay, επανέλαβαν το ίδιο σχεδόν κατόρθωμα δημοσιεύοντας μια εργασία 3.000 λέξεων στο επιστημονικό περιοδικό «Cogent Social Sciences» υπό τον τίτλο: «Το εννοιολογικό πέος ως κοινωνικό κατασκεύασμα»… Κάνοντας πολλούς και διάφορους να ψάχνουν για το πραγματικό πέος…
Η έκθεση που ήταν μπλόφα
Η κοινωνία είναι πολλές φορές σκληρή απέναντι στις απάτες – όπως η ακαδημαϊκή κοινωνία στον Άλαν Σόκαλ – επειδή δεν μπορεί να καταλάβει πως υπάρχουν ορισμένοι που μπορούν να την εξαπατούν. Άλλες φορές πάλι προσπαθεί να τις αποσιωπήσει, διότι είναι υπόδειγμα διαχείρισης της πληροφορίας με αληθοφανή τρόπο – απέχοντα οπωσδήποτε από την αλήθεια…
Παράδειγμα ήταν η fake culture που οργάνωσε ένας Τσέχος με αφορμή την ανάληψη της προεδρίας της Ε.Ε. από τη χώρα του στο όχι μακρινό 2009, κάνοντας μια ψευδή συλλογή πινάκων ζωγραφικής από χώρες της Ε.Ε. με στόχο την έκθεσή τους σε συγκεκριμένο χώρο και βάζοντας κάτω απ’ αυτούς ανύπαρκτα ονόματα! Την ονόμασε μάλιστα Entropa – δηλαδή «εντροπία».
Η Entropa είναι η σύνθεση που η Τσεχία είχε παρουσιάσει ως σύνολο έργων καλλιτεχνών από κάθε χώρα της Ε.Ε., οι οποίοι είχαν κληθεί να αναπαραστήσουν τα στερεότυπα ή τις προκαταλήψεις εναντίον της ίδιας τους της χώρας. Αργότερα όμως αποκαλύφθηκε ότι το σύνολο της σύνθεσης είχε φιλοτεχνηθεί από τον Τσέχο καλλιτέχνη Νταβίντ Σερνί και δύο φίλους του, οι οποίοι ξεγέλασαν την τσεχική προεδρία και, αντί να πραγματοποιήσουν τις αναθέσεις που είχαν αποφασιστεί, εκτέλεσαν οι ίδιοι τα έργα.
Η απάτη, βέβαια, αποκαλύφθηκε σύντομα. Άρκεσε γι’ αυτό μια αναζήτηση στο Διαδίκτυο και τα ονόματα των «εθνικών ζωγράφων» απεδείχθησαν ανύπαρκτα… Ο Τσέχος αντιπρόεδρος Αλεξάντρ Βόντρα ζήτησε συγγνώμη από «όσους αισθάνθηκαν προσβεβλημένοι» από τη σύνθεση Entropa και δήλωσε ότι είναι έτοιμος να αποσύρει το βουλγαρικό κομμάτι, που προκάλεσε την επίσημη διαμαρτυρία της Σόφιας.
Σε σχετική συνέντευξη Τύπου ο κ. Βόντρα, απευθυνόμενος στον πρεσβευτή της Βουλγαρίας στην Ε.Ε., διευκρίνισε: «Είμαστε έτοιμοι για διάλογο: εάν επιμείνετε στο αίτημά σας, φυσικά και θα το αποσύρουμε». Το έκθεμα απεικόνιζε το βουλγαρικόέδαφος καλυμμένο με τούρκικες τουαλέτες.
Παρά την αντίδραση που είχε προκαλέσει από την αρχή η Entropa και το σκάνδαλο που ξέσπασε στις Βρυξέλλες, η Τσεχία δεν εξέτασε το ενδεχόμενο να αποσύρει ολόκληρη τη σύνθεση. Ο τότε πρωθυπουργός της δήλωσε μάλιστα ότι ελπίζει πως, όταν θα πάει στις Βρυξέλλες, θα βρει την Entropa και θα μπορέσει να δει κι ο ίδιος «τι προκάλεσε τόσα γέλια και τόσες αντιδράσεις»…
Μετέπειτα, το 2018, είχαμε ένα άλλο σκάνδαλο της fake δημοσιογραφίας, όταν ένα λαμπρό αστέρι αποδείχθηκε ότι ήταν σκέτος απατεώνας: Το «αστέρι» ήταν ο Claas Relotius, ενώ o Juan Moreno ήταν αυτός που ανέδειξε την κομπίνα με ένα ολόκληρο βιβλίο, τις «Χίλιες σειρές ψέματα» (!) – στενός συνεργάτης του Relotius. Ο Relotius χάλκευε εν ψυχρώ ή απλώς διάνθιζε τις ειδήσεις του με φανταστικές διηγήσεις…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου