Της φυλακής τα σίδερα

του Γιάννη Σχίζα

Αυγή 9.4.22 

Κάποτε η φυλακή ήταν μια υπόθεση τραγική, τόσο ώστε να εμπνέει σπαραξικάρδια λαϊκά τραγούδια. Θυμάμαι τους στίχους ενός τέτοιου τραγουδιού: «Αν είσαι μάνα και πονείς - έλα μια μέρα να με δεις - έλα πριν με δικάσουνε - κλάψε να μ’ απαλλάξουνε». Εκείνη την εποχή υπήρχαν ορισμένα στάνταρντς, λ.χ. η ληστεία μετά φόνου σήμαινε εκτελεστικό απόσπασμα. Το 1973, συγκεκριμένα, εκτελείτο η τελευταία θανατική ποινή. Ο πρώτος που τη γλίτωσε ήταν ο Δημοσθένης Κοεμτζής.

Αυτή η κατάσταση ποινών άλλαξε. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έλεγε για τους χουντικούς κρατούμενους, «όταν λέμε ισόβια εννοούμε ισόβια», αλλά και αυτά δεν κράτησαν πολύ . Μερικοί είπαν ότι ήταν απόφαση της Ε.Ε., πάντως αντικαταστάθηκαν με την εικοσιπεντάχρονη κάθειρξη και εντέλει, όπως όλες οι βαριές ποινές, αντικαταστάθηκαν με τα λιγότερα χρόνια. Κι όμως, το πράγμα δεν επρόκειτο να σταματήσει εκεί: Με τη δυνατότητα του κρατούμενου να εργάζεται, ο χρόνος της εργασίας θεωρήθηκε διπλός. Ακόμη και ο γνωστός Μπάμπης αποδείχτηκε ότι ήξερε καλά το θέμα! Ταυτόχρονα όμως, ήλθε στην επιφάνεια η δυνατότητα άδειας, που έκανε την ποινή να γλιστράει λιγότερο δυσάρεστα.

Το σκεπτικό, βέβαια, ήταν η αποσυμφόρηση των φυλακών, αλλά 16 ας υποθέσουμε χρόνια είναι λίγα στη περίπτωση μιας ανθρωποκτονίας: Ο θάνατος τουλάχιστον δεν αποσβένυται μέσα σε ένα τόσο σύντομο χρόνο.

Οι ποινικολόγοι ισχυρίζονται ότι η ποινή, εκτός από τον χαρακτήρα της πρόληψης, πρέπει να έχει χαρακτήρα επανορθωτικό, να αναπλάθει την προσωπικότητα του κρατούμενου. Αυτή η αντίληψη έρχεται σε ρήξη με το γνωστό τοις πάσι «Πανεπιστήμιο του Εγκλήματος», που θεωρούνται οι φυλακές, αλλά και εάν υποθέσουμε ότι δεν υφίστανται αυτά τα περί πανεπιστημίου, υπάρχει κάτι ελάχιστα μαχητό: Που είναι η δυνατότητα απόσβεσης του εγκλήματος από την κοινωνική μνήμη.

Τώρα, βέβαια, υπάρχει το τριμερές έγκλημα που διαπράχθηκε στη Πάτρα, που έχει συγκλονίσει τη κοινή γνώμη. Η σωφρονιστική πολιτική υψώνει τα χέρια - σε περίπτωση που αποδειχθούν οι ένοχοι: Τι θα γίνει με τους συγκεκριμένους ανθρώπους; Θα απολαύσουν κι αυτοί κάποτε της αμνησίας που δίνει πλουσιοπάροχα η κοινή γνώμη;

Μέσα σε ένα σύνολο εντυπώσεων, κάποιοι ασχολούνται με την «αρχιτεκτονική» των
φυλακών. Οι φυλακές πρέπει να μην είναι τρώγλες, να μην θυμίζουν κόμη Μοντεχρήστο του Αλέξανδρου Δουμά, αλλά αυτό αρκεί;

Υ.Γ. Στη στήλη της περασμένης εβδομάδας εκ λάθους αναφέρθηκε το όνομα του Φίλιππα Συρίγου ως ανακαινιστή των πλατειών αντί του ορθού Φίλιππα Φιλίππου.